جمهوری اسلامی رسما ورشکستگی خود را مورد تائید قرار داد و اعلام داشت که از این پس هر ده هزار تومان معادل یک تومان خواهد بود و یک تومان که تاکنون شامل ده ریال می شد، از این پس شامل صد ریال محسوب خواهد شد. با آن که اجرای چنین اقدامی، به دنبال تورم مالی سرسام آور یک سال اخیر اجتناب ناپذیر بوده، کارشناسان اقتصادی ارزیابی می کنند که همین اقدام نیز به روند تورم مالی شتاب می بخشد و در آینده ای نه چندان دور، تومان در حدی ضعیف خواهد شد که رژیم دوباره ناچار خواهد گرید یک یا چند صفر دیگر را نیز از پول ایران حذف کند.
در یک سال اخیر، روند افزایش نرخ ها و به دنبال آن پائین آمدن بهای پول ایران آن قدر سریع بوده که هر رقم خرید و یا هر معامله با چندین صفر همراه است و برای خرید یک کیلو گوشت، باید یک بسته اسکناس تحویل داد.چ
شدت گرفتن تحریم های اقتصادی ایالات متحده، تنها یکی از علت های تورم مالی سرسام آور در حکومت اسلامی ایران است و عوامل دیگری نیز در این ورشکستگی اقتصادی دخالت دارد که اهمیت آن را نمی توان از تحریم ها کمتر دانست.
تحلیگر رادیو پیام اسرائیل می گوید که علاوه بر تحریم های آمریکایی، که فروش نفت ایران را دچار فاجعه کرده و موجب شده که از بیش از دو میلیون بشکه در روز، به حدود یکصد هزار بشکه برسد، عوامل اصلی دیگر ورشکستگی اقتصادی ایران، دزدی های کلان مقامات ارشد رژیم، هزینه کردن پول مردم در برنامه های غیرتولیدی مانند موشک و اتم و جنگ افزارهای دیگر، و همچنین این واقعیت است که بیش از نیمی از بازرگانی و صادرات و واردات ایران توسط سپاه پاسداران انجام می گیرد که هیچگونه مالیاتی نمی پردازد و به موازات آن، باعث ورشکستگی بازرگانان میانه و خرده پای ایران می شود و تعطیلی کارخانه ها را به دنبال می آورد. سپاه پاسداران هر سال میلیاردها دلار کالای قاچاق به کشور وارد می کند و درآمد آن را به ادامه برنامه های موشکی و اتمی خود و تامین هزینه نیروهای مزدور حکومت ایران در کشورهای همسایه اختصاص می دهد.
کوچ نیمی از کارگران افغان از ایران
آمار‌ها رسمی در ایران حاکی از آن است که تا سال ۲۰۱۸ دست کم سه میلیون افغانستانی در ایران زندگی می‌کردند که پس از بحران ارزی پیش بینی می شود به نصف کاهش یافته باشد. با سقوط ۷۰ درصدی ارزش پول ملی ایران حضور در ایران برای افغانستانی‌ها به صرفه نیست.
وحید شقاقی تحلیلگر مسائل اقتصادی در این زمینه به فرارو گفت: «افغانستانی‌های ساکن در ایران بیشتر در مشاغل سطح پایین مشغول به کار بودند. آنها عموما در صنعت ساخت و ساز و خدمات زیر ساختی فعالیت می‌کردند. فعالیت آنها هم بیشتر در حوزه کارگری به ویژه بخش مسکن و ساختمان سازی بوده است. اتباع افغانستانی کمتر در حوزه‌های دانش بنیان و یا مشاغل کارمندی فعالیت کرده اند.»
او افزود: “افغانستانی‌های با دریافت دستمزدهای اندک هزینه تولید را به ویژه در بخش ساخت و ساز کاهش داده بودند. با خروج نیروهای کارگری افغانستانی از ایران، بخش ساختمان تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. هم کمبود نیروی کار در این بخش به وجود خواهد آمد و هم با افزایش دستمزدها، هزینه‌های تولید بالا خواهد رفت. هر دو این موارد بر رشد بخش ساخت و ساز تاثیر منفی خواهد داشت.”
به گفته این کارشناس اقتصادی “اتباع افغانستانی در بخش خدمات شهری نیز حضور فعالی داشتند. در کلان شهر‌هایی همچون تهران و اصفهان کارگران افغانستانی خدمات شهری ارائه می کردند، با خروج آنها از ایران در این بخش هم مشکلاتی ایجاد خواهد شد. افغانستانی‌ها در این حوزه با دستمزد پایین و ساعات کار بیشتر فعالیت می‌کردند. ”
شقاقی با اشاره به وضعیت افغانستانی‌ها در ایران و اینکه بسیاری از آنها غیرقانونی در ایران حضور داشتند، گفت: «به همین دلیل کار بیشتری از آنها گرفته شده است. نیروهای افغانستانی دارای بهره وری بالایی‌اند هم در بخش ساخت و ساز هم در خدمات. با خروج آنها از ایران حتما در این بخش‌ها جایگزین نخواهند داشت، حتی اگر جایگزین هم وجود داشته باشد با دستمزد بالاتر خواهد بود.»
او اظهار کرد: «با خروج افغانستانی‌ها از کشور شاهد افزایش هزینه‌ها در بخش خدمات و بخش ساخت و ساز خواهیم بود. از طرف دیگر با کمبود نیرو هم روبه رو خواهیم شد. ایران با وجود اینکه نیروکار مازاد زیادی دارد، اما عمده این نیروی کار دارای تحصیلات عالی هستند و حاضر نیستند با دستمزدهای حداقلی در بخش کارگری مشغول به کار شوند. محیط کار هم برای نیروی کار ایرانی اهمیت زیادی دارد.»
به گفته این کارشناس اقتصادی “از این منظر خروج افغانستانی‌ها قطعا به زیان اقتصاد کلان ایران است. پر کردن جای این نیروی کار به این سادگی نیست، بهره وری نیروی کار افغانستانی هم بالاتر از بهره وری نیروی کار ایرانی است. ”
او در پاسخ به این پرسش که آیا خروج افغانستانی‌ها می‌تواند تاثیری در آمار اشتغال در کشور داشته باشد؟، گفت: «نه حداقل در کوتاه مدت تاثیر مثبتی بر شاخص‌های نرخ بیکاری و اشتغال نخواهد داشت. جای خالی این نیروکار در ادامه خودش را نشان خواهد داد و ممکن است بخشی از صنعت ساخت و ساز کشور را دچار رکود کند.»
خداحافظی بازار کار ایران با میهمانان ۵۰ ساله
صبور” در یک مغازه خواربار فروشی در مرکز اصفهان با حقوق ماهیانه معادل ۲۸۰ دلار مشغول به کار بود. اما با افت ارزش ریال ارزش حقوق او به ۱۰۰ دلار رسید و او دیگر نمیتوانست از خانواده و فامیل خود در افغانستان حمایت کند.
صبور در مصاحبه با رویترز می گوید:” شرایط اقتصادی در ایران بحرانی است و دستمزدهای پایین افغان ها را مجبور به بازگشت کرده است.”
افغان‌ها از سال ۱۹۷۰ با تهاجم شوروی به افغانستان شروع به مهاجرت به ایران کردند و تاکنون نیز این مهاجرت برای پیدا کردن کار و پول درآوردن ادامه داشته است تا بتوانند خانواده‌های خودشان را در افغانستان حمایت کنند.
با توجه به آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده است در ایران نزدیک به ۲.۵ تا ۳ میلیون افغان زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود که این تعداد تا اواخر امسال به نصف برسد.
با توجه به اطلاعات سازمان مهاجرت بین الملل تاکنون ۷۷۰.۰۰۰ افغان از ایران مهاجرت کردند و ۵۷۰.۰۰۰ نفر دیگر نیز در حال انجام کارهای خود برای بازگشت به کشورشان هستند.
بنابر گزارش رویترز اقتصاد ایران این روزها تحت فشار تحریم های آمریکا در موقعیت سختی قرار دارد. از آغاز تحریم‌ها تاکنون ارزش ریال در برابر دلار کاهش قابل توجهی یافته است.
در اوایل امسال بسیاری از افغان ها برای این که در مورد عواقب ماندن در ایران یا خارج شدن از آن بدانند پیش آیت الله محقق کابلی رفتند و از او در این مورد پرسیدند و او در جواب آنها اینگونه پاسخ داد:” با افت ارزش ریال ماندن در ایران بسیار سخت می شود.” او در ادامه گفت که:” افغان ها در ایران به شدت تحت فشارند.”
صبور، اکنون ماهی ۱۳۰ دلار از کار کردن در رستورانی در هرات به دست می آورد او می‌گوید:” زندگی در ایران تا قبل از تحریم‌های امریکا بسیار راحت بود ولی اکنون ما مجبور به بازگشت هستیم و در این شرایط سخت ایران، قادر به زندگی در آن کشور نیستیم.”
