خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی دی ماه ۹۸ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی‌نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به صورت سالانه گزارش مفصل‌‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در دی ماه ۹۸ با بیش از ۱۵ مورد اعدام، ساقط شدن هواپیمای مسافربری و قتل شهروندان توسط نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران، ممانعت از اعتراضات مردمی و بازداشت شهروندان و فعالان مدنی، اتنیک‌ها و اقلیت‌های مذهبی، همچنین محکومیت‌‌های گسترده آنان، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض حقوق زنان و کودکان، تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
در جریان برگزاری نشست کمیته حقوقی فراکسیون زنان مجلس، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت دادگستری در حالی وضعیت فعلی را در زمینه اعدام افراد زیر ۱۸ سال مطلوب دانست که مسئول کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان اعلام کرد: “از سال ۹۶ تاکنون ۱۲ کودک اعدام شدند و در حال حاضر هم ۶ تا ۷ پرونده کودکان در معرض اعدام داریم”.
در این زمینه با اخذ مهلت یک ماهه اجرای حکم آرمان عبدالعالی، کودک_مجرم محکوم به اعدام در این ماه متوقف شد.
دی ماه ۹۸ با بیش از ۱۵ اعدام همچنان بازگو کننده نقض حقوق بشر و نقض حق حیات در ایران است. از مهمترین رویدادها در این حوزه میتوان به محکومیت هوشمند علیپور و محی الدین ابراهیمی زندانیان سیاسی به اعدام اشاره کرد.
گفتنی ست هرانا در این ماه اسامی زندانیان زن محکوم به اعدام در زندان قرچک ورامین را منتشر کرده است.
آزادی اندیشه و بیان
روز شنبه ۲۱ دی ماه در پی اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح و پذیرفتن مسئولیت ساقط کردن هواپیمای مسافربری تهران – کیف، بر فراز آسمان استان تهران تجمعاتی در یادبود جانباختگان این حادثه در شهرهای مختلف کشور برگزار شد. در این اعتراضات که چهار روز به طول انجامید شهروندان و دانشجویان در شهرها و دانشگاه‌های مختلف دست به تجمع زدند. تجمع کنندگان با سر دادن شعارهایی خواستار استعفای مسئولین این واقعه از جمله آیت الله خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل قوا شدند.
در روز ۵ دی ماه مصادف با چهلم شماری از جانباختگان اعتراضات آبان ماه نیز، جو امنیتی در تعدادی از شهرهای کشور حاکم شد. نیروهای امنیتی و انتظامی در شهرهایی ازجمله تهران، کرج، اهواز، ماهشهر، شیراز، بهبهان، شهریار، اسلامشهر، قلعه حسن خان، رشت، تبریز، ارومیه، جوانرود، ایلام و … حضور گسترده‌ای داشتند. همچنین جو شدید امنیتی در اطراف آرامستان بهشت سکینه کرج، محل دفن پویا بختیاری، یکی از کشته شدگان اعتراضات آبان ماه شکل گرفت. شماری از شرکت کنندگان در مراسم چهلم جانباختگان در شهرهای کرج، تهران، قزوین، رشت و شهریار توسط نهادهای امنیتی بازداشت شده و برخی نیز توسط ماموران مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند.
در این ماه آرش گنجی، علی فرمانی، مسعود حکم آبادی، نصرت بهشتی، جعفر ابراهیمی، فرشید افتخاری وزیری، ناصر همتی، سعید خزایی، آرام فتحی، ویدا ربانی و حسین معصومی ، محمدامین حسینی و محمد اسماعیلی، سفیر بریتانیا، فاطمه ملکی و صدیقه مالکی فرد، ماری محمدی، حسین کروبی، مراجعه کنندگان و تعدادی از اعضای خانواده پویا بختیاری به همراه یک کودک ۱۱ ساله، یک شهروند به دلیل فعالیت در فضای مجازی، مدیر و خبرنگار یک پایگاه خبری در استان کهگیلویه و بویراحمد ، عضو شورای شهر بروجرد، یک شهروند در ماهشهر، سه مدیر یک کانال تلگرامی، دو شهروند در قزوین، یک خبرنگار ، یک شهروند در دماوند، ۲ شهروند در اهواز، سه شهروند در کرج و کرمانشاه، ۵ شهروند در تهران و دورود، ۳۶ شهروند در سه استان، ۱۸ شهروند در قم، اصفهان و گلستان، تعدادی از شهروندان در خوزستان و تهران، ۹ شهروند معترض در کرج، بم و اصفهان، چهار شهروند در رشت، ۱۳ شهروند در چهار شهر، یک شهروند در شاهین شهر ، یک شهروند در دماوند ، یک شهروند در شیراز، یک شهروند در کرج، چهار شهروند در شهررضا، دو دانشجو در کرمانشاه، یک دانشجو در تهران، یک شهروند در مبارکه، سه دانشجو در دانشگاه کردستان، شماری از شهروندان در تهران، ۳۰ شهروند، یک دانشجو در کرمانشاه و فردی که ویدئوی اصابت موشک به هواپیمای مسافربری را ضبط کرده بود بازداشت شدند. همچنین هویت ۳۷ شهروند بازداشت شده در اعتراضات آبان ماه در کردستان احراز شده است.
مونا معافی به ۲ سال حبس تعزیری، سهیل آقازاده به ۶ ماه حبس تعزیری، کایلی مور-گیلبرت شهروند استرالیایی به ۱۰ سال حبس تعزیری، سه عضو کانون نویسندگان ایران مجموعا به ۱۵ سال و شش ماه و ۱۶معترض در زندان شیبان اهواز مجموعا به ۵۶ سال حبس محکوم شدند.
همچنین جلسه دادگاه حمزه درویش، محمد نوری زاد و هاشم خواستار، فاطمه و محمدحسین سپهری و آرش کیخسروی و قاسم شعله سعدی برگزار و مدیرعامل شرکت بازی سازی فن افزار شریف، ۲۲ تن از بازداشت شدگان اعتراضات آبان، دو شهروند در پاوه، مدیر مسئول خبرآنلاین، مدیران ۳ کانال تلگرامی و سعید سنگر به مراجع قضایی و امنیتی احضار شدند.
مدیر مسئول روزنامه آرمان در دادگاه مطبوعات مجرم شناخته و سایت خبری «انتخاب» توقیف شد. انتشارات های «تک درخت» و «اندیشه نو» نیز پلمب شدند.
لازم به ذکر است سپیده فرهان، سه شهروند در اشنویه، نیما صفار، شهناز اکملی، ۹ شهروند بهایی و حسن سعیدی جهت تحمل حبس راهی زندان شدند
زندان
از ساعت ۹ صبح روز شنبه ۳۰ آذرماه تعدادی از زنان زندانی سیاسی در بند زنان زندان اوین به نامهای منیره عربشاهی، نرگس محمدی، یاسمن آریانی، صبا کردافشاری، مژگان کشاورز، سمانه نوروز مرادی و سهیلا حجاب و آتنا دائمی طی نامهای از تحصن چند روزه خود در زندان به مناسبت چهلمین روز و در همراهی با خانواده‌های داغدار اعتراضات سراسری آبان خبر دادند.
در پی آغاز این تحصن غلامرضا ضیائی، رئیس زندان اوین زندانیان تحصن کننده را به پرونده‌سازی جدید و تبعید به زندان‌های دیگر تهدید کرد و نهایتا تلفن‌های بند زنان را قطع و به آنها اعلام کرد که به مدت سه هفته ممنوع الملاقات شده‌اند.
در ادامه این روند نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی، روز سه‌شنبه ۳ دی ماه همراه با خشونت و ضرب و شتم به زندان زنجان تبعید شد. دادیار ناظر بر زندان اوین پس از انتقال آتنا دائمی به بازداشتگاه اطلاعات سپاه موسوم به بند ۲ الف زندان اوین از احتمال گشایش پرونده جدیدی علیه او خبر داد.
گلرخ ابراهیمی ایرایی، زندانی سیاسی در زندان قرچک ورامین از زمان بازداشت از حق ملاقات و تماس تلفنی با همسر خود آرش صادقی، فعال مدنی محبوس در زندان رجایی شهر کرج محروم بوده است.
همچنین حسن صادقی و فاطمه مثنی زوج محبوس در زندان‌های رجایی شهر کرج و اوین از ابتدای سال ۹۸ تنها یک بار با یکدیگر ملاقات داشته‌اند. همچنین آقای صادقی علیرغم شرایط نامساعد جسمی از اعزام‌های درمانی نیز محروم شده است.
پروین محمدی، محمد حبیبی و عباس چلداوی در این ماه از دسترسی به خدمات درمانی محروم ماندند.
اعتصاب غذا از مواردی است که زندانی به ناچار برای شنیده شدن دادخواهی‌اش به آن چنگ می‌زند. در این ماه کایلی مورگیلبرت و فریبا عادلخواه، ۱۰ زندانی در زندان ارومیه، سها مرتضایی، محمد نوری زاد، ابراهیم صدیق همدانی و افشین بایمانی دست به اعتصاب غذا زدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه میتوان به بی خبری از وضعیت حمزه درویش، آتنا دائمی و سه شهروند بازداشتی در کرمانشاه؛ تبعید سها مرتضایی به زندان قرچک ورامین، انتقال خسرو زرستان از زندان ارومیه به بازداشتگاه اداره اطلاعات، انتقال کمال جعفری به اداره اطلاعات همزمان با افزایش فشار بر مصطفی برومند، عدم دسترسی وکیل به پرونده عبدالرضا داوری و بلاتکلیفی کاوه و یاشار دارالشفا در زندان اوین اشاره کرد.
لازم به ذکر است هرانا در این ماه گزارشی در رابطه به استفاده ابزاری از سلول انفرادی برای فشار بر زندانیان در زندان رجایی شهر کرج منتشر کرده است.
اقلیت های ملی و مذهبی
اتنیک‌ها در دی ماه نیز زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و احضارها و محکومیت های بسیاری بودند.
در این ماه احمد حاتم پور، حجت امامی، مهرداد شیخی، سجاد شهیری، علیرضا فرشی، بابک آقازاده، مهدی سعیدی سخا، ۲ شهروند در دماوند، یک متهم سیاسی تبعه ترکیه، دو شهروند در روانسر، یک شهروند در شهرستان سرباز، یک شهروند در سنندج و یک شهروند در مریوان بازداشت شدند.
همچنین هفت متهم سیاسی مجموعا به ۱۱ سال و ۷ ماه حبس، مجید امیدی به سه ماه حبس، امیر عباسی به ۲ سال حبس، احمد شاهد به یک سال حبس، رسول چلداوی به ۵ سال و نیم حبس، محمد شریف سالم به ۳ سال حبس، دو شهروند را مجموعا به ۱۵ سال حبس، چهار شهروند مجموعا به ۸ سال حبس محکوم شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه میتوان به برگزاری جلسه دادگاه تجدیدنظر چهار شهروند در تهران و برگزاری دادگاه تجدیدنظر نسیم صادقی در تبریز اشاره کرد.
اعمال فشار و تهدید اقلیت‌های مذهبی در این ماه نیز ادامه داشت.
در این ماه وحدا سیلانی شهروند بهایی، ارسلان پُرکی طلبه اهل سنت و سیاوش حیاتی فعال یارسانی بازداشت شدند.
همینطور سه شهروند بهایی در سمنان مجموعا به ۱۲ سال حبس، ۹ شهروند بهایی مجموعا به ۲۸ سال و شش ماه حبس، کامران شهیدی شهروند بهایی به ۵ سال حبس، صهبا فرنوش شهروند بهایی به ۱۶ سال حبس و علی احمدی شهروند بهایی به ۱۱ سال حبس محکوم شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به تخریب محل دفن کشیش حسین سودمند، تخریب گورستان تاریخی مسیحیان در اصفهان و سنگ اندازی در صدور کارت ملی هوشمند اشاره کرد.
حقوق کودک
فاصل عمری، متهم سیاسی نوجوان محبوس در زندان ارومیه، توسط دادگاه انقلاب این شهر به تحمل ۵ سال حبس تعزیری محکوم شد.
دو دانش‌آموز ۱۵ و ۱۸ ساله نیز در مریوان و کنارک بازداشت شدند.
نقض حقوق دانش آموزان در ابعاد وسیع تری در این ماه ادامه داشت. مسمومیت و گازگرفتگی ۶۶ دانش آموز در قرچک و ۹ دانش آموز در اصفهان، تبیه بدنی یک دانش آموز در شهرستان هامون، یک دانش آموز ابتدایی در نوشهر و یک دانش آموز در استان یزد همچنین ریزش سقف یک مدرسه در شهرستان میناب از این دست بودند.
همچنین ۴ دانش آموز در شیراز، ۹ دانش آموز در کرمان، چهار دانش آموز در شیراز، ۵ دانش آموز در کرمان و سه دانش آموز در جویبار بر اثر تصادف سرویس های مدرسه مصدوم شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در زمینه کودکان میتوان به بازداشت پدر متهم به آزار کودک ۱۲ ساله، بازداشت مربی ورزشی متهم به آزار جنسی کودکان، خودکشی یک پسر نوجوان در کرمانشاه و خودکشی یک دختر نوجوان در بوکان اشاره کرد.
زنان
منزل و محل کار زهره اسدپور فعال حقوق زن در رشت، تفتیش و برخی لوازم شخصی او ضبط شد.
متاسفانه در این ماه دو زن در شهرستان دیشموک و تهران خودسوزی کردند.
همینطور راننده متهم به آزار و اذیت جنسی زنان در تهران بازداشت شد. بازداشت وی در پی شکایت ۳ زن صورت گرفت.
کارگران و اصناف
در روز ۲ دی ماه به دنبال فراخوان قبلی شورای هماهنگی تشکل‌‌های صنفی فرهنگیان ایران معلمان در بسیاری از شهرهای کشور از جمله “مشهد، شیراز، بوشهر، سنندج، بجنورد، سقز و مریوان” دست به تحصن زدند و برای ساعاتی از حضور در کلاس‌های درس خودداری کردند. همچنین تجمع اعتراضی معلمان و فرهنگیان بازنشسته همراه با سایر بازنشستگان صندوق‌های دولتی در مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی در تهران شکل گرفت.
حسن سعیدی در دادگاه تجدید نظر به ۵ سال حبس محکوم شد. همچنین ۲ تن از کارگران شرکت هپکو اراک، علی اسحاق و زینب همرنگ بازداشت شدند.
جلسه دادگاه رسیدگی به اتهام اسماعیل بخشی در رابطه با شکایت وزارت اطلاعات برگزار شد.
جلسه دادگاه تجدید نظر ۱۳ تن از کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه به نامهای فیصل ثعالبی، سید اسماعیل جعادله، عصمت کیانی، امید آزادی، محمد خنیفری، عادل عبدلخانی، محمد عبدلخانی، سجاد نبوتی، علی سواحلی، صاحب ظهیری، عادل سماعین، رستم عبدالله زاده، حسین انصاری برگزار شد.
لازم به ذکر است شش تن از کارگران هفت تپه از اتهامات مطروحه تبرئه شدند.
حقوق فرهنگی
رخشان بی اعتماد، کارگران سینما، توسط نیروهای امنیتی در این ماه بازداشت و ساعاتی بعد آزاد شد. خانم بنی اعتماد پیشتر طی فراخوانی از مردم خواسته بود جهت همدردی با خانواده قربانیان سانحه هواپیمای اکراینی در میادین اصلی شهرها تجمع کنند. وی پس از ساعاتی تحت فشار نهادهای امنیتی فراخوان خود را لغو کرد.
همچنین با گذشت چهل روز از بازداشت نوید میهن دوست، کارگردان سینما محبوس در زندان اوین، کماکان از وضعیت او اطلاعی در دست نیست.
مستند «اختاپوس» با حکم قضایی توقیف شد. توقیف این مستند که محتوای آن به مافیای خودروسازی از ابتدای انقلاب ۵۷ تا به امروز می پردازد، در پی شکایت خودروسازان ایرانی صورت گرفته است. مهدی انصاری، کارگردان این فیلم نیز بازداشت و پس از ساعاتی به صورت موقت آزاد شده است.
از دیگر اخبار در این حوزه میتوان تفهیم اتهام و برگزاری جلسه دادگاه “سحر تبر” همچنین بازداشت ۱۱ شهروند در ارتباط با یک صفحه اینستاگرامی اشاره کرد.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
در تاریخ یک دیماه، در نسیم شهر استان البرز در حین آواربرداری از ساختمان یک بانک که در زمان اعتراضات سراسری اخیر به آتش کشیده شده بود دست کم ۳ جسد پیدا شد. مشخص نیست این اجساد متعلق به پرسنل بانک است یا معترضان.
(گزارش میدانی هرانا از زخمی شدگان اعتراضات آبان ماه را بخوانید.)
در اثر شلیک مستقیم نیروهای نظامی دو کولبر در مناطق مرزی آذربایجان غربی ، دو کولبر در مناطق مرزی خوی، یک کولبر در مناطق مرزی سردشت و ۳ کولبر در مناطق مرزی چالدران و پیرانشهر همچنین ۳ شهروند در شهرستان سیریک و یک شهروند در شهرستان سیریک کشته و زخمی شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به اجرای حکم شلاق در ملا عام یک متهم در شهرضا، بازدشت ۶۰ شهروند در شهرستان پیشوا و ۲۳ شهروند در شهرکرد در مهمانی‌های خصوصی اشاره کرد.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در دی ماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهمترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده‌ای در کشور داشت میتوان از اعتراضات گسترده در پی ساقط شدن هواپیمای مسافربری تهران-کیف با شلیک نظامی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و بازداشت های گسترده در پی آن یاد کرد.
۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهمترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند میتوان به محکومیت های سنگین برای شهروندان بهایی اشاره کرد.
