ارتباط با ما

درباره آزادگی

شماره جدید

مسئله ملی  و فدرالیسم

شماره جدید

حقوق بشر

دانشجو

تهیه و تنظیم: مهناز خزائی

اگرچه با مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا، بهای نفت در بازارهای جهانی افزایش یافت، اما نگرانی درباره كاهش تقاضای جهانی انرژی موجب نشد تا قیمت‌های جهانی نفت روند صعودی خود را از سر بگیرند روز گذشته بهای نفت خام برنت با ۷۵/۲ درصد كاهش به حدود ۴۷/۶۳ دلار در هر بشكه رسید. اما روند نزولی افت قیمت نفت كه بیش از یک ماه است بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار داده مانع نشده تا دولت رویای شیرین قیمت‌های بالای نفت را فراموش كند. خوش‌بینی دولتی‌ها نسبت به صعودی شدن دوباره منحنی‌های قیمت نفت موجب شده تا برای بودجه سال آینده نفت ۷۰ دلاری را پیش‌بینی كنند. به گفته سیدكاظم دلخوش عضو كمیسیون اقتصادی مجلس دولت در نظر دارد بودجه سال ۸۸ را با نفت ۷۰ دلاری ببندد اما نمایندگان مجلس با غیرواقعی خواندن این ارقام نسبت به كاهش قیمت نفت به كمتر از ۴۰ دلار در هر بشكه نسبت به دولت هشدار داده‌اند.در عین حال كه توصیه متولیان حوزه نفت نیز قیمت ۴۵ تا ۵۰ دلاری برای هر بشكه نفت در بودجه ۸۸ است. اظهارات اخیر اكبر تركان حاكی از این است كه بستن بودجه سال آینده با نفت بیشتر از ۵۰ دلار به منزله افزایش ریسك است.

علاوه بر آن پیش‌بینی نماینده ایران در اوپك نیز نشان می‌دهد كه بازار نفت حداقل تا یك‌سال آینده چشم‌انداز مثبتی ندارد لذا قیمت مناسب نفت در بودجه در محدوده ۶۰ دلار است. محمدعلی خطیبی معتقد است: با توجه به اینكه بازار نفت حداقل تا یك سال آینده چشم‌انداز مثبتی ندارد، باید نسبت به تعیین مبنای نفت خام در بودجه سال ۱۳۸۸ اقدام شود. خطیبی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار كرد: بودجه‌ سال گذشته در حالی برمبنای نفت خام ۵۵ دلاری بسته شد كه در آن زمان قیمت‌ها در آستانه‌ ۱۰۰ دلار بود و روند صعودی داشت. وی افزود: البته هنوز هیچ رقمی از سوی مجلس و دولت به عنوان مبنای قیمت نفت خام برای بودجه سال آینده مشخص نشده، ولی آنچه طبیعی است امسال باید در شرایطی تصمیم‌گیری كنیم كه قیمت‌ها در محدوده ۶۰ دلار است و روند نزولی دارد.

● مشکلات بیشتری در راه است

به گفته او نگاهی به قیمت نفت خام در بودجه سایر كشورها می‌تواند به تصمیم‌گیری ما كمك كند. تاكنون نیجریه با وجود اینكه نفت خام كشورش بسیار سبك و مرغوب است، بودجه سال آینده خود را بر مبنای نفت ۴۵ دلاری تنظیم كرده است. به نظر می‌رسد لیبی نیز محافظه‌كارانه عمل كرده و با وجود داشتن نفت سبك، برای بودجه خود مبنای قیمت نفت را ۴۰ تا ۴۵ دلار قرار داده است.

خطیبی با تاكید بر اینكه البته این احتمال وجود دارد كه این كشورها نیز در تعیین قیمت نفت خام در بودجه خود اشتباه كرده باشند و به این معنا نیست كه ما باید پیرو آنها باشیم، گفت: ولی ما نیز باید با نگاه منطقی تصمیم‌گیری كنیم. در حال حاضر قیمت نفت خام ایران با نوسانات بازار حدود ۵۴ تا ۵۵ دلار است كه پیش‌بینی می‌شود با توجه به شرایط اقتصادی بد جهان در آینده مشكلات بیشتری نظیر بیكاری ایجاد شود. در این زمینه هومان دولتشاهی ـ كارشناس انرژی ـ نیز با بیان اینكه به نظر می‌رسد با هدف ایجاد نشدن كسری بودجه، به طور منطقی باید بودجه سال ۱۳۸۸ بر اساس نفت حداقل ۶۰ دلاری بسته شود، توضیح داده بود كه نگاه واقع‌بینانه به وضعیت اقتصادی كشور، بودجه موجود، كسری بودجه و هزینه‌های یارانه‌ای دیگر كه جزء بودجه محسوب نشده، بیانگر این است كه بودجه سال آینده باید حداقل با قیمت ۶۰ دلاری نفت در هر بشكه تنظیم شود.

● نفت ۶۰ دلاری خوش‌بینانه است

مهران امیرمعینی ـ مدیر پژوهشی موسسه و مطالعات بین‌المللی انرژی - نیز با بیان اینكه به نظر می‌رسد بستن بودجه سال ۱۳۸۸ بر مبنای نفت ۶۰ دلاری در هر بشكه بسیار خوش‌بینانه باشد، زیرا بودجه كشور هرچه محافظه‌كارانه‌تر تنظیم شود بهتر خواهد بود و می‌توانیم مازاد آن را ذخیره كنیم، گفته بود كه در صورت بستن بودجه با رقم‌های بالای نفت احتمال ایجاد كسری بودجه وجود خواهد داشت كه تبعات آن بر اقتصاد كشور بسیار منفی است، ولی اگر بودجه با ارقام پایین نفت بسته شود و در پی آن مازاد درآمد داشته باشیم، می‌توانیم آن را ذخیره و در بخش‌های مورد نیاز هزینه كنیم.

همچنین حاجی‌بابایی عضو هیات رئیسه مجلس هشتم درباره مهم‌ترین اثر كاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران به بودجه اشاره می‌كند و می‌گوید: «بزرگترین مسئله در این رابطه بودجه سال ۸۸ است كه این قیمت نفت به طور قطعی انقباضی بسته خواهد شد». وی تاكید می‌كند: «اگر قیمت نفت بین ۶۰ تا ۷۰ دلار باشد قیمت نفت در بودجه سال آینده باید ۵۰ و حتی كمتر از آن در نظر گرفته شود». حاجی‌بابایی می‌افزاید: «حتی اگر قیمت نفت به روند نزولی خود ادامه دهد و كاهش بیشتری داشته باشد بودجه سال آینده باید متناسب با قیمت نفت بسته شود كه این مشكلاتی را برای ما ایجاد خواهد كرد».

● قیمت غیرواقعی نفت در بودجه

معاون اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز معتقد است، تعیین قیمت هر بشكه نفت در بودجه به خصوص در دولت نهم بسیار غیرواقع‌بینانه است چراكه این دولت در مصرف درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت هیچ محدودیتی برای خود قائل نیست. سعید شیركوند تاكید كرد: «تجربه نشان می‌دهد كه دولت نهم خود را پایبند به رعایت قوانین بودجه نمی‌داند، چراكه در سال‌های گذشته بسیار فراتر از بودجه و قیمت نفت تعیین شده در آن عمل كرده است».

این كارشناس اقتصادی در عین حال گفت: «به طور كلی بیان قیمت هر بشكه نفت در تنظیم بودجه كشور هیچ‌گاه به صورت جدی مطرح نبوده و بودجه سالانه بر مبنای قیمت یك بشكه نفت شكل نگرفته است».

او افزود: «در گذشته برای تنظیم بودجه مبلغ مشخصی به عنوان درآمد نفت در نظر گرفته می‌شد كه اگر این مبلغ را با میزان صادارت كشور مقایسه كنیم قیمت هر بشكه نفت به طور تقریبی تخیمن زده می‌شود».

وی توضیح داد: «برای اینكه مشخص گردد بودجه سالانه كشور براساس چه قیمتی برای هر بشكه نفت تنظیم شده است باید به میزان مخارج ارزی دولت توجیه كنیم».

این استاد دانشگاه تهران اظهارداشت: «براساس حجم درآمد‌های ارزی مصرف شده در سال ۱۳۸۶ كه با توجه به بودجه، متمم‌های آن و همچنین برداشت‌های مختلف با مجوز و بدون مجوز مجلس محاسبه می‌شود، مشخص خواهد شد كه قیمت هر بشكه نفت در هزینه سال ۸۶ بسیار بیشتر از ۹۰ دلار بوده است. بنابر این اینكه گفته می‌شود دولت قیمت هر بشكه نفت را امسال ۵۵ دلار و برای سال آینده ۶۰ دلار در نظر گرفته یا می‌گیرد، اساسا واقعیت ندارد». معاون وزیر اقتصاد دولت خاتمی در پایان تاكید كرد: «تعیین یا ارائه هر پیشنهادی در مورد قیمت نفت برای بودجه سال ۸۸ فارغ از كاهش شدید بهای نفت در بازارهای جهانی، سخن غیركارشناسانه و غیرعملیاتی است و تنها می‌توان گفت كه دولت سال آینده چه مقدار از درآمدهای نفتی را به مصرف برساند».

غلامحسین نوذری - وزیر نفت - پیش‌تر درباره بودجه پیشنهادی سال ۱۳۸۸ در پاسخ به این سوال كه گفته می‌شود پیشنهاد وزارت نفت تنظیم بودجه بر پایه نفت ۴۵ تا ۵۰ دلاری بوده است، اظهار كرده كه تنظیم بودجه نیاز به كار دقیق كارشناسی دارد كه معاونت برنامه‌ریزی نظارت و راهبردی رئیس‌جمهور در این زمینه كار می‌كند و به طور قطع هنگام تصویب بودجه در دولت بحث خواهد شد.

اواخر مهرماه خبرگزاری رویترز از تصمیم ایران برای تنظیم بودجه سال آینده با نفت ۵۵ تا ۶۰ دلاری خبر داده و به نقل از یك مقام ایرانی عنوان كرده بود كه ایران قصد دارد بودجه سال آینده‌اش را با در نظر گرفتن قیمت ۵۵ تا ۶۰ دلاری برای هر بشكه نفت تنظیم كند كه این رقم بالاتر از بودجه كنونی كشور، ولی همچنان پایین‌تر از قیمت نفت در بازارهای جهانی است