یک فعال میراث فرهنگی استان خوزستان از تخریب شدن آرامگاه یعقوب لیث صفاری در دزفول که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است، خبر داد.
به گزارش خبرگزاری مهر، قاسم منصور آل کثیر از فعالان میراث فرهنگی خوزستان گفت: اخیرا آرامگاه تاریخی یعقوب لیث در شهرستان دزفول و درون محوطه تاریخی جندی‌شاپور بر اثر آنچه که اشتباه پیمانکار عنوان شده تخریب شد.
آل‌کثیر افزود: به راحتی با اشتباه خوانده شدنِ تخریب یک اثر تاریخی و ثبت ملی شده نباید از موضوع گذشت کرد. تخریب یک اثر تاریخی موضوع ساده ای نیست که بگویند اشتباه شد. نظارت عالی بر روی نحوه عملیات مرمت چرا تا این اندازه باید ضعیف باشد.
آرامگاه یعقوب لیث صفاری که با شماره ۲۵۵۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آشنایی با یعقوب لیث صفاری
یعقوب لیث صفاری، با نام اصلی رادمان پور ماهک یا به شکل رایج در پارسی میانه، رادمان ماهکان (رادمان پسر ماهک) یک پادشاه ایرانی و بنیان‌گذار دودمان صفاریان در سیستان بود. او شهر زرنج را به پایتختی برگزید. وی با موفقیت بخش‌های بزرگی از جهان ایرانی، شامل کشورهای امروز ایران، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان و غرب پاکستان را فتح نمود.
احیای زبان فارسی
یعقوب لیث را نخستین شهریار ایرانیِ احیاگر زبان پارسی، پس از فروپاشی شاهنشاهی ساسانیان می‌دانند. وقتی شاعری بنا بر رسم زمان قصیده‌ای به عربی در مدح او سرود، وی او را ملامت کرد که چرا به زبانی که نمی‌فهمد برایش شعر سروده‌است که «چیزی که من اندر نیابم چرا باید گفت». با شنیدن این سخن، محمد بن وصیف که ادارهٔ امور دیوان یعقوب را بر عهده داشت، قصیده‌ای به فارسی در مدحش سرود.
ازنا؛ جانِ محوطه ۶ هزار ساله را گرفتند
«در حالی عده‌ای تپه ۶ هزار ساله ازنا را به دو بخش تقسیم کرده و ۸۰ درصد نیمه شمالی‌اش را تسطیح کرده‌اند، که چند روز قبل از آغاز عملیات تخریب، اقدامات برای تکمیل پرونده‌ی ثبتی و لایه‌نگاری محوطه آغاز شده بود، اما حالا لودرها بی‌محابا در حال تخریب و تسطیح نیمی از محوطه‌اند.»
بهترین بهانه برای تسطیح محوطه‌ی تاریخی «کوی کیوان» در شهرستان ازنا، ثبت ملی نبودن این محوطه بود که شهرداری این منطقه از استان لرستان، آن را راحت‌تر در طرح توسعه شهری برای تسطیح و ساخت‌وساز پلاک‌بندی قرار داده بود، تا سرانجام میراث‌فرهنگی به فکر ثبت ملی محوطه و بررسی آن افتاد و شهرداری نیز دست از کار نکشید.با فروش این محوطه به یک شخص حقیقی از زمستان سال گذشته، لودرها آماده کار شدند و وقتی میراث فرهنگی قصد بررسی محوطه برای ثبت ملی ان را داشت، به سرعت بخش زیادی از منطقه تخریب شد و حالا با وجود باستان‌شناسان، همچنان کار تسطیح این محوطه‌ی تاریخی متوقف نشده است!شهرداری ازنا، ملکی که تپه در ان قرار داشته را به یک شخص حقیقی می‌فروشد و مالک با قطعه‌بندی زمین آن را به اشخاص مختلف واگذار می‌کند، قیمت زمین در این محدوده بین ۵۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار تومان است، اما باید برای آزادسازی محدوده‌ای حدود ۶ هزار متر را باید در نظر گرفت.
این در حالی است که بر اساس گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بهزاد حسینی سربیشه – سرپرست هیأت باستان شناسی گمانه و لایه نگاری محوطه کوی کیوان – درباره‌ی این اقدام توضیح داد: با انجام اقدامات مورد نیاز برای تکمیل پرونده ثبتی، مستندنگاری و تکمیل بررسی باستان‌شناسیِ محوطه کوی کیوان در شرق شهرستان ازنا در استان لرستان و ارائه‌ی آن به اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان؛ تخریب، برای تسطیح و توسعه شهری توسط مالکان شخصی افزایش یافت، به شکلی که پس از گذشت ۲ ماه، بیش از نیمی از این تپه تخریب شد.او با بیان اینکه براساس بررسی سطحی و جمع‌آوری یافته‌ها از برش‌های ایجاد شده به ویژه در بخش غربی مشخص شد تپه شامل دوران مس سنگی میانه تا اسلامی است، ادامه داد: در بررسی‌های سطحی شواهدی از سازه‌های حرارتی، تدفین‌های انسانی و به احتمال بسیار سازه‌هایی که در ارتباط با ذوب فلز بوده، به دست آمد، بنابراین به نظر می‌رسد سازه‌های دستکند بسیاری در دل تپه حفر شده باشند.
وی که دانش‌آموخته‌ی دکترای باستان شناسی است، نمونه‌ای از این دستکندها با وسعتی حدود ۱۲۰۰ مترمربع را با داده‌های دوران اشکانی / ساسانی در دل این تپه معرفی کرد و افزود: سه ورودی از دستکند شناسایی شده که در جبهه غربی تپه قابل مشاهده هستند و فاصله بین ورودی اول و سوم ۱۰۰ متر است، تیم ثبت و شناسایی، از طریق ورودی دوم که در بین دو ورودی دیگر قرار گرفته به فضای دستکند وارد شد و تقریباً حدود ۱۲۰۰ متر مربع از آن را ثبت و عکاسی کرد.او با بیان اینکه احتمالاً ورودی‌های بیشتری به همراه دالان‌ها و اتاق‌های فراوان باید در دل تپه وجود داشته باشد، که مسدود شده‌اند، ادامه داد: به منظور جلوگیری از تخریب بیشتر و مشخص کردن وضعیت دوره‌های کوی کیوان کاوش نجات‌بخشی به منظور لایه‌نگاری اضطراری، تخلیه دستکند و تعیین عرصه و حریم تپه «کوی کیوان» ازنا با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.این باستان‌شناس با ابراز تأسف از وضعیت این محوطه و اینکه تخریب و تسطیح این محوطه باستانی در برنامه‌ای غیراصولی و منفعت‌طلبانه برای عده خاصی در دستور کار قرار گرفته، بیان کرد: با وجودی که تا پیش از انجام تعیین عرصه و حریم و مشخص کردن محدوده باستانی تپه، هرگونه عملیات عمرانی باید متوقف شود اما همچنان ماشین آلات سنگین به کار خود برای تخریب تپه ادامه می‌دهند.
او با اشاره به موقعیت گمانه لایه‌نگاری در ضلع غربی کوی کیوان افزود: لایه‌ها و آثار متنوعی مانند ساختارهای معماری، ابزارهای سنگی، پیکرک گلی، توکن‌های شمارشی، بقایای استخوانی (انسانی و جانوری) و قطعات سفالی مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد در محوطه شناسایی شده است، گفت: علاوه بر این یافته‌ها یک مهر مسطح سنگی و یک اثر مهر نیز بدست آمده که نشان از اهمیت این تپه در هزاره چهارم پیش از میلاد دارد.به گفته‌ی وی، برای مشخص کردن دقیق‌تر دوره‌های مختلف سکونت در این محوطه در حال مرگ پس از پایان لایه‌نگاری می‌توان درباره‌ی نتایج کامل‌تر ان بحث کرد. این تپه با قدمت حداقل ۶ هزار ساله و معماری دستکند مربوط به دوران تاریخی یک اثر باستانی بسیار شاخص است که حفاظت و نگهداری آن ضروری است.حسینی سربیشه با بیان اینکه تپه به دو نیم تقسیم شده و نیمه شمالی آن تقریباً به تسطیح ۸۰ درصدی رسیده، اظهار کرد: کامیون‌های خاکبرداری، بیل مکانیکی و لودر که وظیفه خطیر تسطیح را به عهده داشته‌اند، یک گام تا تخریب نهایی پیش رو دارند، نیاز به کاوش گسترده، برای نجات بخشی محدوده باقی مانده در تپه کوی کیوان ازنا اولویتی است که نیاز به حمایت مسئولان دارد.این باستان‌شناس با بیان اینکه این تپه درون شهری با قدمتی حداقل ۶ هزار ساله و دستکندی که قابلیت سایت موزه شدن را دارد نباید تخریب شود، ادامه داد: نسل ما اگر نمی‌خواهد از این گونه آثار باستانی استفاده بهینه کند لااقل برای حفظ آن برای آیندگان کوشا باشد.
