کودک آزاري در محيط آموزشی
نگین پوردلیر
طبق ماده ۷۷ آیین نامه اجرایی مدارس اعمال هرگونه تنبیه از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه ممنوع است و در اعمال تنبیهات نباید بین دانش آموزان تبعیض و استثنایی قائل شد. بر اساس ماده ۷۶ دانش آموزان متخلفی که راهنمایی ها و چاره جویی های تربیتی در آنها مفید و موثر نیست، با رعایت تناسب به یکی از روش های زیر مورد تنبیه قرار می گیرند؛ تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوصی، تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانش آموزان کلاس مربوط، تغییر کلاس در صورت وجود کلاس های متعدد در یک پایه با اطلاع ولی دانش آموز، اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز، اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش آموز حداکثر برای مدت سه روز و انتقال به مدرسه دیگر. این مقررات بسیار عادلانه و مترقی است و تنبیهات آن با کنوانسیون حقوق کودک تعارضی ندارد، اما وجود قوانین خوب و مترقی، به تنهایی نمیتواند مانع از بروز پدیده کودک آزاری در مدارس شود. برخی از معلم ها معتقدند، کودکان در مدارس گاهی اوقات می بایست مورد تنبیه قرار بگیرند و عدم برخورد جدی با آنان موج هرج و مرج در مدارس می شود.
در سیستم آموزشی ایران، از آنجا که معلمان براساس معیارهای عقیدتی، سیاسی گزینش می شوند. هیچ گونه همگونی میان آنان در مورد چگونگی برخورد با کودکان وجود ندارد، و وزارت آموزش و پرورش نیز تلاشی را برای آموختن استاندارد های رفتار با دانش آموزان و کودکان به معلم ها انجام نمی دهد.
با وجود آنکه وزارت آموزش و پرورش تاکنون هیچ گاه آمارروشنی نسبت به موارد کودک آزاری در مدارس ارائه نکرده، و گهگاه نسبت به آن واکنش شدیدی نشان می دهد، هنوز در برخی مناطق تهران، کودکان درمدارس مورد تنبیه بدنی قرار می گیرند و صدایشان هم به جایی نمی رسد.
آنها می گویند که جرأت نمی کنند، از معلم ها و ناظمشان به مدیر مدرسه شکایت کنند، چراکه در آن صورت مدیر با شدت بیشتری آنها را کتک خواهد زد.
کودک آزاری در مدرسه
بعداز ظهر روز هفتم مهرماه است، گروهی از کودکان افغان برای گرفتن دفتر به محل جمعیت کودکان کار و خیابان آمده اند و می گویند که اگر بدون دفتر به سر کلاس بروند، از معلم کتک خواهند خورد و پولی ندارند برای خرید دفتر دبستان فردوسی و مدرسه راهنمایی جوادالائمه، بچه ها می گویند که تنبیه بدنی دانش آموزان در این دو مدرسه امری عادی است و روش های تنبیه نیز گوناگون است. از ضرب و شتم با شلنگ( که به گفته بچه ها، آقای ناظم داخل آن آهن قرار می دهد) تا گذاشتن خودکار لای انگشتان دست و فشار دادن آنها با بی رحمی..
پسر 13 ساله ای که سرش را از ته تراشیده ، می گوید که آقای ناظم گفته است باید کچل کنید و من یادم می افتد به سخنان ابوالقاسم جامه بزرگ مدیرکل دفتر پیش دبستانی و ابتدایی وزارت آموزش و پرورش که چندی پیش اعلام کرده بود :
" کوتاهی و مرتب بودن موی سر به اندازه ای که تمیز بوده و نیازی به شانه کردن نداشته باشد ، کافی است و در این موردهیچ اصراری وجود ندارد که دانش آموزان حتما با ماشین شماره 2 یا 4 ، موی خود را کوتاه کنند."، پسرک اما می گوید که ناظم اصرار داشته است که همه باید سرشان را نمره 4 بزنند.
جای زخمی را در سر بی مویش نشانم می دهد و می گوید که سال پیش آقای ناظم با شلنگ به سرم کوبید و سرم شکست .
او می گوید که به هر دلیلی در مدرسه کتکمان می زنند، با سیلی، لگد و هر چه که بتوانند.
یکی از بچه ها که نسبت به سایرین شرورتر و در این حال مهربانتر است، از من می خواهد که انگشت هایم را در هم فرو کنم و بعد شروع میکند به فشار دادن و می گوید آقای معلم اینطور تنبیهمان می کند..
او ادامه می دهد: گ
اهی انگشت های بچه ها کبود و متورم می شود، با این حال هیچ خانواده ای نسبت به این قضیه اعتراض نمی کند. در این مدارس تفاوت چندانی بین کودکان ایرانی و افغانی وجود ندارد، همه به یک میزان کتک می خورند، اما آنجا که صحبت از شیرهای سهمیه ای می شود، کودکان افغان سهمی از آن ندارند و شیر فقط به کودکان ایرانی می رسد.
کسی اعتراض نمیکند
" ماده ۱۹ کنوانسیون حقوق کودک بیان می کند، باید از کودکان در برابر هر نوع آسیب یا آزار بدنی و روانی توسط والدین و افراد دیگر محافظت کرد."
عرف جامعه اما همواره درجه ای از خشونت را می پذیرد و نسبت به آن واکنشی نشان نمی دهد، اکثر خانواده ها این حق را برای معلم قائل می شوند که در صورت بازیگوشی و تخطی فرزندشان از قوانین، او را مورد تنبیه قرار دهند. با این حال بسیاری از کودکان نسبت به حقوقشان بیگانه اند، آنان نمی دانند که مسئولان مدرسه حق تنبیه نمودن آنان را ندارند، آنها نمی دانند که می توانند از معلمشان شکایت کنند و وقتی هم به آنها می گویی که میتوان این مسأله را از طریق اداره آموزش و پرورش پیگیری کرد، رنگ از رویشان می پرد که نکند این امر منجر به کتک خوردن بیشترشان شود. از نظر کادر آموزشی مدارس نیز، اگر کودکان از قوانین آموزشی با خبر شوند، در مدرسه هرج و مرج ایجاد خواهد شد.
تنبیه بدنی وجود ندارد
علی رغم خبرهایی که هرچند یکبار مبنی بر تنبیه بدنی دانش آموزان در مدارس منتشر می شود، رئیس گروه پیش‌دبستانی و ابتدایی سازمان آموزش و پرورش شهر تهران در فروردین ماه امسال با بیان این‌كه به هیچ عنوان دانش‌آموزی تنبیه بدنی نمی‌شود، گفت: تنبیه‌بدنی از مدارس تهران حذف شده است.
امیرحسین ملكی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی فارس در این خصوص گفت: در گذشته‌‌های دور تنبیه بدنی در مدارس وجود داشت اما اكنون دیگر موردی به نام تنبیه بدنی نداریم.
این اظهار نظر در شرایطی صورت می گیرد که نه در گذشته های دور بلکه در زمان حاضر، زیر آسمان همین شهر، جایی کنار گوش خودمان، هنوز معلم هایی هستند که به عوض محبت به دانش آموزانشان، ضربات مشت و لگد و شلنگ می دهند و به عوض آموختن، آنها را کتک می زنند.
طبق گزارش "جنبش جهاني براي پايان دادن به تنبيه بدني كودكان"، تنبيه بدني كودكان در مدارس در 102 كشور جهان ممنوع اعلام شده است، با این حال کودکان به اشکال مختلف در مدارس مورد تنبیه بدنی قرار می گیرند، و تنها مواردی کوچک از این کودک آزاری است که گاهی توجه رسانه ها را به خود جلب می کند.