تصور و واقعيت

پرسش‌ها و پاسخ‌ها درباره سازمان ملل متحد

فهرست مطالب

1- سازمان ملل متحد چيست؟

2- در سازمان ملل متحد چه كساني كار مي‌كنند؟

3- سازمان ملل متحد در زمينه توسعه اقتصادي و اجتماعي چه مي‌كند؟

4- سازمان ملل متحد در زمينه حقوق بشر و تامين عدال چه فعاليتي دارد؟

5- سازمان ملل متحد براي ارتقاء صلح چه مي‌كند؟

6- آيا سازمان ملل متحد سرمايه‌گذاري خوبي است؟

7- چگونه مي‌توان از كار سازمان ملل متحد پشتيباني كرد؟

سازمان ملل متحد، سازمان بين‌المللي منحصر بفردي است كه از 188 دولت مستقل تشكيل شده است. اين سازمان پس از جنگ جهاني دوم به منظور حفظ صلح و امنيت بين‌المللي، توسعه روابط دوستانه ميان ملت‌ها و ترويج پيشرفت اجتماعي، معيارهاي زندگي بهتر و حقوق بشر بنا نهاده شد. دولت‌هاي عضو اين سازمان به موجب اصول منشور ملل متحد، معاهده‌اي بين‌المللي كه حقوق و وظايف دولت‌هاي عضو را به عنوان اعضاي جامعه جهاني تبيين مي‌كند نسبت به يكديگر متعهد شده‌اند.

سازمان ملل متحد چيست؟

خانواده سازمانهاي تشكيل دهنده ملل متحد مشتمل است بر:

- سازمان ملل متحد شش ركن اصلي دارد كه عبارتند از: مجمع عمومي، شوراي امنيت، شوراي اقتصادي و اجتماعي، شوراي قيموميت، ديوان بين‌المللي دادگستري و دبيرخانه. همه اين اركان در مقر ملل متحد در نيويورك قرار دارند، مگر ديوان كه محل آن در شهر لاهه هلند است.

- برنامه‌ها و صندوق‌هاي ملل متحد مانند صندوق بين‌المللي كودكان ملل متحد (يونيسف UNICEF)، برنامه عمران ملل متحد (UNDP) و دفتر كميسارياي عالي ملل متحد براي پناهندگان (UNHCR) كه در زمينه‌هاي توسعه، همكاري‌هاي بشر دوستانه و حقوق بشر فعاليت مي‌كنند.

- كارگزاري‌هاي تخصصي ملل متحد در زمينه‌هاي گوناگون مانند بهداشت، كشاورزي، هوانوردي و هواشناسي بين‌المللي فعاليت مي‌كنند. اين كارگزاري‌هاي تخصصي كه با موافقت نامه‌هاي ويژه با سازمان ملل متحد مرتبط هستند، فعاليت خود را با آن هماهنگ مي‌كنند ولي در عين حال سازمان‌هايي جدا و مستقل هستند.

سازمان ملل متحد، برنامه‌ها و صندوق‌هاي آن و كارگزاري‌هاي تخصصي نظام ملل متحد را تشكيل مي‌دهند. سازمان ملل متحد به عنوان خانواده‌اي از سازمان‌ها طيف گسترده‌اي از وظايف را انجام مي‌دهدكه از راههاي بيشمار بر زندگي ما تاثير مي‌گذار. اين طيف گسترده وظايف، موارد حفظ صلح در واكنش به يك منازعه گرفته تا تعيين ضوابط و مقرراتي براي امنيت هوايي و هماهنگي خطوط ارتباطات، از ارسال فوري مايحتاج ضروري به قربانيان بلاهاي طبيعي گرفته تا همكاري در زمينه مبارزه با بيماري همه‌گير ايدز، از كمك به كشورها براي انجام انتخابات آزاد و بيطرف گرفته تا تامين وام‌هايي با بهره كم و با هدف توسعه زير بناهاي كشورهاي فقير تر در بر مي‌گيرد. سرانجام وظيفه ملل متحد ساختن جهاني سالم‌تر، با ثبات‌تر همراه با فرصت‌ها و عدالت بيشتر براي همه انسان‌هاست.

كارگزاري‌هاي تخصصي ملل متحد

سازمان بين‌المللي كار (ILO)

سازمان خواروبار و كشاورزي ملل متحد (FAO)

سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد (UNESCO)

سازمان بهداشت جهاني (WHO)

گروه بانك جهاني

صندوق بين‌المللي پول (IMF)

سازمان بين‌المللي هوانوردي كشوري (ICAO)

اتحاديه جهاني پست (UPU)

اتحاديه بين‌المللي مخابرات (ITU)

سازمان هواشناسي جهاني (WMO)

سازمان دريانوردي بين‌المللي (IMO)

سازمان جهاني مالكيت معنوي (WIPO)

صندوق بين‌المللي توسعه كشاورزي (IFAO)

سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (UNIDO)

آژانس بين‌المللي انرژي اتمي (IAEA)

(كارگزاري مستقل كه تحت حمايت سازمان ملل متحد است)

چرا به سازمان ملل متحد نياز داريم؟

اغلب گفته شده است كه اگر سازمان ملل متحد وجود نداشت به دلايل زير بايد تاسيس مي‌شد:

در جهاني كه گرفتار مصيبت درگيري‌ها است سازمان ملل متحد مذاكره مستقيم ميان حكومت‌ها را ممكن مي‌كند و عرصه رسيدگي به مشكلات ريشه‌دار را فراهم مي‌نمايد.

سازمان ملل متحد سازمان دهنده اقدام در مورد مسائل بزرگ جهاني، مانند محيط زيست و مواد مخدر است و بهترين سازوكار موجود براي برانگيختن تحرك و حفظ همكاري بين‌المللي براي حل و فصل اين مسائل را ارائه مي‌دهد.

سازمان ملل متحد و ارگزاري‌هاي آن به تحكيم اقتصادها و تثبيت بازارهاي مالي كمك مي‌كنند. آنها در راه ريشه كني بيماري‌ها، افزايش توليدات غذايي و بالا بردن طول عمر تلاش مي‌نمايند. از پناهندگان حمايت مي‌كنند و به آسيب‌ديدگان بلاياي طبيعي كمك‌هاي غذايي و امداد فوري مي‌رسانند.

سازمان ملل متحد و كارگزاري‌هاي آن از گروه‌هاي آسيب‌پذير مانند كودكان، پناهندگان، بي‌خانمانها، اقليت‌ها، بوميان و از كار افتادگان حمايت مي‌كنند.

سازمان ملل متحد و كارگزاري‌هاي آن دستگاه معيارهاي فني و قانوني در عرصه‌هاي حياتي تعاملات جهاني از معيارهاي امنيت هوايي گرفته تا معيارهاي حقوق بشر را تعيين مي‌نمايند.

براي پي‌گيري و تحقق هدف‌هاي ياد شده هيچ سازماني در جهان شايسته‌تر از سازمان ملل متحد نيست، زيرا هيچ سازمان ديگري فراگيري و مشروعيت ملل متحد را ندارد.

آيا سازمان ملل متحد يك حكومت جهاني است؟

سازمان ملل متحد حكومتي جهاني نيست و هرگز قرار نبوده كه اينگونه باشد. از آنجايي كه سازمان متشكل از دولت‌هاي مستقل است فقط آنچه را كه دولت‌هاي عضو در مورد آن به توافق برسند، مي‌تواند انجام دهد و در واقع به عنوان ابزاري در اختيار آنهاست.

آيا كشورها حاكميت خود را به سازمان ملل متحد تفويض مي‌كنند؟

اعضاي سازمان ملل متحد، ملت‌هاي مستقل هستند و منشور ملل متحد يكي از قوي‌ترين محافظان حاكميت است و آن را به عنوان يكي از اصول اساسي مقدس مي‌دارد. در عين حال بيشتر مسائلي كه جهان امروز با آن روبروست از چنان پيچيدگي برخوردار است كه نمي‌تواند صرفاً توسط ملتي واحد اداره شود. سازمان ملل متحد مكاني است كه كشورهاي جهان در آن گرد هم مي‌آيند تا مسائل مشترك را حل و فصل كنند. همكاري با كشورهاي ديگر نوعي اعمال حاكميت است نه تحديد آن.

دولت‌ها در سازمان ملل متحد با همكاري در زمينه‌هاي خاص ساختارهايي بوجود مي‌آورند كه زندگي بين‌المللي را مطابق قواعد مي‌كنند. موافقت‌نامه‌هاي بين‌المللي ايجاب مي‌كند دولتهايي كه آنها را امضاء مي‌كنند نيازهاي مشترك در زمينه‌هاي مختلف مانند مخابات، و منع حمل و نقل و تجارت مواد مخدر را برآورده كنند. كشورها داوطلبانه تصميم مي‌گيرند اين گونه تعهدات را بر عهده گيرند زيرا فكر مي‌كنند اين بيشتر به نفع آنهاست. همچنين دولت‌هاي عضو به كمك سازمان ملل متحد سازو كارهايي تعيين مي‌كنند تا موارد عمده نقض حقوق بشر را كه ممكن است در داخل يك كشور صورت گيرد، و مورد توجه مشروع جامعه بين‌المللي است، برطرف كنند. جهاني و بيطرف بودن سازمان ملل متحد زمينه مشتركي فراهم مي‌كند كه در آن كشورها مي‌توانند از همكاري، حداكثر سود را ببرند، و تضمين يابند كه حاكميت آنها نيز مورد حمايت خواهد بود.

آيا سازمان ملل متحد ابزار قدرت‌هاي بزرگ است؟

سازمان ملل متحد وسيله‌اي در اختيار همه دولت‌هاي عضوي است كه با مباحثه و را ي دادن درباره موضوعات مهم، سياست‌هاي آن را شكل مي‌دهند. همه كشورها از حق راي يكساني در مجمع عمومي برخوردارند و اين امر مجمع را بصورت دموكراتيك‌ترين نهاد بين‌المللي در مي‌آورد. حتي در شوراي امنيت، ايالات متحده و چهار قدرت بزرگ ديگر كه داراي حق وتو هستند، در عين اينكه مي‌توانند مانع اقدامي شوند كه با آن مخالفند، بايد نظرات دولت‌هاي ديگر را هم بحساب آورند و نمي‌توانند تصميماتشان را تحميل كنند. هيچ كشوري هر قدر قدرتمند هم كه باشد نمي‌تواند سياست‌هاي سازمان ملل متحد را به تنهايي ديكته كند.

مجمع عمومي چه مي‌كند؟

مجمع عمومي جايگاه جهاني منحصر بفردي است كه همه دولت‌هاي عضو در آن نماينده دارند. مجمع را مي‌توان بيش از هر چيز به مجلس ملت‌ها شبيه دانست. فقط در اين جاست كه مسائل بسيار مهم جهاني مطرح مي‌شود، و همه كشورها مي‌توانند نظريات مختلف خود را بيان كنند و به توافقي در مورد چگونگي اقدام دست يابند. درست همانند افراد در يك حكومت مردمي كه صرفنظر از ثروتمند يا فقير بودن، قدرتمند يا ضعيف بودن داراي حق راي مساوي هستند، همه كشورها نيز در مجمع عمومي از حق راي يكساني برخودارند. همه اعضا همانطور كه حقوق و امتيازاتي دارند، وظايف و تعهداتي را نيز بعهده دارند.

راي مجمع عمومي سنجش دقيق افكار جهاني است. اگر چه تصميمات مجمع عمومي براي دولت‌هاي عضو قانوناً الزام‌آور نيست، اما اعتبار اخلاقي جامعه ملل را نشان مي‌دهد.

آيا كشورهاي در حال توسعه بر مجمع عمومي تسلط دارند؟

پيش از سال 1960، برخي دولت‌ها از اكثريت خود به خود كشورهاي صنعتي در مجمع عمومي شكايت داشتند؛ پس از 1960 با پيوستن بسيار از دولت‌هاي تازه استقلال يافته به سازمان ملل متحد – دولت‌هايي ديگر از استبداد اكثريت كشورهاي در حال توسعه د مجمع شكايت مي‌كردند. در واقع، الگوهاي راي‌گيري بر حسب موضوع مورد بررسي بسيار تغيير كرد. به طور كلي كشورها طبق برداشت خود از ماهيت هر موضوع در راي‌گيري شركت مي‌كنند. اين بدان معنا ست كه كشورهاي هم فكر در مورد موضوعهاي مربوط به منافع مشترك به طور فزاينده الگوهاي راي‌گيري يكساني دارند. پايان جنگ سرد به اجماع جديدي در مسائل مهم منجر شده است. به طوري كه نظرات كشورهاي صنعتي و در حال توسعه به طور قابل ملاحظه‌اي به يكدگير نزديك گرديده و اين هماهنگي در راي دادن منعكس شده است. اين در حالي است كه در اجلاس سال 1970 مجمع عمومي، فقط 35 درصد قطعنامه‌ها بدون راي‌گيري و بدون اينكه نظر هيچ كشوري مخالف يا ممتنع باشد به تصويب رسيد. تا سال 1977 اين درصد به 77 افزايش يافت.

آيا در سازمان ملل متحد فقط به حكومت‌ها گوش فرا داده مي‌شود؟

سازمان ملل متحد سازماني جهاني متشكل از دولت‌هاست ولي چهارچوب آن فرصت‌هايي براي به كارگيري ساير نقش آفرينان كه همكاري آنان براي حل مسائل جهاني بسيار حياتي است، فراهم مي‌كند. اظهارات گوناگون جوامع مدني كه در فعاليت سازمان ملل متحد مشاركت دارند مانند سازمان‌هاي بين‌المللي غيردولتي (NGOs) ، گروه‌هاي صنفي، اتحاديه‌هاي تجاري، انجمن‌هاي تخصصي و ارتباط آنها با سازمان رو به افزايش است. دبير كل سازمان دائماً با بخش خصوصي مشورت مي‌نمايد و با بازرگانهاي عمده و سازمان‌هاي تجاري جلساتي برگزار مي‌كند. سازمان همكاري خود با موسسات تحقيقاتي و علمي مانند تشكل‌هاي جوانان و ساير انجمن‌ها را نيز گسترش داده است.

درباره سازمان‌هاي غير دولتي چه مي‌دانيم؟

سازمان‌هاي غير دولتي مانند عفو بين‌المللي و مبارزه جهاني براي جلوگيري از كاربرد مين‌هاي زميني و مجمع رهبران دموكرات آسيا و حوزه اقيانوس آرام در زمره مهمترين نقش آفرينان سازمان ملل متحد هستند. سازمان غير دولتي، تجمعي غير انتفاعي يا مجمعي از شهروندان داوطلب است كه در سطح محلي، ملي يا بين‌المللي تشكيل مي‌شود.

حدود 1520 سازمان غيردولتي فعال در زمينه توسعهاقتصادي و اجتماعي با شوراي اقتصادي و اجتماعي كه ركن سياست‌گذار اصلي در مسائل اقتصادي و اجتماعي است “وضعيت مشورتي“ دارند و از نمايندگان آنها براي سخنراني در جلسات شورا دعوت مي‌شود. افزون بر اين، اداره اطلاعات همگاني سازمان حدود 1550 سازمان غير دولتي را كه در موضوعهاي مربوط به سازمان ملل متحد اطلاعات ارائه مي‌دهند، به رسميت شناخته است. بسياري از سازمان‌هاي غير دولتي در مقر سازمان ملل متحد نماينده رسمي دارند و از اين طريق پيوندهاي ارزشمندي ميان سازمان ملل متحد و مردم جهان برقرار مي‌كنند.

سازمان‌هاي غير دولتي مسائل گوناگون بين‌المللي و مل مربوط به حوزه‌هاي خود را مطرح مي‌كنند و تاثير روزافزوني بر عملكرد سازمان ملل متحد دارند. آنها با پيش كشيدن ديدگاه‌هاي هيئت‌هاي موسس خود درباره موضوعاتي گسترده، از حقوق زنان گرفته تا تامين مواد غذايي، نقش برجسته‌اي در كنفرانس‌هاي سازمان ملل ايفا مي‌كنند. اين سازمان‌ها در تصويب كنوانسيون 1997 در مورد جلوگيري از كاربرد مين‌هاي زميني و تاسي ديوان كيفري بين‌المللي در سال 1998 براي رسيدگي به كشتار گروهي، جنايات جنگي و جنايات عليه بشريت نقش اساسي داشتند. در كشورهاي فقير‌تر سازمان‌هاي غير دولتي دست در دست سازمان ملل متحد به مردم نيازمند كمك مي‌كنند.

شوراي امنيت چه مي‌كند؟

شوراي امنيت ركني از سازمان ملل متحد است كه مسئوليت اوليه حفظ صلح و امنيت بين‌المللي را به عهده دارد. جلسات شورا تقريباً به طور مستمر به هنگام بروز بحران تشكيل مي‌شود. به موجب منشور تصميمات شورا قانوناً الزام‌آور است و دولت‌هاي عضو متعهد به اجراي آنها شده‌اند.

شورا از 15 عضو تشكيل شده است: ده عضو غير دائم كه براي مدت 2 سال توسط همه دولت‌هاي عضو سازمان بطور دوره‌اي انتخاب مي‌شوند و 5 عضو دائم. نظام راي‌گيري به اعضاي دائم يعني چين، فرانسه، فدراسيون روسيه، بريتانيا و ايالات متحده اميت بيشتري مي‌دهد. هر يك از اين كشورها مي‌تواند با دادن راي منفي، حتي اگر چهار عضو دائم ديگر و همه اعضاي غير دائم راي مثبت داده باشند، مانع تصويب طرح پيشنهادي شود. اين حق “وتو“ ناميده مي‌شود.

آيا شورا نيازمند اصلاحات نيست؟

گروه كاري مجمع عمومي كه از همه دولت‌هاي عضو تشكيل شده است تغييرات احتمالي در مورد اصلاح شوراي امنيت را مورد رسيدگي قرار مي‌دهد.

اين توافق نظر وجود دارد كه عضويت در شورا ديگر به درستي واقعيات اقتصادي و سياسي اكثريت اعضاي سازمان ملل متحد را منعكس نمي‌كند. دولت‌هاي عضو خواستار گسترش شورا، و نيز تغيير روش اجراي مسئوليت‌هاي آن شده‌اند. پيشنهادهاي ارائه شده به مجمع عمومي شامل افزايش تعداد اعضاي دائم و غير دائم، چرخش سهميه‌اي بودن كرسي‌هاي شورا، اصلاح حق وتو و بهبود بخشيدن به روشهاي شورا است.

يكي از اين پيشنهادها حاكي از آن است كه با افزوده شدن 5 عضو دائم بدون حق وتو (سه كشور در حال توسعه و دو كشور صنعتي) و 4 عضو غيردائم، تعداد اعضاي شورا از 15 به 24 افزايش يابد. پيشنهاد ديگر خواستار آن است كه ژاپن، آلمان و سه كشور در حال توسعه به عنوان اعضاي دائم به اعضاي شورا افزوده شوند. همچنين پيشنهاد شده است كه فقط تعداد اعضاي غيردائم افزايش يابد و انتخاب مجدد دوره‌اي كشورها براساس مشاركت آنها در فعاليت‌هاي حفظ صلح و توسعه سازمان ملل متحد صورت گيرد. اگرچه هيچ يك از اين پيشنهادها موافقت همگاني را كسب نگرده است، با اينهمه مجمع عمومي به كشوشش‌هاي خود براي دست‌يابي به قاعده‌اي قابل قبول براي تغييرات ادامه مي‌دهد.

نقش دبيركل سازمان ملل متحد چيست؟

دبير كل بالاترين مقام رسمي سازمان ملل متحد و اداره كننده اصلي آن، نماد سازمان در عرصه جهان، به ويژه به عنوان بهترين ميانجي و حافظ صلح بين‌المللي است.

دبير كل توجه جهانيان را به مسائل عمده دنيا از توسعه گرفته تا خلع سلاح و حقوق بشر جلب مي‌كند. يكي از مسئوليت‌هاي اصلي دبيركل آن است كه توجه شوراي امنيت را به هر مساله‌اي كه صلح و امنيت بين‌المللي را تهديد مي‌كند جلب نمايد. ممكن است دبيركل براي كمك به حل اختلافات بين‌المللي ميانجيگري كند، يا “ديپلماسي آرام“ را پشت صحنه اعمال نمايد. بي طرفي دبيركل يكي از مهم‌ترين سرمايه‌هاي سازمان ملل متحد است. در سال‌هاي اخير دبير كل به اعمال “ديپلماسي پيشگيرانه“ به عنوان راهي براي ممانعت از بروز، افزايش و گسترش اختلافات شديد بخشيده است.

دبيركل، رهبري كوششها براي تجديد سازمان و ساده و موثر كردن كار سازمان ملل متحد را به دست گرفته است، و براي تضمين اصلاحات عميق و هماهنگ، كه سازمان ملل را قادر مي‌كند به نيازهاي دولتهاي عضو به طور موثر پاسخ دهد، با مجمع عمومي و اركان ديگر از نزديك همكاري مي‌كند.

دبير كل چگونه منصوب مي‌شود؟

دبير كل را مجمع عمومي بنا به توصيه شوراي امنيت منصوب مي‌كند. بنابراين گزينش دبيركل در معرض وتوي هر يك از 5 عضو دائم شوراي امنيت است. دو دبير كل نخست سازمان ملل متحد، تريگوي لي از نروژ و دگ همرشولد از سوئد بودند. در سي سال گذشته، كشورها بطور غير رسمي موافقت كرده‌اند كه اين مقام ميان گروه‌هاي منطقه‌اي در چرخش باشد: بدين ترتيب مقام دبير كلي سازمان از آسيا (اوتانت اهل برمه، ميانمار فعلي) به اروپاي غربي (كورت والدهايم از اتريش)، به امريكاي لاتين (خاوير پرز دكوئيار اهل پرو) به آفريقا (پطرس غالي از مصر كه براي يك دوره انجام وظيفه كرد و كوفي عنان اهل غنا، دبير كل كنوني) در گردش بوده است. اگرچه از لحاظ فني هيچ محدوديتي در مورد تعداد دوره‌هاي 5 ساله‌اي كه دبير كل مي‌تواند خدمت كند وجود ندارد، تاكنون هيچ دبيركلي بيش از دو دوره اين مقام را بعهده نداشته است.

در سازمان ملل متحد چه كساني كار مي‌كنند؟

در سازمان ملل متحد چه كساني كار مي‌كنند و وظايف آنها چيست؟

اقتصاددانان، مترجمان، متخصصان آمار، منشي‌ها، توليدكنندگان برنامه‌هاي تلويزيوني، متخصصان رايانه، پزشكان، درودگران تنها گروههاي معدود از افراد بسيار گوناگوني هستند كه با مهارت‌ها و پيشينه‌هاي مختلف به عنوان كاركنان اداري سازمان ملل متحد انجام وظيفه مي‌كنند.

دبيرخانه سازمان در حدود 8700 كارمند را طبق بودجه جاري و 5740 نفر را از محل بودجه برنامه‌ها و طرح‌هاي ويژه استخدام كرده است: اين افراد از 160 مليت هستند و سياست‌ها و برنامه‌هاي سازمان ملل متحد را در نيويورك و دفاتر سازمان در سراسر جهان اداره مي‌كنند. نظام سازمان به عنوان يك مجموعه شامل سازمان ملل متحد، برنامه‌ها و كارگزاري‌هاي تخصصي وابسته از جمله بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول تعداد 64700 نفر را در سراسر جهان در استخدام دارند.

كاركنان چگونه انتخاب مي‌شوند؟

منشور ملل متحد مقرر مي‌دارد كه معيار اصلي انتخاب و شرايط لازم براي استخدام عبارت است از : “بالاترين ميزان كارآيي، شايستگي و صحت عمل“. همچنين بايد به “ انتخاب كاركنان بر مبناي عامل جغرافيايي تا حدي كه ممكن است“ توجه نمود. كاركنان دبيرخانه بايدنمايانگر همه اعضاي سازمان ملل متحد باشند تا اين ركن بتواند پاسخگوي نظام‌هاي گوناگون سياسي، اجتماعي و فرهنگي جهان باشد و همه دولت‌هاي عضو به آن اعتماد داشته باشند. به منظور تضمين اين گوناگوني، سازمان ملل متحد افراد واجد شرايط را از سراسر جهان انتخاب و استخدام مي‌كند. در انتخاب كاركنان متخصص و اصلي رده‌هاي پائين‌تر و مياني، آزمون‌هاي ورودي دشواري برگزاري مي‌شود.

آيا ديپلمات‌هاي مامور در سازمان ملل متحد، جزو كاركنان آن محسوب مي‌شوند؟

خير. براي همه روشن است كه اين ديپلمات‌ها نماينده دولت‌هاي متبوع خود هستند و براي دولت خود كار مي‌كنند نه براي سازمان ملل متحد. همه دولت‌هاي عضو در نيويورك “هيئت‌هاي دائمي“ دارند كه در واقع سفراي اعزامي كشورها به سازمان ملل متحد هستند. در راس هيئت‌ها سفرا قرار دارند كه به عنوان “نمايندگان دائمي“ شناخته مي‌شوند و هسته اصلي جامعه ديپلماتيك در نيويورك را تشكيل مي‌دهند. ديپلمات‌هاي مامور در سازمان ملل متحد از مزايا و مصونيت‌هاي قانوني كه به موجب حقوق بين‌المللي به ديپلمات‌ها در سراسر جهان داده شده است، برخوردارند. هر سال بين ماه سپتامبر و دسامبر نزديك به 3000 ديپلمات براي شركت در اجلاس سالانه مجمع عمومي به نيويورك مي‌آيند.

آيا تعداد كاركنان تبعه كشورهاي در حال توسعه در دبيرخانه سازمان ملل متحد بيشتر است؟

خير. بر عكس، حتي مجمع عمومي خواستار حضور كاركنان بيشتري از كشورهاي در حال توسعه بويژه در سطوح بالاتر شده است. در حال حاضر اتباع كشورهاي در حال توسعه 44 درصد از شغل‌هاي تخصصي اصلي را در سازمان ملل در اختيار دارند. اين رقم در مشاغل رده‌هاي بالا، به 48 درصد مي‌رسد.

آيا كشورهاي صنعتي به طور مناسب حضور دارند؟

اروپاي غربي، آمريكا شمالي و حوزه كارائيب دو منطقه‌اي هستند كه به ترتيب با 23 و 20 درصد بيشترين سهم از مشاغل تخصصي مهم را در دبيرخانه سازمان ملل متحد به خود اختصاص داده‌اند.

حضور زنان چگونه است؟

در اواسط سال 1998، زنان 37 درصد از شغل‌هاي تخصصي را در اختيار داشتند كه اين ميزان به نسبت سال 1988، كه 26 درصد بود، در راستاي تحقق هدف اعلام شده از سوي مجمع عمومي بالاتر رفته است. در رده‌هاي بالاتر مشاغل دبيرخانه، زنان 6/19 درصد از شغل‌هاي مهم را در اختيار دارند.

سازمان ملل متحد بر آن بوده است براي زنان فرصت‌هاي برابر فراهم كند. هدف سازمان اين است كه تا سال 2000، 50 درصد كل رده‌هاي تخصصي به ويژه در سطوح بالاتر به زنان تعلق يابد. برخي از بخش‌ها مانند بخش كاركنان و بخش اطلاعات همگاني از لحاظ جنسيت از هم اكنون به تساوي و تعادل رسيده‌اند. اخيراً دبيركل سازمان، زنان برجسته را به مقامات بسيار مهم سازمان مانند قائم مقامي دبيركل، كميسارياي عالي حقوق بشر و مديريت كل سازمان بهداشت جهاني منصوب كرده است. زنان بر هشت موسسه ديگر سازمان ملل متحد از جمله برنامه جهاني غذا، دفتر كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل متحد، صندوق جمعيت سازمان ملل متحد و يونيسف رياست دارند. بدين ترتيب در حال حاضر زنان بيشتري نيبت به قبل در موقعيت‌هاي بالاتر قرار دارند.

آيا تعداد كاركنان سازمان ملل متحد بيش از حد نياز است؟

عده افرادي كه در سراسر جهان توسط سازمان ملل متحد در مشاغل مختلف استخدام شده‌اند يعتي حدود 8700 نفر در دبيرخانه سازمان و حدود 64700 نفر در كل نظام سازمان، براي مجموعه سازماني جهاني كه در مقياس وسيع در واقع در همه زمينه‌هاي رفاه بشر از ارتقاء صلح گرفته تا كمك به توسعه و سازماندهي كمك‌هاي بشر دوستانه فعال است، بسيا ناچيز است.

كاركنان سازمان ملل متحد در معرض حمله

در چند سال گذشته، حملات عليه كارمندان سازمان ملل متحد به طور تاسف‌باري افزايش يافته است. بسياري از كاركنان سازمان ملل متحد در حين انجام وظيفه در مناطق تحت مخاصمه كشته شده‌اند، به گروگان گرفته شده‌اند، بازداشت و يا “ناپديد“ گشته‌اند. از سال 1992 تاكنون 161 كارمند غير نظامي سازمان ملل متحد در نتيجه اقدامات خصمانه كشته شده‌اند و 117 نفر در حين خدمت در عمليات سازمان ملل متحد در سراسر جهان به گروگان گرفته شده‌اند. فقط در ماه نوامبر سال 1998، 20 نفر از كاركنان سازمان شامل 12 غير نظامي و 8 نظامي به همراه عده‌اي از كاركنان غيرنظامي در انجام وظايف به علت زياده‌روي در عمليات نظامي كشته شدند و اين رويداد براي نخستين بار در تاريخ سازمان ملل متحد واقع شد. در سال 1997 تعداد تلفات، 44 نيروي حافظ صلح و 17 غير نظامي بود. از سال 1948 تاكنون بيش از 1580 نظامي و غير‌نظامي زندگي خود را از دست داده‌اند.

شوراي امنيت با محكوم كردن اينگونه حمملات ياد‌آور شده است كه مسئوليت حفظ جان هيئت‌هاي اعزامي سازمان ملل متحد به عهده كشورهاي ميزبان و طرف‌هاي مخاصمه است. مجمع عمومي در سال 1994 موافقت‌نامه‌اي در مورد حفظ امنيت سازمان ملل متحد و كاركنان وابسته تصويب نمود، كه حكومت كشورهايي را كه عمليات سازمان در آن انجام مي‌شود به محافظت از كاركنان سازمان و اتخاذ اقدامات پيشگيرانيه در برابر كشتار و ربوده شدن ملزم مي‌كند. مقامات سازمان ملل متحد اميدوارند در بلند مدت حملات عليه سازمان و افراد نوع دوست را بتوان در رديف جنايات جنگي كه از طريق ديوان كيفري بين‌المللي قابل پي‌گيري باشد، قرار داد.

عمده كاركنان كل نظام سازمان ملل متحد از كارمندان بخش دولتي ايالت جورجيا در ايالات متحده كمتر است. شهر وين پايتخت اتريش بيش از 70000 كارمند دولتي دارد و ديسني‌لند و ديسني‌ورلد نسبت به كل نظام ملل متحد، افراد بيشتري را در استخدام دارند.

آيا به كاركنان سازمان ملل متحد حقوق زياد پرداخت مي‌شود؟

دولت‌هاي عضو سازمان ملل در تعيين معيارهاي بالا براي كاركنان مقرر داشته‌اند كه حقوق متخصصان سازمان بايد با بالاترين حقوق پرداختي به كارمندان دولت قابل مقايسه باشد. اما ميزان حقوق در سازمان ملل متحد از حقوق كارمندان دولت و سازمان‌هاي بين‌المللي كمتر شده است و حتي با حقوق بخش خصوصي بسياري از كشورها قابل مقايسه نيست.

بسيار از وساي كارگزاري‌هاي سازمان ملل متحد با نگراني متخصصان فرانسوي، آلماني، ژاپني و بسياري از كشورهاي ديگر، ترك خدمت براي پيوستن به سازمان ملل متحد به مفهوم ديافت حقوق و منافع كمتر خواهد بود. حتي اگر كاركنان زيادي بدون نگراني و بخاطر آرمان‌هاي سازمان به آن بپيوندند، باز هم سازمان مشكل دارد. اگر سازمان بخواهد به جذب متخصصان ادامه دهد بايد كارفرمايي شايسته باشد و شرايط جذب كننده‌اي را ارائه كند.

آيا كاركنان سازمان ملل متحد مزاياي بسيار زيادي دارند؟

خير. برنامه‌هاي سازمان ملل متحد از نظر تعطيلات، بيمه بهداشتي، حقوق بازنشستگي و امثال اين‌ها مشابه برنامه‌هايي است كه دولت‌ها و بخش خصوصي براي كاركنان خود كه در خارج از كشور كار مي‌كنند، ارائه مي‌دهند.

كاركنان سازمان ملل متحد از هيچ امتياز يا مصونيت قانوني ويژه برخوردار نيستند و تابع همه قوانين كشوري هستند كه در آن خدمت مي‌كنند. غير از دبيركل و مقامات ارشد نظام سازمان ملل متحد كه كمتر از 120 نفر در سراسر جهان هستند، ساير كاركنان سازمان رتبه سياسي ندارند. در حقيقت كاركنان سازمان نه حمايت‌هاي پذيرفته شده در بسياري از خدمات دولتي را دارند و نه از مزاياي بيشتر كاركنان سياسي كه در بخش خارجي كشور خود انجام وظيفه مي‌كنند، برخوردارند. همه كاركنان سازمان ملل متحد ماليات بر درآمد را به شكل “ماليات كارمندي“ كه از حقوق ناخالصشان با نرخ 30 تا 34 درصد كسر مي‌شود، پرداخت مي‌كنند. در واقع، اين ماليات ثابت است و هيچ كاهشي در آن روا دانسته نمي‌شود. علاوه بر اين كاركنان سازمان ملل متحد (به غير از عده بسيار كمي كه رتبه سياسي دارند)همان ميزان ماليات بر فروش، ماليات بر املاك و ساير ماليات‌‌ها را مانند هر فرد ديگري پرداخت مي‌نمايند.

و در حالي كه مردم كار در سازمان ملل متحد را اغلب با بودن در نيويورك متصور مي‌شوند، بسياري از كاركنان دور از مقر سازمان و اغلب در كشورهاي آسيب ديده از فقر و جنگ زندگي و كار مي‌كنند.

سازمان ملل متحد در زمينه توسعه اقتصادي و اجتماعي چه مي‌كند؟

سازمان ملل متحد براي پيشبرد توسعه چه فعاليتي دارد؟

يكي از تصورات نادرست درباره سازمان ملل متحد آن است كه اين سازمان به طور عمده دگير حفظ صلح است. در حقيقت كمتر از 30 درصد فعاليت سازمان ملل متحد مربوط به حفظ صلح و امنيت است و بيشتر فعاليت آن به توسعه و كمك بشر دوستانه اختصاص دارد. نظام سازمان ملل متحد، تنها نهاد جهاني در زمينه افزايش توسعه است كه از طريق اجراي برنامه‌هاي عملي توسعه، زندگي عده بي‌شماري از مردم را در فقيرترين نقاط جهان بهبود بخشيده است.

سابقه فعاليت سازمان ملل متحد در زمينه پيشبرد توسعه بي‌نظير است. نظام سازمان با اجرا برنامه‌هايي در 135 كشور، همه ساله بيش از 25 ميليارد دلار كمك را بصورت 5 ميليارد دلار پرداخت بلاعوض و 20 ميليارد دلار وام تامين مي‌كند. سازمان فعاليتهايي را در زمينه حمايت از پناهندگان و مردم فقير و گرسنه، ارتقاء وضعيت كودكان، حفاظت از محيط زيست، كنترل جرائم و مواد مخدر، حقوق بشر، برابري زنان و استقرار دموكراسي به عهده دارد. منابع سازمان ملل متحد كشورها و مردمي را كه بيش از همه نيازمند هستند، مورد توجه قرار مي‌دهد. در بسياري موارد، اگر سازمان تنها منشاء نباشد، اصلي‌ترين منبع كمك فني و مالي بسيار از ملت‌هاست. اين گونه برنامه‌هاي كمك براي ميليون‌ها نفر در كشورهاي فقير، فقط از سوي سازمان ملل انجام مي‌گيرد. پرچم آبي مورد احترام قرار دارد، زيرا نشانه كمك افراد به سايرين در ساختن جهاني عادلانه و پايدار است.

سازمان ملل متحد چه توانايي‌هايي دارد كه ديگران ندارند؟

شماري صفات برجسته منحصر به فرد، سازمان ملل متحد را خصوصاً در زمينه پيشبرد توسعه موثر مي‌سازد. اين صفات عبارتند از:

- جهان شمولي آن: هنگام اتخاذ تصميمات اساسي و سياست‌گذاري‌ها همه كشورها مي‌توانند اظهار نظر كنند.

- بيطرفي آن: سازمان نماينده هيچ نوع منافع ملي يا تجاري نيست و مي‌تواند روابط قابل اعتماد با كشورها و مردم آن كشورها را به منظور تامين كمك بي‌قيد و شرط، توسعه دهد.

- حضور جهاني آن: سازمان به منظور ارائه كمك در جهت توسعه، گسترده‌ترين شبكه دفاتر در كشورها را در اختيار دارد.

- اختيارات فراگير آن موجب مي‌شود تا به نيازهاي اجتماعي، اقتصادي و اضطراري بپردازد.

- تعهد آن در برابر “مردم ملل متحد“.

سازمان ملل متحد براي حفظ محيط زيست چه فعاليتي انجام مي‌دهد؟

سازمان ملل متحد در مساعي بين‌المللي براي حفاظت محيط زيست پيشتاز است.

سازمان كمك مي‌كند معاهداتي درباره محيط زيست بسته شود، به عنوان مثال اين نوع معاهدات در سال‌هاي اخير به كاهش آلودگي نفت منتشره از كشتي‌ها تا 60 درصد، به كنترل آلودگي فرامرزي در آمريكاي شمالي و اروپا و به توقف توليد گازهايي در كشورهاي صنعتي كه لايه اوزون را نابود مي‌كنند، كمك كرده است. سازمان‌هاي تحت پوشش سازمان ملل متحد موجبات انعقاد بيش از 170 معاهده و پيمان محيط زيستي را فراهم كرده‌اند. از زمان تشكيل نخستين كنفرانس محيط زيست سازمان ملل در 1972، اين ملل متحد بوده كه محيط زيست را در راس دستور كار بين‌المللي قرار داده است.

“دستور كار 21“ كه در كنفرانس سال 1992 سازمان ملل متحد درباره محيط زيست و توسعه با عنوان اجلاس زمين، مورد بحث و مذاكره قرار گرفت، پيش‌نويس برنامه‌اي فراگير و جهاني را براي توسعه از لحاظ زيست محيطي تدوين كرد كه مبناي بسياري از طرح‌هاي ملي و ابتكارهاي محلي شده است. در بررسي انجام شده در 1997 مشخص شد كه اقدام موثري با تاكي بر اولويت‌هايي چون آب، جنگل‌ها، گرم شدن جهان و انتقال تكنولوژي مي‌بايد صورت مي‌گرفته است.

× كميسيون سازمان ملل متحد درباره توسعه پايدار تحولات اجتماعي و اقتصادي مورد نياز توسعه “پايدار“ كه در آن حفاظت از منابع براي نسل‌هاي آينده تضمين شده باشد را مورد تشويق قرار مي‌دهد. كميسيون چگونگي عملي شدن موافقت‌نامه‌هاي مخيط زيست را بررسي مي‌كند و براي حكومت‌ها و گروه‌هاي اصلي درگير توسعه پايدار راهنماي خط مشي فراهم مي‌سازد. كميسيون به منظور كمك به كشورها در گردآوري و گزارش اطلاعات مربوط به اندازه‌گيري ميزان پيشرفت، در حال تنظيم يك رشته شاخص‌هاي قابل قبول بين‌المللي براي توسعه پايدار است. بيش از 100 حكومت، كميسيون‌ها يا واحدهاي هماهنگ كننده ديگري را در رابطه با توسعه پايدار تشكيل داده‌اند.

× برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد (UNEP) در اداره بهتر محيط زيست به كشورها كمك مي‌كند، در مورد بهداشت كره زمين، هشدار مي‌دهد و درباره موافقت‌نامه‌هاي بين‌المللي مذاكره مي‌كند.

× بخش‌هاي فني زير سرپرستي سازمان ملل متحد بر خطرات تهديد كننده محيط زيست نظارت دارند. نظام نظارت جهاني بر محيط زيست (UNEP) ، شاخص‌هاي جياتي زيست محيطي، مانند اقيانوس‌ها، جو، آلودگي و منابع بازيافتي را زير نظر دارند. سازمان خواروبار و كشاورزي، فائو (FAO) بر ذخاير جهاني شيلات نظارت دارد و به كشورها در مورد خطر صيد بيش از حد هشدار مي‌دهد. هيئت نظارتي بين دولتي درباره تغييرات اقليمي كه شبكه‌اي جهاني متشكل از 2000 دانشمند برجسته از 130 كشور است وضعيت اقليمي جهان و گرم شدن جو زمين را زير نظر دارد. سازمان ملل متحد عمده‌ترين تشكيلات جهاني بوده كه هشدار اوليه در مورد تهديد ناشي از گرم شدن كره زمين را اعلام داشته است.

× صندوقي با موجودي 2 ميليارد دلار تسهيلات جهاني براي محيط زيست كه (UNEP)، بانك جهاني و برنامه عمران ملل متحد به طور مشترك آن را اداره مي‌كنند – بزرگترين منبع تامين وام‌هاي چند جانبه براي طرح‌هاي محيط زيست در كشورهاي در حال توسعه است.

سازمان ملل متحد با بيماري همه‌گير ايدز چگونه مبارزه مي‌كند؟

بيماري نقض ايمني اكتسابي (ايدز) در مقياس همه‌گير با بيش از 30 ميليون فرد مبتلا به ايدز يا حامل ويروس مولد آن (HIV) به صورت يك معضل بهداشتي درآمده است. اين بيماري همه‌گير با ابتلاي حدود 16000 نفر در روز همچنان در حال گسترش است.

برنامه مشترك سازمان ملل متحد درباره (UNAIDS) HIV/AIDS پشتيبان اصلي اقدام جهاني است. اين برنامه كار پيشگيري از انتقال ويروس (HIV)، كاهش آسيب‌پذيري افراد و جوامع، تامين مراقبت و حمايت، و كاهش اثرات اين بيماري همه‌گير را هدايت و از اين اقدامات حمايت مي‌كند. همراه ساير اقدامات، برنامه مشترك سازمان ملل متحد درباره ايدز، امر پژوهش را پيش مي‌برد و مشاركت جديد حكومت‌ها و صنعت داروسازي را تشويق و تقويت مي‌كند. (UNAIDS) مبتكر برنامه‌هايي بوده كه وجود داروهاي جديد و ارزان ضد ويروس را تضمين كند و گسترش دهد تا يقين حاصل شود كه داروهايي كه موجب افزايش طول عمر هستند در سراسر دنيا در دسترس باشد.

آيا سازمان ملل متحد مبالغي براي سقط جنين مي‌پردازد؟

خير. صندوق جمعيت سازمان ملل متحد (UNFPA)، كارگزار اصلي ملل متحد در مسائل جمعيتي، سقط جنين را به عنوان وسيله‌اي براي تنظيم خانواده تاييد نمي‌كند. اين صندوق براي حذف سقط جنين از برنامه تنظيم خانواده فعاليت مي‌كند و از خدمات سقط جنين حمايت نمي‌كند. با اين همه، قوانين بعضي از كشورها سقط جنين را در شرايط خاص مجاز دانسته است و صندوق جمعيت به حق حاكميت اين كشورها در تنظيم قوانين داخلي خود احترام مي‌گذارد. بيشتر فعاليت‌هاي صندوق جمعيت بر محور كمك به كشورهاي در حال توسعه براي برپا كردن برنامه‌هاي ملي بهداشت زادوولد شامل تنظيم خانواده، بهداشت مادران و پيشگيري از ايدز قرار دارد. صندوق جمعيت همچنين در گرد‌آوري اطلاعات موثق جمعيتي و انجام سرشماري‌ها به كشورها كمك مي‌كند. سرمايه صندوق جمعيت سازمان ملل متحد تنها از محل كمك‌هاي داوطلبانه تامين مي‌شود.

سازمان ملل متحد در زمينه مبارزه با قاچاق مواد مخدر چه فعاليتي دارد؟

حكومت‌ها به خوبي آگاهند كه مساله قاچاق مواد مخدر را نمي‌توان به طور يكجانبه حل كرد. كنترل موثر مواد مخدر مستلزم برخوردي جهاني است كه هم كشورهاي منبع تامين مواد مخدر و هم كشورهايي كه اين مواد در آنها به مصرف مي‌رسد را در بر مي‌گيرد.

ملل متحد به كشورها كمك مي‌كند تا از راه‌هاي بي‌شماري به مبارزه عليه قاچاق مواد مخدر برخيزند. براي مثال:

- كميسيون مواد مخدر ملل متحد ركن اصلي بين دولتي براي سياست‌گذاري درباره كنترل بين‌المللي مواد مخدر است.

- هيئت بين‌المللي كنترل مواد مخدر مي‌كوشد تا دست يابي به مواد مخدر را به مقاصد پزشكي و علمي محدود نمايد، از انحراف آنها در مسيرهاي غير قانوني ممانعت بعمل آورد و با حمل و نقل و قاچاق آنها مبارزه كند.

- برنامه كنترل بين‌المللي مواد مخدر سازمان ملل متحد، هدايت كنترل بين‌المللي مواد مخدر را ممكن مي‌سازد، روش‌هاي توليد، مصرف و حمل و نقل مواد مخدر را زير نظر دارد و در تصويب و وضع قوانين مربوط به كنترل مواد مدر به كشورها كمك مي‌كند. اين برنامه از آموزش كاركنان در زمينه اجراي قوانين حمايت مي‌كند، همكاري پليس فرامرزي را تقويت مي‌نمايد، برنامه‌هاي آموزشي تدارك مي‌بيند و در مناطق كه مواد مخدر كشت مي‌شود به كشاورزان كمك مي‌كند تا خط توليد را به سمت محصولات ديگر برگردانند.

سازمان ملل متحد در زمينه كمك‌هاي اضطراري چگونه عمل مي‌كند؟

هنگامي كه مصيبتي روي مي‌دهد، كارگزاري‌هاي عملياتي سازمان ملل متحد سريعاً براي كمك به حادثه ديدگان اقدام مي‌كنند. همه روزه گروه‌هاي ضربت ملل متحد همگام با سازمان‌هاي بشر دوستانه غير دولتي براي ميليون‌ها قرباني جنگ و منازعه سياسي، يا سيل، خشكسالي و قحطي، مايحتاج اضطراري تامين مي‌كنند. اين شامل كمك غذايي در چارچوب برنامه جهاني غذا، اسكان و حمايت توسط دفتر كميسارياي عالي ملل متحد براي پناهندگان، كمك به مادران و كودگان از طريق صندوق كودكان ملل متحد، كنترل بيماري‌هاي همه‌گير مانند تب ابولا (Ebola) توسط سازمان بهداشت جهاني و فعاليت‌هاي بلند مدت توسعه توسط برنامه عمران ملل متحد است. دفتر هماهنگي امور بشر دوستانه ملل متحد به رياست هماهنگ كننده امداد ضطراري، تمامي كمك‌هاي اضطراري سازمان را هماهنگ مي‌كند. يك كميته دائم بين كارگزاري، كارگزاري‌هاي بش دوستانه ملل متحد و سازمان‌هاي عمده امدادرسان عمده غير سازمان ملل را به منظور هماهنگ كردن واكنش جهاني گرد هم مي‌آورد. يك صندوق اضطراري 50 ميليون دلاري به هنگام بروز بحران و براي “شروع“ عمليات مورد استفاده قرار مي‌گيرد. برنامه كمك بشردوستانه ملل متحد براي كمك به ده‌ها ميليون نفر در سراسر جهان سالانه افزايشي بيش از يك ميليارد دلار را مي‌طلبد. در واقع همه كمك‌هاي بشر دوستانه ملل متحد از محل كمك‌هاي داوطلبانه تامين مي‌شوند.

سازمان ملل متحد در زمينه حقوق بشر و تامين عدالت چه فعاليتي دارد؟

سازمان ملل متحد در زمينه حقوق بشر چه مي‌كند؟

يكي از دستاوردهاي بزرگ سازمان ملل متحد ايجاد ركني فراگير در زمينه قوانين حقوق بشر است، كه همه ملت‌ها مي‌توانند در آن مشترك باشند. سازمان ملل متحد همچنين ساز و كارهاي موثري در محافظت از حقوق بشر به نفع مردمات سراسر جهان برقرار كرده است. اصلاحات جاري در سازمان نقش حقوق بشر را ارتقاء داده است، به طوري كه به صورت يكي از زمينه‌هاي اصلي فعاليت ملل متحد و وجه مشترك موجود در همه فعاليت‌هاي سازمان، از حفظ صلح گرفته تا توسعه و امداد بشر دوستانه درآمده است.

سازمان ملل متحد از راه‌هاي زيادي حقوق بشر را ارتقاء مي‌دهد:

- دبير كل ملل متحد و كميسر عالي حقوق بشر نگراني‌هاي خود در مورد حقوق بشر و مسائل مربوط به آن مانند آزاد كردن زندانيان و تخفيف مجازات مرگ را محرمانه با حكومت‌ها، در ميان مي‌گذارند.

- به موجب بعضي از معاهدات حقوق بشر سازمان ملل متحد، افراد مي‌توانند عليه دولت‌هايي كه نقض حقوق‌شان به آنها نسبت داده مي‌شود، در صورتي كه همه راه‌هاي داخلي به بن‌بست رسيده باشد، درخواست رسيدگي كنند.

- افراد و گروه‌هاي حقوق بشر خبر تخلفات را به دفتر كميسارياي عالي مي‌دهند و اين دفتر اطلاعات دريافتي را به ركن‌ها و سازوكارهاي مربوطه سازمان ملل متحد ارجاع مي‌دهد. دفتر براي دريافت گزارش تخلفات يك خط نمابر اضطراري شبانه‌روزي در اختيار گذاشته است كه شماره آن 9170092 (4122) است.

- كميسيون حقوق بشر سازمان ملل متحد تنها ركن بين‌دولتي است كه در موارد نقض حقوق بشر در هر نقطه‌اي از جهان كه باشد، اجلاسهاي عمومي تشكيل مي‌دهد. اين كميسيون اجراي حقوق بشر را در كشورها مورد بررسي قرار مي‌دهد و شكاياتي درباره موارد نقض دريافت مي‌كند.

- كارشناسان ملل متحد وضعيت حقوق بشر در يك كشور خاص يا وارد نقض گسترده مانند شكنجه را مورد تحقيق قرار مي‌دهند و در مورد تجاوزات به حقوق بشر به جامعه بين‌المللي هشدار مي‌دهند.

- دفتر كميسارياي عالي در همه اين تلاش‌ها مشاركت دارد و نيز با تامين كمك فني در مسائلي مانند آموزش پليس‌، تهيه پيش نويس قوانين و بهبود نظام‌هاي كيفري و حقوقي به كشورها كمك مي‌كند تا مسئوليتهاي خود درباره حقوق بشر را اجرا كنند.

- امروزه بسياري از عمليات حفظ صلح در برگيرنده مقرراتي براي حمايت از حقوق بشر در مورد جمعيت متاثر از اين عمليات است.

- دو دادگاه بين‌المللي سازمان ملل متحد كه به طور ويژه براي رسيدگي به جنايات انجام شده در يوگسلاوي سابق و رواندا تاسيس شده‌اند، كمك كرده‌اند جنايتكاران جنگي به دست عدالت سپرده شوند.

سازمان ملل متحد چگونه حقوق بشر را ارتقاء داده است؟

سازمان ملل متحد كمك كرده تا حقوق بشر به صورت موضوع مهمي براي مردم سراسر جهان درآيد، به طوري كه حكومت‌ها به دشواري مي‌توانند آنرا ناديده بگيرند. نمونه‌هايي از كار اصولي سازمان در اين مورد به قرار زير است:

- سازمان ملل متحد اولين منشور جهاني حقوق بشر، در برگيرنده اعلاميه جهاني حقوق بشر 1948 و دو ميثاق بين‌المللي حقوق بشر 1966 (در مورد حقوق مدني و سياسي، و حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي) كه بسياري از مقررات اعلاميه جهاني را از لحاظ حقوقي براي دولتها الزام‌آور مي‌كنند، بوجود آورد.

- سازمان ملل متحد كمك كرد بيش از 80 معاهده بين‌المللي مروج حقوق سياسي، مدني، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مورد مذاكره قرار گيرد.

- ملل متحد با مبارزه مستمر بر ضد آپارتايد از تحريم تسليحاتي گرفته تا كنوانسيونهاي بين‌المللي، به پايان يافتن رژيم آپارتايد (جدايي نژادي) در افريقاي جنوبي كمك كرد. در 1994 يك هيئت ناظر سازمان ملل به جريان انتقال قدرت كمك كرد و بر انتخاباتي كه بر آپارتايد پايان داد، نظارت نمود.

- سازمان ملل متحد در كسب شناسايي جهاني براي حقوق مسلم مانند حقوق زنان و حق پيشرفت همه مردم در راه توسعه نقشي اساسي بر عهده داشته است.

- سازمان ملل متحد براي رسيدگي به جنايات عليه بشريت در يوگسلاوي سابق و رواندا، دادگاه‌هاي بين‌المللي بر پا كرده است و اخيراً نيز يك ديوان دائمي كيفري بين‌المللي براي رسيدگي به اين گونه جنايات هر موقع كه اتفاق بيافتند، تاسيس نموده است.

سازمان ملل متحد چگونه از گروه‌هاي آسيب‌پذير جامعه حمايت مي‌كند؟

سازمان ملل متحد حامي آسيب‌پذيرترين گروه‌ها يعني اقليتها، كارگران مهاجر، مردم بومي، كودكاني كه در شرايط خاص و دشوار بسر مي‌برند، است و براي بهبود وضعيت آنها فعاليت مي‌كند. يكي از اركان اصلي حقوق بشر سازمان، كميسيون فرعي منع تبعيض و حمايت از اقليتهاست كه براي اعتلاي حقوق اقليتهاي سراسر جهان جلسات ساليانه دارد. معاهدات بين‌المللي مانند كنوانسيون حقوق كودك 1989 و كنوانسيون حمايت از گروه‌هاي آسيب‌پذير از طريق سازمان ملل مورد مذاكره قرار گرفته است. ركن‌هاي ملل متحد بر رعايت كنوانسيونهايي كه از حقوق گروه‌هاي آسيب‌پذير (كودكان، زنان، اقليت‌هاي نژادي) حمايت مي‌كنند، نظارت دارند و كشورها را مسئول موارد نقض مي‌دانند.

سازمان ملل متحد همچنين بسيج بين‌المللي به منظور افزايش آگاهي جهاني از مشكلات اثر گذار بر گروه‌هاي آسيب‌پذير را هماهنگ كرده است. سازمان به نمايندگي از طرف 300 ميليون مرمان بومي در سراسر جهان سال 1993 را سال بين‌المللي مردم بومي جهان اعلام كرد و سال‌هاي 1995 تا 2004 را دهه بين‌المللي بوميان جهان اعلام نمود، و اينك براي تهيه اعلاميه‌اي درباره حقوق آنان در حال مذاكره است. نماينده ويژه دبير كل در مسائل كودگان گرفتار در برخوردهاي مسلحانه، پشتيبان اصلي تقريباً 300 هزار كودك سرباز است. سازمان بين‌المللي كار، طرحي جهاني را براي ممانعت از كار كودكان ارائه كرده است، در عين حال صندوق كودكان سازمان ملل طرح‌هايي را براي بهبود زندگي كودكان خياباني، كودكاني كه كار مي‌كنند و كودكان در وضعيت‌هاي منازعه، در دست اجرا دارد.

سازمان ملل متحد در زمينه پيشبرد حقوق برابر زنان چه فعاليتي دارد؟

سازمان ملل متحد با هدايت تحولات و افزايش آگاهي زنان نسبت به حقوق خود، در بهبود بخشيدن موقعيت آنان در سراسر جهان موثر واقع شده است.

- محفوظ داشتن حقوق برابر زنان در منشور ملل متحد و اعلاميه جهاني حقوق بشر منجر به اين شد كه از لحاظ حقوقي برقراري برابري جنسيتي به عنوان يك حق بنيادي بشري محترم شمرده شود.

- سازمان ملل متحد معيارهاي بين‌المللي را درباره حقوق زنان تنظيم كرده است و ابزارهايي ايجاد كرده است تا بر چگونگي رعايت برابري حقوق در هر نقطه جهان نظارت كند. سازمان در سال 1979 كنوانسيون رفع هرگونه تبعيض عليه زنان، سندي بين‌المللي درباره حقوق زنان، و نيز پيش نويس برنامه عمل توسط كشورها براي تضمين اين حقوق، را تصويب كرد. بيش از 160 كشوري كه اين كنوانسيون را تصويب كرده‌اند خود را قانوناً ملزم به تامين برابري حقوق زنان نموده‌اند. كميته ويژه سازمان ملل متحد متشكل از كارشناسان بي‌طرف بر اجراي كنوانسيون نظارت دارد.

- كميسيون سازمان ملل در باره وضعيت زنان كه در سال 1946 تاسيس شد همه ساله درباره موضوعات مربوط به حقوق زنان تشكيل جلسه مي‌دهد و درباره مسائلي كه مستلزم توجه فوري و آغاز قانونگذاري بين‌المللي براي پيشبرد حقوق زنان است، توصيه‌هايي مي‌كند.

- سازمان ملل متحد كمك كرده است زنان در سرتاسر جهان به تحرك و فعاليت در آيند. اين سازمان براي تمركز توجه بر حقوق زنان، سال 1975 را سال بين‌المللي زنان و سال‌هاي 1976 تا 1985 را دهه ملل متحد براي زنان اعلام نمود. سازمان همچنين براي زنان سراسر جهان عرصه‌اي فراهم كرده است تا در پيشبرد حقوق‌شان با يكديگر همكاري كنند. طي سال 1975، سازمان نخستين كنفرانس جهاني زنان را در مكزيكوسيتي، و در پي آن، كنفرانس‌هاي جهاني در كپنهاگ (1980)، نايروبي (1985) و در پكن

(1995) برگزار كرد.

- دو ركن سازمان ملل متحد فقط به مسائل زنان اختصاص داده شده است. يكي صندوق توسعه ملل متحد براي زنان (UNIFEM) كه فعاليت‌هاي ابداعي در زمينه توسعه به سود زنان، بويژه در مناطق روستايي جهان در حال توسعه را از نظر مالي تامين مي‌كند. و ديگري موسسه بين‌المللي پژوهش و آموزش براي پيشرفت زنان (INSTRAW) كه از طريق آموزش، تحقيق و اطلاع‌رساني از مشاركت كامل زنان در عرصه فعاليت‌هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي حمايت مي‌كند.

سازمان ملل متحد از برقراي دموكراسي چگونه حمايت مي‌كند؟

سازمان ملل متحد از برقراري دموكراسي در شمار رو به افزايشي از كشورهايي كه از آن درخواست كمك مي‌كنند حمايت مي‌كند.

سازمان با ارائه كمك فني براي آماده نمودن و برگزار كردن انتخابات به بيش از 70 ملت كمك كرده است تا روند دموكراسي را تحكيم بخشند. سازمان انتخابات سال 1993 كامبوج را سازمان داد و براي تضمين انتخابات آزاد و بيطرف در ناميبيا، نيكاراگوئه، هائيتي، آنگولا، كامبوج، السالوادر، آفريقاي جنوبي، موزامبيك و ليبريا، ناظران بيطرف اعزام نمود. سازمان ملل متحد همچنين به جنبشهاي مسلح مخالف در مناطقي مانند السالوادر، موزامبيك و گواتمالا كمك كرده است تا خود را به صورت احزاب سياسي در آورند.

سازمان براي تثبيت مردم سالاري به ملل‌ها كمك مي‌كند تا در زمينه‌هاي سياسي، قضايي و اداري روند‌ها و نهاديهاي كارآمد و مسئول ايجاد و تقويت كنند. برنامه عمران ملل متحد با تقويت روش‌هاي پارلماني، توسعه قوانين مربوط به حقوق بشر، ارتقاء نظام قضايي و با كمك به مبارزه عليه فساد، از نحوه صحيح حكومت در بسياري از كشورها حمايت مي‌كند.

چرا به يك ديوان كيفري بين‌المللي نياز داريم؟

براي رسيدگي به كشتار گروهي، جنايات جنگي و جنايات عليه بشريت، يك ديوان كيفري بين‌المللي ايجاد شده است. تاسيس چنين ديواني، مدت طولاني در دستور كار سازمان ملل قرار داشت، و كشتارهاي وحشتتناك جمعي در كامبوج، يوگسلاوي سابق و رواندا نياز به آن را ضروري‌تر كرد. اساسنامه اين ديوان، كه كميته‌اي در مجمع عمومي با مشاركت بيش از صد دولت عضو آن را تهيه كرد، در كنفرانسي كه به سال 1998 در شهر رم برگزار شد مورد تصويب 120 كشور قرار گرفت. اين ديوان هنگامي موجوديت خواهد داشت كه حداقل 60 كشور اساسنامه آن را تصويب كرده باشند. محل ديوان شهر لاهه هلند تعيين شده است و از 18 قاضي برجسته بين‌المللي كه براي يك دوره 9 ساله انتخاب مي‌شوند و گروهي از بازپرسان و ماموران تحقيق تشكيل مي‌شود. اين دادگاه بخشي از سازمان ملل متحد نخواهد بود و در برابر كشورهايي كه اساسنامه آن را تصويب مي‌كنند پاسخگو خواهد بود. كشورهايي كه اساسنامه را تصويب مي‌كنند، موافقت مي‌نمايند شهروندان خود را كه متهم به چنين جرايمي هستند بر طبق قوانين خود مورد پيگرد قانوني قرار دهند و يا آنها را براي محاكمه به ديوان كيفري بين‌المللي تسليم كنند. اساسنامه ديوان در مقابل پيگردهاي تضمين نشده، اجراي قانون را ضمانت مي‌كند. از دولت‌ها خواسته مي‌شود در وهله نخست دادگاههاي خود را تشكيل دهند: ديوان فقط زماني ممكن است مداخله كند كه دادگاههاي ملي قادر يا مايل به اقدام نباشند. علاوه بر اين بازپرسان پيگرد بايد بر مبناي معيارهاي تعريف شده بين‌المللي كه اتهامات برانگيخته از لحاظ سياسي را كاهش دهد، تصميمات خود را توجيه كنند. سرانجام، شوراي امنيت اختيار دارد هر گونه پيگردي را به نظر نامناسب برسد متوقف كند.

سازمان ملل متحد براي ارتقاء صلح چه مي‌كند؟

سازمان ملل متحد در مورد تامين صلح چه مي‌كند؟

سازمان ملل متحد از طريق تمامي فعاليت‌هاي خود به ارتقاء صلح مبادرت مي‌كند.

سازمان به عنوان مركزي براي ديپلماسي و مباحثه، به جاي جنگ، چارچوبي براي حل مسالمت آميز اختلافات به وجود مي‌آورد. سازمان ملل متحد به هنگام بحرانهاي بين‌المللي، براي كاستن از فشارها و تسهيل مذاكرات فعاليت مي‌كند. به نظر آنها كه سعي مي‌كنند از برخورد مسلحانه جلوگيري كنند يا آن را متوقف سازند، سازمان نقطه قوتي بشمار مي‌آيد.

سازمان ملل متحد از طريق تلاشهايش در راه حمايت از حقوق بشر، با عمليات حفظ صلح و با فعاليت در جهت توسعه مجموعه روبه‌رشد حقوق بين‌الملل، صلح را ارتقاء مي‌دهد. سازمان با اعمال ديپلماسي پيشگيرانه، برخوردها را پيش از شروع شدن، متوقف مي‌سازد. به انجام انتخابات كمك مي‌كند و از برقراري دموكراسي پشتيباني مي‌نمايد. سازمان در جهت پيشبرد توسعه اقتصادي و اجتماعي با كوشش در برطرف كردن علل ريشه‌اي جنگ، به حفط صلح كمك مي‌كند. سازمان ملل همراه با ديگر سازمانهاي عضو خانواده ملل متحد، كمك بشردوستانه را تامين مي‌كند، پناهندگان را به موطن اصلي خود باز مي‌گرداند، به اصلاح زيربناي ملي كمك مي‌كند و نوسازي را تشويق مي‌نمايد.

سازمان ملل متحد براي منع گسترش تسليحات چه فعاليتي انجام مي‌دهد؟

در ميان تلاش‌هاي سازمان ملل متحد در زمينه پيشبرد صلح و توسعه در جهاني امن‌تر، خلع سلاح از جايگاه مهمي برخوردار است. سازمان از طريق نهادهاي مرتبط خود با مسايل خلع سلاح، و با حمايت از نهادهاي بين‌المللي مذاكره كننده، براي تنظيم قواعد و تحكيم اصول چند جانبه در زمينه خلع سلاح فعاليت مي‌كند. كشورها از طريق سازمان ملل متحد، ابزارهاي ايجاد اطمينان و اعتماد به يكديگر و تحقيق در مورد پايبندي به موافقت‌نامه‌ها را در اختيار دارند.

گفتگوهاي چند جانبه مانند مذاكرات انجام شده در كنفرانس خلع سلاح، تحت حمايت سازمان ملل متحد به انعقادچندين موافقت‌نامه شامل معاهده منع تكثير سلاح‌هاي هسته‌اي، معاهده منع جامع آزمايشات هسته‌اي و معاهداتي براي ايجاد مناطق عاري از سلاح هسته‌اي منجر شده است. علاوه بر اين نهادهايي براي كمك به كنترل سلاحهاي با قدرت انهدام وسيع ايجاد شده است. به عنوان مثال آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نظام حفاظهاي هسته‌اي و پژوهش را برقرار كرده است و سازمان منع سلاحهاي شيميايي كمك مي‌كند تا رعايت كنوانسيون سلاح‌هاي شيميايي تضمين شود. از ديگر اقدامات اعتماد سازي مي‌توان از ثبت سلاح‌هاي متعارف در سازمان ملل متحد و از نظام گزارش استاندارد شده هزينه‌هاي نظامي نام برد. اين ابزار شفافيت بيشتري به مسايل نظامي مي‌دهد.

سازمان ملل متحد در بخشي از تلاشهاي خود در برقراري صلح، به جمع‌آوري و انهدام صدها هزار سلاح، پس از برخورد نظارت كرده و به بازگشت مبارزان به جامعه مدني كمك نموده‌ است.

سازمان ملل متحد در زمينه رهانيدن جهان از مين‌هاي زميني چه فعاليتي دارد؟

سالانه در بيش از 50 كشور متجاوز از 20 هزار نفر در اثر انفجار ميليونها مين كشته يا دچار نقض عضو مي‌شوند. كودكان، زنان و سالخوردگان نخستين قربانيان اين “ قاتلين خاموش “ هستند هر سال در حدود 2 ميليون مين ديگر كارگزاري مي‌شود.

سازمان ملل متحد در تشويق كشورها به حمايت از كنوانسيون 1997 اتاوا در مورد ممنوعيت كلي توليد، صدور و استفاده از مين‌ها نقش قاطعي عهده‌دار بود و همچنان مي‌كوشد الحاق جهاني به اين قرارداد را ادامه دهد. اين قرارداد كه به ابتكار نروژ، كانادا و ساير كشورها پيشنهاد شد، در سال 1997 به امضاي بيش از 100 كشور رسيد. در حدود 1000 سازمان غير دولتي از 60 كشور در ترغيب حكومتها به قبول قرارداد، نقش عمده‌اي داشتند.

به موجب اين كنوانسييون، دولتهاي امضاء كننده موظفند در مورد تعداد و انواع مين‌هايي كه ذخيره كرده‌اند، مراحل اقداماتي كه براي پاك كردن مين‌هايي كه كار گذاشته‌اند انجام مي‌دهند و در مورد برنامه‌هاي خود درباره انهدام انبارها و تغيير توليد يا تعطيل كارخانه‌هاي مين‌سازي به دبير كل گزارش دهند.

- پروتكل مربوط به كنوانسيون سلاحهاي ضد بشري سال 1980 تحت نظارت سازمان ملل متحد، بطور ويژه‌اي به موضوع مين‌هاي زميني پرداخته است. دولت‌هاي طرف اين پروتكل در 1996 محدوديت‌هاي بيشتري را در اين رابطه تصويب و موافقت كردند كه همه مين‌ها بايد قابل بازيابي باشند و پروتكل را به برخوردهاي داخلي نيز تسري دادند.

- تقريباً 6000 خنثي كننده مين در سازمان ملل متحد كار مي‌كنند و سازمان از برنامه‌هاي پاك‌سازي مين در هفت كشور پشتيباني مي‌كند. سازمان نه تنها عمل مين‌روبي را انجام مي‌دهد بلكه خنثي كنندگان مين را آموزش مي‌دهد، برنامه‌هاي آگاهي عمومي درباره مي را عملي مي‌كند، كار بازرسي مين‌ها را هدايت مي‌نمايد و از آموزشگاههاي خنثي سازي مين پشتيباني به عمل مي‌آورد. هدف اين فعاليت‌ها آن است كه كشورهاي درگير را قادر كند با مسئله برخورد كنند. نظام ملل متحد همچنين به توسعه خدمات پزشكي و توان بخشي براي قربانيان مين‌ كمك مي‌كند.

- برنامه‌هايي نظير آنچه اشاره شد از سال 1989 در نواحي مين‌گذاري شده برخي كشورها مانند افغانستان، آنگولا، بوسني و هرزگوين، كامبوج، كرواسي، جمهوري دمكراتيك خلق لائوس، موزامبيك، رواندا و يمن اجرا شده است.

چرا سازمان ملل متحد نمي‌تواند صلح را تحميل كند؟

سازمان ملل متحد صلاحيت ندارد صلح را به زور تحميل كند. سازمان، حكومتي جهاني نيست و هيچ گونه ارتش ثابت و تجهيزات نظامي ندارد. سازمان، نيروي پليس بين‌المللي هم نيست. كارآيي سازمان به تمايل سياسي دولت‌هاي عضو بستگي دارد كه تصميم بگيرند آيا سازمان براي پايان دادن به مخاصمات وارد عمل بشود يا نه و اينكه چه موقع و چگونه اين اقدام را انجام دهد.

شوراي امنيت مسئوليت ويژه حفظ صلح و امنيت بين‌المللي را به عهده دارد. شورا مي‌تواند به طرف‌هاي منازعه فشارهاي ديپلماتيك يا سياسي وارد كند و يا راههاي حل اختلاف – مانند اعزام هيئت‌هاي حقيقت يابي يا ميانجي گري – در پيش گيرد. مجمع عمومي مي‌تواند باعث تاثير نفوذ افكار جهاني بر طرفهاي متخاصم شود. تماسهاي ديپلماتيك دبير كل مي‌تواند منجر به انجام مذاكرات و خاتمه دادن به جنگ شود. هنگامي كه متاركه جنگ مطرح باشد، شوراي امنيت براي كمك به طرفين براي عملي كردن توافقهاي خود، مي‌تواند عمليات حفظ صلح را به اجرا در آورد.

هنگامي كه متقاعد سازي با شكست روبرو شود، شوراي امنيت مي‌تواند اقدام شديدتري مانند تحميل مجازاتهاي اقتصادي يا اعلام تحريم‌هاي تجاري را به عمل آورد. براي محاكمه افراد متهم به جنايات جنگي، شورا ممكن است دادگاههاي بين‌المللي برپا كند، چنانكه در موارد مربوط به رواندا و يوگسلاوي سابق انجام داده است. در برخي از موارد، شورا به دولت‌هاي عضو اجازه داده است تا در رويارويي با مخاصمه مسلحانه از “ همه وسايل لازم“ از جمله اعمال زور استفاده كنند. اين گونه اقدامات اجرايي – براي مثال، در سال 1991 براي اعاده حاكميت كويت يا اعاده حكومت قانوني هائيتي در 1994 – تحت نظارت دولت‌هاي شركت كننده در اقدامات، انجام گرفت.

عمليات حفظ صلح سازمان ملل متحد چيست؟

حفظ صلح براي سازمان ملل متحد در واقع يك تعهد بين‌المللي است. نيروهاي پاسدار صلح شامل سربازان، پليس غير نظامي، كارشناسان انتخابات، خنثي كنندگان مين، ناظران حقوق بشر، متخصصان مسائل غير نظامي و ارتباطات از مليت‌هاي مختلف تشكيل مي‌شوند.

عمليات حفظ صلح سازمان ملل متحد را شوراي امنيت يعني، جايي كه در آن تصميمات، تابع وتوي هر يك از پنج عضو دائمي است. مقرر مي‌دارد شورا بر مبناي توصيه‌هاي دبير كل شامل اطلاعات مالي، در مورد هدف، تعداد نيروها و وسعت و مدت عمليات تصميم‌گيري مي‌كند. در مورد بودجه عمليات مجمع عمومي راي مي‌دهد.

شوراي امنيت وظايف نيروهاي حافظ صلح را مطابق با مقتضيات هر وضعيت تعيين مي‌كند. نيروهاي حافظ صلح ممكن است ناظر بر آتش بس باشند، منطقه حائل ايجاد كنند، به مخالفان پيشين كمك كنند تا موافقت‌نامه‌هاي صلح را اجرا كنند، به تحويل كمك‌هاي بشر دوستانه مساعدت مي‌كنند، به ترخيص مبارزان سابق و برگرداندن آنها به زندگي عادي كمك كنند، برنامه‌هاي مين روبي ترتيب دهند، بر انتخابات نظارت يا آنها را هدايت كنند، پليس غير نظامي آموزش دهند و بر رعايت حقوق بشر نظارت داشته باشند.

نيروهاي نظامي كه در عمليات سازمان ملل متحد خدمت مي‌كنند، فقط طبق قواعد دقيق دفاع از خود يا وقتي كه يك طرف مسلح بكوشد آنها را از انجام وظيفه باز دارد، مي‌توانند سلاح سبك با خود حمل كنند. كاربرد زور توسط نيروهاي حافظ صلح نادر و همواره متضمن انتخابهاي دشوار و مباحثه است. موثرترين “اسلحه“ حافظ صلح، حمايت و تعهد جامعه بين‌المللي نسبت به صلح است.

حفظ صلح در هر وضعيتي كارساز نيست. به عنوان مثال به رغم تلاشهاي سازمان ملل متحد در سومالي، طرف‌هاي درگير در اين كشور به جنگ خاتمه ندادند.

سازمان ملل متحد در برابر تروريسم

مساله ديگري كه تنها از طريق همكاري جهاني مي‌توان به مبارزه عليه آن برخاست، تروريسم است. سازمان ملل متحد در مبارزه با تروريسم گام‌هاي حقوقي و سياسي برداشته است.

- در حيطه سياسي، مجمع عمومي همه اعمال تروريسم بين‌المللي را به دفعات محكوم كرده است. كنوانسيون بين‌المللي عليه بمب‌گذاري تروريستي كه در سال 1997 در مجمع به تصويب رسيد، مقرر مي‌كند كه دولتها متهمان به بمب‌گذاري تروريستي را يا بايد تحت پي‌گرد قانوني قرار دهند يا آنها را به كشور اصلي‌شان تسليم كنند. اعلاميه درباره اقدامات براي رفع تروريسم بين‌المللي مصوب سال 1994، حركتي واقعي در زمينه اقدامات ملي و بين‌المللي است كه در مقابله با تروريسم بايد توسط دولتها اجرا گردد.

- از لحاظ حقوقي، سازمان ملل متحد و كارگزاري‌هاي وابسته به آن شبكه فراگيري از موافقت‌نامه‌هاي بين‌المللي را برقرار كرده‌اند كه زمينه‌هاي حقوقي مبارزه با تروريسم را تشكيل مي‌دهند. اين موافقت‌نامه‌ها كنوانسيون جرائم ارتكابي در هواپيما (1993)، كنوانسيون هواپيماربايي (1970)، كنوانسيون مربوط به اعمال غير قانوني عليه امنيت هواپيمايي كشوري (1971)، كنوانسيون پيشگيري و مجازات جرائم عليه ديپلمات‌ها (1973)، كنوانسيون گروگان‌گيري (1979)، كنوانسيون حفاظت از مواد هسته‌اي (1979)، كنوانسيون مربوط به حمله به فرودگاههاي بين‌المللي (1988)، كنوانسيون علامت‌گذاري مواد منفجره پلاستيكي به منظور قابل كشف كردن آنها (1991) و كنوانسيون مربوط به بمب‌گذاري تروريستي (1997) را در بر مي‌گيرد.

عمليات حفظ صلح جايگزيني براي ديگر اقدامات جامعه بين‌المللي هم نيست. اين عمليات به تنهايي نتوانست كشار گروهي در رواندا يا جنگ در يوگسلاوي سابق را متوقف كند. ليكن در وضعيتهاي خاص با داشتن اختيارات واقع بينانه، امكانات كافي و برخورداري از حمايت جامعه بين‌المللي و همكاري طرف‌هاي درگير، عمليات حفظ صلح نقش موثري در كمك به حل مناقشه و برقراري صلح دارد.

چه كسي عمليات حفظ صلح را رهبري مي‌كند؟

از آنجايي كه عمليات حفظ صلح سازمان ملل متحد تحت اختيار شوراي امنيت انجام مي‌شود، كنترل آن به عهده سازمان ملل متحد است. دبير كل با موفقت شورا، يك نفر را به عنوان رهبر هيئت و يك نفر را به سمت فرمانده نيرو يا سر ناظر نظامي منصوب مي‌كند. رهبرهيئت به دبير كل گزارش مي‌دهد و دبير كل هم به نوبه خود به شوراي امنيت گزارش مي‌كند.

حكومت‌ها براي تامين نيروي نظامي و پليس غير نظامي در عمليات حفظ صلح مورد به مورد، داوطلب مي‌شوند. هر حكومت اقتدار نهايي بر نيروهاي خود را حفظ مي‌كند. هر سهميه ملي از سربازان تحت فرمان افسر فرمانده خود انجام وظيفه مي‌كند. همه نيروهاي يونيفرم پوش، لباس‌هاي متحدالشكل ملي خود را به تن مي‌كنند. آنها با يك كلاه فلزي يا كلاه پارچه‌اي آبي و يك نشان مخصوص سازمان ملل متحد به عنوان نيروهاي حافظ صلح سازمان مشخص مي‌شوند. اين نيروها سوگند وفاداري به سازمان ملل متحد ياد نمي‌كنند.

امروزه حفظ صلح سازمان ملل متحد چقدر اهميت دارد؟

تا اواخر سال 1998، با استفاده از حدود 347 و 14 نيروي نظامي و پليس غير نظامي سازمان ملل متحد تعداد 16 عمليات در حال اجرا بود. تعداد نيروها نسبت به سال 1993 كه به اوج خود رسيد و بالغ بر 80000 نفر بود، كاهش قابل توجهي داشت. در آن سال براي 3 عمليات از 14 عمليات(كه در كامبوج، سومالي و يوگسلاوي سابق به اجرا درآمد) در حدود 63000 نيروي متحدالشكل يا بعبارتي 80 درصد كل نيروها شمارش شدند.

به خلاف شمار نيروها، تعداد عمليات براي بيش از چندين سال نسبتاً ثابت مانده است و بين 14 تا 17 عمليات در يك زمان بوده است. اين عمليات شامل چندني عمليات طولاني مانند عمليات در قبرس و جامو و كشمير بود كه با وجود ماهيت به ظاهر غيرقابل نظارت برخوردها در اين مناطق، حضور نيروها ضروري به نظر مي‌رسيد. در سال 1988 عمليات جديدي در جمهوري آفريقاي مركزي و سيرالئون به اجرا درآمد. تعداد كشورهاي داوطلب تامين نيروهاي متحد نيز تقريباً تعداد 75 كشور ثابت مانده است. بطور كلي حدود 118 كشور، نيروي نظامي و غيرنظامي عمليات حفظ صلح سازمان ملل متحد را تامين كرده‌اند.

حفظ صلح امروزين سازمان ملل متحد، با نيازهاي جهان ناپايداري كه در آن برخوردهاي زيادي در داخل كشورها روي مي‌دهد، انطباق مي‌يابد. نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل متحد بطور فزاينده‌اي از تلاش‌هاي برقراري صلح حمايت مي‌كنند و در جريان جنگ‌هاي داخلي و برخوردهاي نژادي به تخفيف آلام كمك مي‌كنند. علاوه بر اين درگيري رو به رشد سازمان‌هاي منطقه‌اي در رفع اختلافات باعث شده است كه برخي از عمليات اخير سازمان ملل متحد در ارتباط با تلاش‌هاي خود براي بازسازي جوامعي كه در اثر جنگ از هم پاشيده شده‌اند، همكاري روزافزوني با ديگر تشكيلات مانند كارگزاري‌هاي سازمان ملل و سازمان‌هاي غير دولتي دارند.

حفظ صلح سازمان ملل متحد در كمك به جامعه بين‌المللي براي حل اختلافات همچنان به نقش قاطع خود ادامه مي‌دهد. اين عمليات به عنوان نماد مقدم همكاري بين‌المللي و عاملي براي حل و رفع مسالمت‌آميز اختلافات بر جا مي‌ماند.

سازمان ملل متحد براي كارآمدتر كردن حفظ صلح چه فعاليتي انجام مي‌دهد؟

دولت‌هاي عضو، سازمان‌هاي منطقه‌اي و دبيرخانه سازمان ملل متحد براي ارتقاء آمادگي، ظرفيت موجود، پشتيباني تداركاتي و آموزش فعاليت مي‌كنند.

تا اواخر سال 1998، هشتاد كشور عضو تمايل خود را براي ورود به ترتيبات موجود سازمان ملل متحد رسماً اظهار كرده‌اند. از اين تعداد شصت و يك كشور منابعي را كه مي‌توانستند در صورت اتخاذ تصميم به شركت در عمليات، فراهم كنند، مشخص كرده بودند و بيست كشور موافقت‌نامه‌هاي موجود در اين زمينه را امضاء كرده بودند. در اين چهارچوب گروهي از كشورهاي عضو به منظور بالا بردن ظرفيت نيروهاي خود براي همكاري با يكديگر در زمينه حفظ صلح، نيروهاي آماده به خدمت با آمادگي بالا را ايجاد كرده‌اند.

مركز كنترل وضعيت واقع در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك، ارتباطي شبانه‌روزي را با همه عمليات حفظ صلح امكان‌پذير مي‌سازد. انبار تدارك و ذخيره‌سازي سازمان ملل متحد واقع در برينديسي (Brindisi) ايتاليا ذخيره‌سازي و نگهداري دارائي‌هاي قابل استفاده مجدد را بهبود مي‌بخشد، در هزينه‌هاي

تهيه و تدارك، صرفه‌جويي مي‌كند و تجهيز سريعتر نيرو براي عمليات جديد را تسهيل مي‌كند.

آيا سازمان ملل متحد سرمايه‌گذاري خوبي است؟

سازمان ملل متحد براي تضمين كارآيي مداوم خود چه مي‌كند؟

در چند سال اخير، سازمان ملل متحد به منظور بالا بردن كارآيي و كفايت خوداصلاحات عمده‌اي را به عمل آورده است. اين اصلاحات شامل انتصاب قائم مقام دبير كل در امور نظارت داخلي، كاهش هزينه‌هاي اجرايي، برداشتن شغل‌هاي رده بالا و حذف حدود هزار منصب است. بودجه 53 ، 2 ميليارد دلاري سال 1999 1998، كاهش 76 ميليون دلاري يا حدود 3 درصدي را نسبت به بودجه سال 1997 1996 نشان مي‌دهد، و اين كاهش براي نخستين بار در دوره‌اي چنين كوتاه اتفاق افتاده است.

با انتصاب كوفي عنان به سمت دبير كلي، آهنگ اصلاحات به طور اساسي سرعت بيشتري يافت. آقاي عنان مجموعه اصلاحات دور از دسترسي را كه تا كنون به مجمع عمومي پيشنهاد شده مطرح كرده است. از جمله اقدامات اجرا شده يا در دست اقدام مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

- كاهش هزينه‌هاي اداري و استفاده از اندوخت‌ها براي فعاليت‌هاي توسعه؛

- سازماندهي برنامه‌كار ملل متحد در چهار زمينه اصلي يعني صلح و امنيت، مسائل اقتصادي و اجتماعي و امور بشر دوستانه در كنار مساله حقوق بشر به عنوان موضوعي مربوط به همه آنها؛

- انتصاب قائم مقام دبير كل براي رسيدگي به كارهاي روزمره سازمان ملل متحد و هماهنگ كردن تلاش‌هاي آن در زمينه اصلاحات؛

- تاسيس هيئتي متشكل از مديران ارشد سازمان ملل متحد به منظور سرعت بخشيدن به روند تصميم گيري و افزايش هماهنگي؛

- تاسيس گروه عمران ملل متحد متشكل از رؤساي برنامه‌هاي عمران و صندوق‌هاي سازمان ملل به منظور تسهيل تصميم گيري مشترك درباره فعاليت‌هاي توسعه؛

- تثبيت بخش واحدي براي فعاليت دبيرخانه سازمان در امور اقتصادي و اجتماعي؛

- ادغام برنامه‌هاي مربوط به حقوق بشر در يك اداره واحد؛

- ادغام برنامه‌هاي مربوط به مبارزه با جرائم، حمل و نقل مواد مخدر، تطهير پول و تروريسم در يك اداره واحد؛

- گنجاندن صندوق‌ها و برنامه‌هاي مختلف سازمان ملل متحد مستقر در هر كشور در اداره‌اي واحد

( “‌خانه سازمان ملل متحد “ ) تحت نظر هماهنگ كننده مقيم، و اين راه يعني استقرار در ساختماني مشترك براي اجراي همه امور، افزايش هماهنگي و كاهش هزينه‌ها را در پي خواهد داشت؛

- انجام اصلاحات عمده در مجموعه كاركنان با هدف بهتر كردن مديريت كاركنان در همه رده‌ها.

در زمينه تسهيل روند كار، كاهش زوائد اداري، نوين كردن وظايف دبيرخانه و قطع فعاليت‌هايي كه ديگر مفيد نيستند، گام‌هايي برداشته شده است.

هزينه سازمان ملل متحد چقدر است؟

در سال 1999، بودجه جاري سازمان ملل متحد به حدود 26 ، 1 ميليارد دلار رسيد. بودجه جاري كه عمليات حفط صلح را در بر نمي‌گيرد، هزينه فعاليت‌ها، كاركنان و اقدامات زيربنايي اساسي سازمان ملل را تامين مي‌كند. همه كشورهايي كه عضو سازمان ملل متحد هستند طبق منشور كه معاهده‌اي بين‌المللي است، موظفند سهمي از بودجه را بپردازند. سهميه هر دولت بر مبناي سهم آن در اقتصاد جهاني محاسبه مي‌شود.

هزينه نظام سازمان ملل متحد چقدر است؟

با احتساب هزينه‌هاي سازمان ملل متحد، برنامه‌ها و صندوق‌ها و كارگزاري‌هاي تخصصي، به استثناي بانك جهاني، صندوق بين‌المللي پول (IMF) و صندوق بين‌المللي توسعه كشاورزي (IFAD) نظام ملل متحد سالانه حدود 10 ميليارد دلار هزينه مي‌كند. حدود دوسوم از اين مبلغ از محل كمك‌هاي داوطلبانه كشورهاي عضو و بقيه از سهميه موظف آنها تامين مي‌شود.

در سال 1996 نظام ملل متحد حدود 4،3 ميليارد دلار در زمينه فعاليت‌هايي اجراي توسعه، عمدتاً براي برنامه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و بشر دوستانه صرف كمك به فقيرترين كشورهاي جهان كرد. علاوه بر اين، بانك جهاني ، صندوق‌ بين‌المللي پول و صندوق بين‌المللي توسعه كشاورزي سالانه ميلياردها دلار وام براي كمك به ريشه كني فقر، حمايت از توسعه و تثبيت اقتصاد جهاني اختصاص مي‌دهند.

سازمان ملل متحد: منافعي براي بازرگاني

اقدامات سازمان ملل متحد براي بازرگاني در سراسر جهان سود آور است.

- جامعه تجاري و سازمان ملل متحد در زمينه ارتقاي رشد و ثبات اقتصادي، ايجاد اشتغال و برانگيختن سرمايه‌گذاري منافع مشتركي دارند. كار سازمان مانند كمك در انجام انتخابات، ارتقاي سواد و ريشه كني بيماري به ايجاد جوامع با ثبات، كارآمد و دموكراسي كمك مي‌كند: امكان “ سرمايه گذاري آسان “ را كه بدون آن، سرمايه‌گذاري خصوصي نمي‌تواند بازده داشته باشد، فراهم مي‌آورد.

- تلاش‌هاي سازمان ملل متحد براي توسعه صادرات، موانع تجاري را برطرف مي‌كند، قوانين تجاري يكنواخت را گسترش مي‌دهد و از سود حاصل از حق پديدآورنده در همه جا پشتيباني مي‌كند.

- نطام سازمان ملل متحد در زمينه مخابرات، هوانوردي، كشتيراني و خدمات پستي معيارهاي فني را معين مي‌كند كه معاملات بين‌المللي را امكان پذير مي‌سازند.

- تلاش‌هاي سازمان به منظور پيشبرد اصلاحات در جهت بازار، براي تسهيل معاملات تجاري و توسعه قوانين مساعد براي بازرگاني بطور تخميني حدود 25 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در كشورهاي در حال توسعه و اقتصادهاي در حال تحول را در پي داشته است.

- نظام ملل متحد خريدار عمده كالاها و خدمات به ارزش تقريبي 3 ميليارد دلار در سال است. يونيسف نيمي از واكسن‌هاي توليد شده در جهان را خريداري مي‌كند، در عين حال صندوق جمعيت سازمان ملل بزرگترين خريدار وسايل پيشگيري از بارداري در جهان است.

- شركت‌هاي ايالات متحده همواره بزرگترين فروشندگان كالا و خدمات به سازمان ملل متحد هستند. در سال 1997 شركت‌هاي امريكايي 59 درصد از آنچه كه از طريق مقر سازمان ملل در نيويورك تهيه شده بود را تامين كردند (192 ميليون دلار از 5/327 ميليون دلار).

- “مشاركت“ ميان سازمان ملل متحد و بخش خصوصي رو به افزايش است. به عنوان مثال سازمان بهداشت جهاني موافقت‌نامه‌اي را به مبلغ 5،1 ميليارد دلار براي مدت 20 سال به منظور ريشه‌كني بيماري پافيلي (Elephantiasis) در سرتاسر جهان با شركت دارويي انگليسي (Smithicline Beechman) منعقد كرده است. شركت‌هاي فن‌آوري اطلاعات كمك‌هاي فني لازم براي تحقق نظام‌هاي خودكار گمركي مطرح شده در كنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد را تامين مي‌كند.

- جهان تجارت از فعاليت سازمان ملل قدرداني كرده است. در سال 1997 تدترنر (Ted Turner) يكي از روساي شركت تايم‌وارنر (Time-Warner) هديه‌اي يك ميليارد دلاري براي برنامه‌هاي توسعه و كمك‌رساني سازمان ملل متحد اختصاص داد. باشگاه‌هاي (Rotary Clubs) در سراسر جهان بيش از 400 ميليون دلار به تلاش‌هاي سازمان بهداشت جهاني در زمينه ريشه‌كني بيماري فلج (Pilio) اختصاص داده‌اند و انجمن‌هاي لاينز (Lions Club) در سراسر جهان نيز بسياري از برنامه‌هاي يونيسف را مورد حمايت قرار مي‌دهند.

بودجه سازمان ملل متحد در مقايسه با سازمان‌هاي مشابه چگونه است؟

براي بررسي هزينه‌هاي سازمان ملل متحد كه سالانه در حدود1،26 ميليارد دلار براي سازمان ملل متحد و 10 ميليارد دلار براي نظام ملل متحد است، آن را با هزينه‌هاي حكومت‌ها و سازمان‌هاي ديگر مقايسه مي‌كنيم:

- بودجه اداري 15 كشور عضو اتحاديه اروپا در سال 1998 رقمي حدود 8،4 ميليارد دلار را تشكيل داد.

- در ايالات متحده، دو ايالت ورمونت و داكوتاي جنوبي با كمترين بودجه، هر يك بودجه‌اي بيش از 2 ميليارد دلار دارند.

- بودجه اداره آتش نشاني شهر توكيو، 1،8 ميليارد دلار است.

- دانشگاه پنسيلوانيا بودجه 1،4 ميليارد دلاري دارد.

- بودجه فعاليتهاي حقوق بشر سازمان ملل متحد در سراسر جهان كمتر از بودجه سالن اپراي زوريخ است.

- بودجه سازمان بهداشت جهاني برابر بودجه يك بيمارستان آموزشي متوسط در يك كشور صنعتي است.

بودجه سازمان ملل متحد چگونه تعيين مي‌شود؟

مخارج سازمان ملل متحد طي مراحل دقيقي با مشاركت همه كشورهاي عضو معين مي‌شود.

در ابتدا، بودجه سازمان ملل متحد پس از بررسي دقيق درخواست‌هاي يكايك ادارات سازمان، توسط دبير كل به مجمع عمومي پيشنهاد مي‌شود. پس از آن، 16 عضو كميته مشورتي مسائل اداري و مالي و 34 عضو كميته برنامه‌ها و هماهنگي آن را تحليل مي‌كنند. پيشنهادهاي اين كميته‌ها به كميته اداري و مالي مجمع عمومي كه متشكل از همه كشورهاي عضو است، فرستاده مي‌شود كه رسيدگي بيشتري در بودجه مي‌كند. سرانجام، براي بررسي و تصويب نهايي به مجمع عمومي ارسال مي‌گردد.

كشورهاي صنعتي از جمله ايالات متحده همه بودجه‌هاي سازمان ملل متحد را تصويب كرده‌اند. از سال 1988 بودجه سازمان با اجماع تصويب شده است، و اين روشي است كه بطور موثر به كشورهاي صنعتي قدرت مهار افزايش بودجه را مي‌دهد.

آيا بودجه سازمان رشد خيلي سريعي دارد؟

در شرايط واقعي پس از تورم و بي‌ثباتي پولي، بودجه سازمان براي چند سال كاهش داشته است. اين كاهش با وجود تقاضاهاي دائم كشورهاي عضو براي برنامه‌ها و فعاليت‌هاي جديد بوده است. بودجه سال 1999-1998 كاهش قطعي 3 درصدي را نسبت به سال 1997-1996 نشان مي‌دهد.

آيا حفظ صلح هزينه بسيار زيادي در بردارد؟

هزينه حفظ صلح بايد با هزينه بسيار كلان جنگ از نظر خسارات مالي و جاني مقيسه شود. هزينه‌هاي سالانه حفظ صلح در سال 1994 در جريان عمليات گسترده در يوگسلاوي سابق به 3،5 ميليارد دلار يعني به بالاترين حد خود رسيد. تا سال 1996 هزينه‌هاي حفظ صلح به 1،4 ميليارد دلار و در سال 1997 به 1،3 ميليارد دلار تنزل كرد. در سال 1998 پيش‌بيني مي‌شد اين هزينه‌ها به پايين‌تر از 1 ميليارد دلار يعني كمتر از 2% ا ز مخارج نظامي جهان برسد. سالانه مبلغي بيش از اين ميزان براي اداره پليس شهر نيويورك صرف مي‌شود.

عمليات حفظ صلح چگونه تامين مالي مي‌شوند؟

عمليات حفظ صلح بودجه‌هاي خاص خود را دارند. اين بودجه‌ها به طور جداگانه، مطابق معياري كه براي بودجه جاري به كار مي‌رود، توسط مجمع عمومي تعيين مي‌شود. اين معيار سهميه‌بندي بيشتري در مورد 5 عضو دائم شوراي امنيت را مقرر مي‌كند. زيرا آنها حق وتوي تصميمات شورا و همانگونه كه مجمع عمومي تاكيد كرده، “ مسئوليت‌هاي ويژه“ در قبال عمليات حفظ صلح برعهده دارند. در سال 1998، پنج عضو دائم يعني چين، فرانسه، فدراسيون روسيه، بريتانيا و ايالات متحده حدود 49 درصد هزينه‌هاي حفظ صلح را تامين كردند (كمتر از 57 درصدي كه در 1992 تقبل كرده بودند)، ساير كشورهاي صنعتي به همان ميزان كه سهم بودجه جاري تعيين گرديده، سهميه بندي شده‌اند، در اين ميان كشورهاي در حال توسعه از تقليل و تخفيف قابل توجهي برخوردار شدند.

چه كسي بر مخارج سازمان ملل متحد نظارت مي‌كند؟

به منظور اطمينان از اينكه بودجه فقط براي هدف‌هاي مجاز و تصويب شده و تا حد امكان به طور موثر صرف شود، نظارت‌هاي داخلي اعمال مي‌شود.

- اداره طرح و برنامه، بودجه و محاسبات به رياست مميز مالي سازمان ملل متحد، ساز و كار اصلي نظارت است. هر يك از كارگزاري‌هاي تخصصي و برنامه‌هاي عمده نظام ملل متحد، اداره نظارت خود را دارند.

- اداره خدمات نظارت داخلي سازمان ملل متحد به رياست فردي هم رتبه يك بازرس كل در ايالات متحده، فعاليت‌هاي سازمان ملل را در سراسر جهان زير نظر دارد. اين اداره كه مستقيماً به كشورهاي عضو در مجمع عمومي گزارش مي‌دهد، امور مميزي، ارزيابي، نظارت و بازرسي و داخلي را انجام مي‌دهد. اين اداره همچنين به موارد عنوان شده اسراف، تقلب، سوءاستفاده و سوء مديريت رسيدگي مي‌كند. يك خط محرمانه سريع به اداره اجازه مي‌دهد كه اطلاعاتي در مورد تخلفات عنوان شده، دريافت كند.

- هيئت بازرسان خارجي به حسابها رسيدگي مي‌كند. اين هيئت مركب از بازرسان كل سه كشور عضو به انتخاب مجمع عمومي است. هر بازرس كل يك ستاد بازرسان تعيين مي‌كند كه دفتر‌هاي سازمان ملل متحد در سراسر جهان را مورد بازديد و بازرسي قرار مي‌دهند.

- واحد بازرسي مشترك كمك مي‌كند فعاليت سازمان‌هاي مختلف نظام ملل متحد به اقتصادي‌ترين روش انجام شود و از منابع استفاده مطلوب گردد. اين واحد مركب از بازرسان يازده ملت به انتخاب مجمع عمومي است. اين بازرسان اختيارات وسيعي براي رسيدگي به همه امور مربوط به كارآيي و استفاده صحيح از وجه را دارند و مي‌توانند تحقيقاتي را در محل انجام دهند.

حق عضويت‌ها چگونه محاسبه مي‌شود؟

نخستين معياري كه دولت‌هاي عضو در كميته سهميه‌هاي مجمع عمومي در نظر مي‌گيرند، توانايي پرداخت كشورها است. اين امر با برآورد توليد ناخالص ملي (GNP) كشورها با تعديلاتي براي كشورهايي كه درآمد سرانه پائين دارند، تعيين مي‌شود. بدين ترتيب براي هر دولت عضو سهم درصدي از بودجه تعيين مي‌شود كه از حداقل 1..% درصد تا حداكثر 25 درصد متغير است. در سال 1999 سهم سي‌و چهار كشور كه در زمره نرخ حداقل قرار داشتند، هر كدام 1،391 دلار بود. بيشترين سهميه متعلق به ايالات متحده بود كه بايد 304،395،555 دلار پرداخت مي‌كرد.

ده كشور عضو رديف اول تامين كننده بودجه جاري در 1999 ميزان سهميه

ميليون دلار درصد

كشور

4/304 25 ايالات متحده

6/207

98/19

ژاپن

9/101

08/9

آلمان

9/67

54/6

فرانسه

4/56

43/5

ايتاليا

9/52

09/5

بريتانيا

6/28

75/2

كانادا

9/26

58/2

اسپانيا

9/16

63/1

هلند

4/15

48/1

فدراسيون روسيه

آيا حق عضويت‌ها ناعادلانه تقسيم مي‌شوند؟

از آنجايي كه تعيين سهميه‌ها بر مبناي درآمد محلي است، كشورهاي ثروتمندتر حق عضويت بيشتر و كشورهاي فقير تر كمتر پرداخت مي‌كنند. در سال 1974 مجمع عمومي، حداكثري به ميزان 25 درصد را براي هر سهم دهنده تعيين كرد. تا بحال اين سقف تعيين شده فقط به نفع ايالات متحده بوده است زيرا در غير اينصورت بايد بيش از 29 درصد پرداخت مي‌كرد. اين نسبت براي ساير كشورها بطور متفاوت در نظر گرفته مي‌شود. دومين كشور داراي سهميه تعيين شده بالا، ژاپن است كه در سال 1999، سهمي معادل 19،9 درصد داشت. اتحاديه اروپا متشكل از 15 كشور بيش از 36 درصد بودجه را تامين مي‌كند.

معيار سهميه‌بندي‌ها هر سه سال يكبار براساس آخرين آمارهاي درآمد ملي مورد تجديد نظر قرار مي‌گيرد، تا برآوردها بطور عادلانه و دقيق انجام شود.

آيا كشورهاي صنعتي سهم زيادي پرداخت مي‌كنند؟

هنگامي كه كشورهاي سهيم در بودجه جاري سازمان ملل متحد به ترتيب ميزان سهميه طبقه‌بندي شوند، مشخص مي‌شود كه تعداد كمي از كشورها موظف به پرداخت سهم قابل توجهي از بودجه هستند. (به جدول قبل نگاه كنيد)

ولي اگر معيار ديگري بكار رود، موضوع تفاوت مي‌كند. اگر به سرانه سهميه‌ها توجه نمائيم (جدول زير) دو كشور كوچك و چهار كشور نورديك را در ميان ده كشور اول تامين كننده بودجه مشاهده مي‌كنيم.

سرانه ده كشور اول تامين كننده بودجه جاري 1998

77/1 دلار ليختن اشتاين

76/1

لوكزامبورگ

52/1

ژاپن

48/1

نروژ

39/1

دانمارك

33/1

سوئد

28/1

ايسلند

26/1

آلمان

25/1

اتريش

19/1

فرانسه

بخش بزرگي از سهميه‌اي كه برخي كشورهاي صنعتي بزرگ براي نظام ملل متحد اختصاص مي‌دهند، برحسب بودجه‌اي كه سازمان ملل براي خريد مواد، پرداخت حقوق و هزينه‌هاي عملياتي در آن كشورها هزينه مي‌كند، به خود آنها باز مي‌گردد. بيشتر كارشناسان فني كه نظام ملل متحد استخدام مي‌كند، از كشورهاي صنعتي هستند. اين كشورها عمدتاً طرف قراردادها و خريدهاي تجهيزاتي سازمان ملل متحد محسوب مي‌شوند. در سال 1997 سازمان‌هاي تحت پوشش نظام ملل متحد 57 درصد نيازهاي خود، معادل 1،6 ميليارد دلار كالا و خدمات را از كشورهاي صنعتي تهيه كردند.

چرا سازمان ملل متحد در بحران مالي بسر مي‌برد؟

سازمان ملل متحد در بحران مالي به سر مي‌برد زيرا كشورهاي عضو سهم خود از هزينه‌هاي برنامه‌هايي را كه خودشان توافق كرده‌اند نمي‌پردازند. برخي كشورها بخاطر وجود پاره‌اي مشكلات فني مربوط به بودجه يا خيلي ساده به دليل فقير بودن از پرداخت به موقع بدهي‌هاي خود سر باز مي‌زنند. كشورهاي ديگر به عنوان راهي براي اعمال فشار به سازمان ملل متحد يا رسيدن به هدفي سياسي از پرداخت ديون خودداري كرده‌اند. هيچ دولت يا شركت خصوصي نمي‌تواند تحت چنين شرايطي انجام وظيفه نمايد بخصوص كه درخواست كشورهاي عضو از سازمان ملل با وجود به تعويق افتادن بدهي‌ها مدام بيشتر و بيشتر مي‌شود.

ده دولت عضو، كه در مجموع بالاترين بدهي را دارند:

(تا 31 دسامبر 1998)

2/1294

ايالات متحده

1/218

اوكراين

2/133

فدارسيون روسيه

4/98

ژاپن

3/55

روسيه سفيد

7/46

برزيل

1/15

يوگسلاوي

5/12

عراق

3/11

ايران

1/10

آرژانتين

- ارقام شامل بدهي مربوط به بودجه جاري سازمان ملل، عمليات حفظ صلح و دادگاههاي بين‌المللي ملل متحد براي يوگسلاوي سابق و رواندا است. تا 31 دسامبر 1998 مجموع سهميه‌هاي عقب افتاده براي سال 1998 و سال‌هاي قبل دو ميليارد دلار بود كه 417 ميليون دلار آن مربوط به بودجه جاري بود. از 185 كشور عضو،‌68 كشور (يا 36 درصد) بدهي‌هاي مربوط به بودجه جاري را به طور كامل پرداخت نكرده‌اند.

براي وادار كردن دولت‌هاي عضو به انجام تعهدات مالي‌شان چه مي‌توان كرد؟

طبق منشور ملل متحد (ماده 19) هر كشور عضو كه سهميه عقب افتاده‌اش معادل و يا بيشتر از مبلغ سهميه مربوط به دو سال قبلي‌اش باشد، در مجمع عمومي حق راي نخواهد داشت. اعضاي مختلفي در طول سالها از اين مجازات زيان ديده‌اند.

آيا سازمان ملل متحد جهان را به صورت بهتري درآورده است؟

در عين حال كه برخي از كارها بزرگ خانواده سازمان ملل متحد شناخته شده هستند، بسياري از آنها كه براي مردم در همه جا، سودمند هستند، اغلب ناديده گرفته مي‌شوند. در اين ميان مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

- سازمان ملل متحد و كارگزاري‌هاي آن، امور مربوط به بهداشت ميليون‌ها نفر، ايمن‌سازي كودكان جهان، مبارزه با بيماري مالاريا و بيماري‌هاي انگلي، تامين آن آشاميدني سالم، حمايت از سلامت مصرف كنندگان را بهبود بخشيده است. در نتيجه طول عمر و اميد به زندگي را در سراسر جهان بالا برده است.

- بخش عمده‌اي از حقوق بين‌الملل بواسطه سازمان ملل متحد در پنج دهه گذشته جنان توسعه‌اي يافته است كه در كل تاريخ گذشته بشري چنين توسعه‌اي را نداشته است.

- كارگزاري‌هاي امدادرسان سازمان ملل متحد به امداد و حمايت از بيش از 25 ميليون پناهنده و افراد بي‌خانمان در سراسر جهان كمك مي‌كنند.

- سازمان ملل متحد در سال 1948 اعلاميه جهاني حقوق بشر را كه اعلاميه‌اي تاريخي در مورد حقوق و آزادي‌هائي براي همه مردان و زنان بود تنظيم كرد. متجاوز از هشتاد معاهده سازمان ملل در مورد حقوق بشر، از حقوق خاص حمايت كرده، آنها را ارتقاء مي‌دهد.

- سازمان ملل متحد و كارگزاري‌هاي آن شامل بانك جهاني و برنامه عمران ملل متحد محرك اوليه براي پيشبرد توسعه در كشورهاي فقيرتر هستند كه كمك به ارزش بيش از 25 ميليارد دلار در سال را تامين مي‌كنند.

- سازمان ملل متحد با كمك به انتخابات در بيش از 70 كشور، به تحكيم روند دموكراتيك كمك كرده است.

- برنامه عمران ملل متحد بزرگترين تامين كننده بين‌المللي كمك‌ها براي توسعه در جهان است كه با بودجه سالانه تقريباً يك ميليارد دلار و علاوه بر اين با موجب شدن سرمايه‌گذاري خصوصي و دولتي به ارزش تقريبي 9 ميليارد دلار، از هزاران طرح عمراني در سراسر جهان پشتيباني مي‌كند.

- درخواست‌هاي كمك از سازمان ملل متحد براي كمك‌هاي اضطراري به مردم متاثر از جنگ و بلاياي طبيعي به بيش از يك ميليارد دلار در سال مي‌رسد.

- برنامه جهاني غذا كه بزرگترين سازمان كمك غذايي جهان است سالانه در حدود يك سوم كمك‌هاي غذايي جهان را تامين مي‌كند.

- سازمان ملل بنيانگذار نهضت بزرگ ختم استعمار بود، كه منجر به استقلال بيش از هشتاد كشور شده است.

- طي يك رشته عمليات هماهنگ شده توسط سازمان بهداشت جهاني، بيماري آبله در جهان ريشه كن شد. اقدام ديگر سازمان محو بيماري فلج اطفال از قاره امريكا بوده است كه اين گام مهمي در جهت ريشه‌كني اين بيماري در سراسر جهان تا پايان سال دو هزار بوده است.

- صندوق كودكان ملل متحد و سازمان بهداشت جهاني يك رشته اقدامات ايمن‌سازي را عليه شش بيماري كشنده انجام داده‌اند و در نتيجه زندگي بيش از دو ميليون كودك را هر سال نجات داده‌اند.

چگونه مي‌توان از كار سازمان ملل متحد پشتيباني كرد؟

چگونه مي‌توان درباره سازمان ملل متحد بيشتر دانست؟

ممكن است بخواهيد با مركز اطلاعات سازمان ملل در كشور يا منطقه خودتان يا با واحد كسب اطلاعات همگاني مستقر در مقر سازمان به نشاني زير تماس بگيريد.

United Nations, Room GA-58, New York, NY 10017, USA.

Fax (212) 9630071

E-mail: inquiries@un.org.

انجمن‌هاي سازمان ملل متحد (UNAs) كه در بسياري از كشورها فعاليت مي‌كنند، منبعي اساسي براي ارائه اطلاعات به عموم درباره نقشي هستند كه سازمان ملل در مسائل جهاني دارد و مي‌تواند داشته باشد.

همه روزه اطلاعات روز آمد شده در Home Page سازمان ملل متحد موجود در شبكه جهاني اينترنت با نشاني (WWW.un.org) در دسترس قرار مي‌گيرد كه اطلاعات اساسي درباره نظام سازمان ملل متحد، آخرين خبرهاي سازمان ملل، نشريات منتشر شده، نكات برجسته رويدادها، انتشارات سازمان ملل متحد و بازديدي از مقر سازمان ملل را در بر مي‌گيرد. همچنين امكان دسترسي به اطلاعات بخشهاي مختلف وجود دارد: به عنوان مثال اطلاعات مربوط به كارگزاري‌ها و برنامه‌هاي سازمان ملل متحد با نشاني WWW.unsystem.org. و اطلاعات مربوط به دفتر سازمان در ژنو با نشاني WWW.unog.ch موجود است. دانش‌آموزان و آموزگاران مي‌توانند اطلاعات مفيدي را با نشاني WWW.un.orgbrubs/CyberSchoolBus از نظر بگذرانند. در حقيقت اطلاعات مربوط به تمام سازمانهاي نظام ملل متحد در شبكه جهاني اينترنت موجود است.

سازمان ملل متحد انتشارات زيادي دارد كه در دسترس عموم مردم است و اخبار، اطلاعات و بخشي از معتبرترين داده‌ها مربوط به شاخص‌هاي اقتصادي و اجتماعي موجود در جهان را ارائه مي‌كند.

كتاب‌ها و انتشارات سازمان ملل متحد را مي‌توان به نشاني‌هاي زير سفارش داد:

UN Publications, Room DC2-0853, New York, NY-10017, USA.

Tel. (800) 253-9646

Fax (212) 963-3489

(براي اروپا، آفريقا و خاورميانه):

UN Publications. Palais des Nations,

CH-1211 Geneva 10, Switzerland.

Tel. (4122) 917-2614

Fax (4122) 917-0027

* يا از طريق اينترنت به نشاني:WWW.un.orgbrubs.

چگونه مي‌توان از كار سازمان ملل متحد پشتيباني كرد؟

بهترين راه پشتيباني موثر از سازمان ملل از طريق شبكه سازمان‌هاي غير دولتي مرتبط با ملل متحد است. انجمن‌هاي سازمان ملل كه اغلب با تقسيمات محلي زياد، تقريباً در 80 كشور وجود دارند نيز از ويژه‌ترين امكانات هستند. صندوق كودكان سازمان ملل متحد (يونيسف) در كشورهاي جهان، كميته‌هاي ملي دارد كه آگاهي مربوط به برنامه‌هاي يونيسف را اشاعه مي‌دهند و وجوه مالي جمع‌آوري مي‌كنند تا به تحقق برنامه‌ها كمك كنند. در حدود پنج هزار باشگاه، مركز و انجمن يونسكو در بيش از صدوبيست كشور، فعاليت‌هايي در زمينه‌هاي آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات انجام مي‌دهند. واحدهاي اصلي تماس و ارتباط، مراكز اطلاعات و خدمات سازمان ملل متحد در سراسر جهان است.

اگر مهارتي در كشاورزي، پزشكي، آموزش يا مهندسي و به همان نسبت انعطاف‌پذيري و تعهد لازم را داشته باشيد، برنامه داوطلبان سازمان ملل متحد ممكن است شما را براي يك دوره دوساله در يك طرح عماني مناسب سازمان ملل در يك كشور در حال توسعه، جاي دهد.

محل تماس: UN Volunteers, P.O.Box 260111, D-53153 Bonn, GERMANY

اشخاصي كه در شهر نيويورك مايل به كمك به كاركنان خارجي سازمان ملل متحد باشند، مي‌توانند خدمات خود را به عنوان داوطلب در واحد فعاليت‌هاي كاركنان ارائه كنند. دانشجويان دانشگاه و آنها كه در رده‌هاي بالاتر از ليسانس قرار دارند مي‌توانند درخواست كنند دوره كارآموزي خود را در سازمان بگذرانند.

امكانات زياد و گوناگون‌اند، اما نكته مهم آن است كه درگير فعاليت شد. موفقيت ملل متحد به مردم جهان بستگي دارد. سازمان نيازمند حمايت شماست