متن كامل كنوانسيون حفاظت از محيط زيست درياي خزر
ستاره سحر
كنوانسيون حفاظت از محيط زيست درياي خزر (كنوانسيون تهران) امروز سه‌شنبه 13 آبانماه سال 82 با حضور رييس سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران، وزير جمهوري آذربايجان و معاونين وزراي محيط زيست جمهوري قزاقستان، فدراسيون روسيه و تركمنستان در پايتخت كشورمان امضا شد.
به گزارش خبرنگار محيط زيست خبرگزاري دانشجويان ايران طرفهاي متعاهد (جمهوري آذربايجان، جمهوري اسلامي ايران، جمهوري قزاقستان، فدراسيون روسيه و تركمنستان) با آگاهي از تخريب محيط زيست درياي خزر در اثر آلودگي ناشي از منابع مختلف فعاليتهاي انساني از جمله تخليه مواد مضر، خطرناك، مواد زائد و ساير آلودگيهاي ناشي از منابع دريايي و منابع مستقر در خشكي، با تصميم راسخ در حفظ منابع زنده درياي خزر براي نسلهاي حاضر و آينده، با آگاهي به ضرورت تضمين عدم مضر بودن فعاليتهاي مستقر در خشكي براي محيط زيست درياي خزر، با توجه به خطرات ناشي از نوسانات سطح آب كه محيط زيست درياي خزر و خصوصيات اكولوژيكي و آب نگاري منحصر به فرد آن را تهديد مي‌كند، با تاكيد بر اهميت حفاظت از محيط زيست درياي خزر و با تصديق اهميت همكاري ميان دولتهاي ساحلي خزر و با سازمانهاي بين‌المللي مربوطه، با هدف حفاظت و نگهداري محيط زيست دريايي درياي خزر كنوانسيون تهران را امضا كردند.
بخش اول «مفاد كلي» ماده 1 «تعاريف»
براي مقاصد اين كنوانسيون :
*منظور از «برنامه عملكرد»، برنامه علمكرد براي حفاظت و توسعه پايدار محيط زيست درياي خزر مي‌باشد.
*منظور از «طرف متعاهد»، دولت ساحلي خزر مي‌باشد كه رضايت داده بوسيله اين كنوانسيون محدود شود.
*منظور از «تخليه مواد زايد»، عبارت است از : - هرگونه انتقال يا دفع عمدي مواد زايد يا ساير مواد ناشي از شناوردها، وسايط نقليه هوايي، سكوها يا ديگر سازه‌هاي ساخت بشر
- هرگونه رهاسازي عمدي لاشه شناورها، وسايط نقليه هوايي، سكوهايي بلااستفاده يا ديگر سازه‌هاي ساخت بشر در درياي خزر
*منظور از «مواد خطرناك»، هرگونه موادي است كه ايجاد مسموميت، سرطان، تغييرات ژنتيكي يا معلوليت ارثي مي‌نمايند به ويژه در صورتي كه مقاومت باشند.
*منظور از «مرجع ملي»، مرجعي است كه هر طرف متعاهد به عنوان مسوول هماهنگ ساختن اقدامات ملي براي اجراي اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن تعيين نموده است.
[منظور از «سازمان»، سازمان همكاري دولتهاي ساحلي درياي خزر براي هماهنگي و اجراي اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن مي‌باشد كه در فوريه 1992 در تهران، كشورهاي ساحلي درياي خزر با تشكيل آن موافقت نموده‌اند.]
*منظور از «آلودگي ناشي از منابع واقع در خشكي»، آلودگي دريا ناشي از هر نوع منبع مشخص يا نامشخص است كه از خشكي، از طريق آب يا هوا يا مستقيما از ساحل به محيط زيست دريايي وارد مي‌شود. اين شامل آلودگي ناشي از دفع عمدي از خشكي به بستر دريا از طريق تونل، خطوط لوله يا ديگر وسايل مي‌شود.
*منظور از «وضعيت اضطراري زيست محيطي»، يعني وضعيتي يا تهديد قريب‌الوقوعي كه موجب آلودگي جدي يا زيانهاي ديگري به محيط زيست درياي خزر شود و آنچه از علل طبيعي مانند: سيلاب يا ساير فعاليتهاي انساني مانند حوادث صنعتي ناشي شود.
*منظور از «حادثه صنعتي»، حادثه‌اي است كه از يك توسعه كنترل نشده در روند هر فعاليتي كه مواد خطرناكي را در بردارد ناشي شود؛ خواه در زمان تاسيس، به عنوان مثال در طول ساخت، استفاده، ذخيره، تبادل يا دسترسي، خواه در طول انتقال.
«شناور»، به هرگونه شناوري اتلاق مي‌گردد كه در محيط دريايي فعاليت مي‌كند و شامل هاوركرفت، قايق‌هاي تندرو، زيردريايي‌ها، قايق‌هايي كه يدك كشيده مي شوند، قايق‌هاي خودرو همچنين سكوها و ساير سازه‌هاي دريايي انسان ساخت مي‌باشد.
«گونه‌هاي غيربومي مهاجم»، يعني گونه‌هاي غيربومي كه استقرار و انتشار آنها اكوسيستم‌ها، زيستگاه‌ها يا گونه‌ها را تهديد مي‌نمايد و آسيب اقتصادي يا زيست محيطي به وجود مي‌آورد.
ماده 2 «هدف» هدف اين كنوانسيون، كه طبق مفاد مربوطه آن دنبال مي‌شود، حفاظت از محيط زيست درياي خزر از كليه منابع آلوده كننده و حفاظت، نگهداري، احيا و استفاده منطقي و پايدار از منابع زنده آن مي‌باشد.
ماده 3 «دامنه شمول» اين كنوانسيون در مورد محيط زيست درياي خزر با در نظر گرفتن نوسان سطح آب آن و اراضي متاثر از نزديكي به دريا اعمال مي‌شود.
بخش دوم «تعهدات كلي» ماده 4 «تعهدات كلي»
طرفهاي متعاهد:
الف) به صورت فردي يا مشترك كليه اقدامات مناسب را براي جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي درياي خزر اتخاذ خواهند نمود؛
ب) به صورت فردي يا مشترك، كليه اقدامات مناسب را براي حفاظت، نگهداري و احياي محيط زيست درياي خزر اتخاذ خواهند نمود؛
ج) استفاده از منابع دريايي خزر به شكلي كه موجب آسيب به محيط زيست درياي خزر نشود؛
د) همكاري با يكديگر و با سازمانهاي ذيصلاح بين‌المللي به منظور نيل به اهداف اين كنوانسيون.
ماده 5 «اصول»
طرفهاي متعاهد در اقدامات خود به منظور رسيدن به اهداف اين كنوانسيون و اجراي مفاد آن، از طريق اصول ذيل راهنمايي خواهند شد .