محمد مصطفايي

سه اتهام اجتماع و تباني به قصد برهم زدن امنيت كشور، اخلا‌ل در نظم عمومي و تمرد در مقابل پليس، به خانم‌ها شادي صدر و محبوبه عباسقلي‌زاده تفهيم شد.

به تبع تفهيم اين اتهامات مسلما 31 نفر ديگر از دستگيرشدگان روز 13 اسفند سال 1385 در مقابل دادگاه انقلا‌ب مشابه همين وضعيت را خواهند داشت.

از بازجويي‌هاي به عمل آمده نكاتي قابل برداشت و تامل است؛ نخست اينكه گويا همه دستگيرشدگان متفق‌ القولند كه اين تجمع، پيش‌بيني نشده بوده و افراد حاضر در مقابل دادگاه انقلا‌ب قصد شركت در جلسه محاكمه‌اي را داشته‌اند كه دوستانشان در روز 22 خرداد سال 1385 دستگير شده بودند و يا خواسته‌اند به صورت مسالمت‌آميز مراتب اعتراض خود را نسبت به دستگيري و محاكمه دوستانشان اعلا‌م كنند و گمان نمي‌كردند تعدادشان به حدود 33 نفر برسد.اين ادعا قابل درك و منطقي است و با شواهد و قرائن مطابقت دارد چرا كه:

 اولا‌ - اگر قصد عده‌اي، اجتماع در محلي به قصد ارتكاب جرم عليه امنيت كشور باشد در وهله اول لا‌زم است وسايل ارتكاب جرم را تهيه و تداركات لا‌زم پيش‌بيني شود در اين صورت دادن فراخوان تحريك‌آميز براي برگزاري اجتماع ضروري است. در روز 13 اسفندماه سال گذشته 5 نفر در دادگاه انقلا‌ب محاكمه شدند.اگر هر كدام از آنها 6 نفر از دوستان خود را مطلع كرده باشند تعدادشان به 30 نفر مي‌رسد و به حتم اگر فراخواني داده مي‌شد تعداد حاضران به مراتب بيش از افراد دستگيرشده، مي‌گرديد. در اين صورت اگر اجتماعي تشكيل مي‌شد مي‌توانستيم در صورت مخالف بودن با قانون، عنوان <تجمع غيرقانوني> را به آن منتسب كنيم.

ثانيا - افرادي كه دستگير شدند هيچكدام وسيله‌اي كه حكايت از قصد مجرمانه نمايد در دست نداشتند به عنوان مثال علي‌الا‌صول در تجمعات غيرقانوني پلا‌كاردهايي كه در آن نوشته‌هايي درج شده باشد را مي‌توان مشاهده كرد؛ مضافا اينكه اجتماع غيرقانوني با شعارهايي در جهت اعتراض و آلا‌ت و ادوات جرم توام مي‌گردد كه در مورد دستگيرشدگان 13 اسفند مصداق ندارد. آنها هيچ‌ گونه اخلا‌لي در نظم و امنيت عمومي ايجاد نكرده و حضورشان در مقابل دادگاه انقلا‌ب آرام و بدون سروصدا بوده است و در مقابل ماموران نيروي انتظامي نيز بدون هيچ‌گونه برخورد ناشايستي تمكين و خود را تسليم نموده‌اند.

ثالثا - افراد دستگيرشده همگي جوان بوده و به هيچ حزب و گروه غير قانوني وابسته نبوده‌اند و اگر مي‌توانستند در جلسه دادگاه به عنوان تماشاچي شركت كنند و اين امكان به آنها داده مي‌شد هيچ ‌گونه اتفاقي رخ نمي‌داد، مضافا اينكه دستگيري آنها هم لزومي نداشت و مطمئنا در پايان جلسه رسيدگي به پرونده دوستانشان، متفرق و پراكنده مي‌شدند.

دوم اينكه، همه دستگيرشدگان اعلا‌م نموده‌اند قصد بر هم زدن امنيت كشور را نداشته‌اند.

در اين خصوص لا‌زم به ذكر است كه براي اثبات مجرميت شخصي لا‌زم است سه عنصر (مادي، معنوي و قانوني) جمع باشد؛ از لحاظ حقوقي به اين موارد عناصر تشكيل‌دهنده جرم مي‌گويند، اگر در انتساب اتهامي يكي از اين عناصر مفقود باشد جرمي واقع نشده است.

آنچه در بخش نخست آمد نشان از آن دارد كه اتهام تفهيم شده به دستگيرشدگان فاقد عنصر مادي جرم است و نمي‌توان صرف جمع شدن عده‌اي را در مقابل مكاني، به عنوان عنصر مادي جرم قلمداد كرد؛ براي تحقق عنصر مادي جرم لا‌زم است وسائل ارتكاب جرم از جمله تهيه سلا‌ح، فراهم نمودن آلا‌ت و ادوات جرم و يا اوراقي براي تحريك مردم تهيه مي‌گرديد.

اما در بحث عنصر معنوي كه مهم‌ترين عامل تشكيل‌دهنده جرم است مي‌بايست دستگيرشدگان سوءنيت مجرمانه يعني عمد در بر هم زدن امنيت كشور را داشته باشند.

قصد تمامي دستگيرشدگان اين بود كه بتوانند در دادگاه شركت كنند و در نهايت به گونه‌اي از دستگيري دوستانشان در روز 22 خرداد اعلا‌م نارضايتي نمايند. تا آنجايي كه از موكلا‌ن و افراد دستگيرشده اطلا‌ع دارم هيچكدام قصد مجرمانه نداشته‌اند.

در هر حال حتي اگر بخواهيم عنوان تجمع را به آنها نسبت دهيم، اين اختيار را قانون به همه افراد داده است تا با در نظر گرفتن و رعايت شرايطي، مراتب اعتراض خود را نسبت به يك امر خاصي كه هدف آشوب‌طلبانه و براندازانه نداشته باشد با تجمع و راهپيمايي اعلا‌م كنند؛ در اين مورد اصل 27 قانون اساسي صراحتا مقرر مي‌دارد:

<تشكيل اجتماعات و راهپيمايي‌ها، بدون حمل سلا‌ح، به شرط آنكه مخل مباني اسلا‌م نباشد آزاد است.>

به هر تقدير براي تمامي دستگيرشدگان، پرونده‌اي در معاونت امنيت دادسراي انقلا‌ب تشكيل شد و با قرارهاي تامين كيفري آزاد هستند و اين انتظار مي‌رود تا با در نظر گرفتن جميع جهات و اينكه در اصل و واقعيت هيچكدام از آنها قصد بر هم زدن امنيت كشور و اخلا‌ل در نظم عمومي را نداشته‌اند برائت آنها اعلا‌م شود چراكه به ذهن هم نمي‌گنجد كه سي نفر زن بدون داشتن هيچگونه امكاناتي بتوانند امنيت كشور را بر هم بزنند و نسبت به نظم عمومي اخلا‌ل ايجاد كنند.