منصور امان
بورل در تهران؛ غُرش با دهان بی دندان
یک اصل مهم می گوید اگر اراده عمل در پس تهدید وجود ندارد، هرگز نباید آن را به زبان آورد. سه تُفنگدار اُروپایی اما این ژست را گرفته اند و اکنون – همانگونه که سفر آقای بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اُروپا، به ایران نشان می دهد – مشغول دست و پا زدن در این رویکرد ژلاتینی هستند.
ابتکار دیپلماتیک وی همانگونه که انتظار می رفت، بیشتر از تیری در تاریکی نبود که بدون آنکه موجب شگفت زدگی کسی شود، به هدف ننشست. آقای بورل هیچ ماموریتی کم اهمیت تر از “نجات برجام” را برای خود تعیین نکرده بود. این در حالی است که او پیش از آنکه حتی چمدانش را برای سفر بسته باشد، کارت برنده اش را از بازی بیرون کشیده و بدون چشم اندازی از موفقیت دور میز جای می گرفت. آقای بورل به مُلاها اطمینان داده بود که به جریان انداختن مکانیسم داوری به معنای ارسال پرونده به شورای امنیت سازمان ملل نیست و به این ترتیب، اقدام سه شریک اُروپایی “برجام” را که می بایست به عُنوان یک حرکت مُتقابل و هُشدار فهمیده شود، به سطح یک اقدام خُنثی و توخالی فروکاست.
این رویکرد دوگانه البته ابتکار فردی آقای بورل نیست؛ سیاست غالب در بروکسل تعویق تصمیم گیری در مورد پرونده هسته ای مُلاها و توافُق وین تا پس از روشن شدن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نُوامبر ۲۰۲۰ (آبان ۱۳۹۹) است. در چارچوب این سیاست، فعال کردن سازوکار داوری نمی تواند جایی داشته باشد، اما حال که پیدا کرده، بنابراین علت دیگری دارد که بی واسطه در پیوند با مساله پرونده هسته ای ج.ا و آینده “برجام” نیست. خیزشهای آبان و دی از یکسو و به هلاکت رساندن پاسدار سُلیمانی توسُط آمریکا، همان نیرویی است که بروکسل را ناچار به نشان دادن واکُنش به خودسریهای گام به گام هسته ای مُلاها کرده است.
از آنجا که رویکرد نهایی اُروپا در انتظار شکل گرفتن است، بنابراین تا آن هنگام نیز رویکردهایش دوگانه و بدون مضمون ایجابی خواهد بود؛ واقعیتی که با کشیدن دندان مکانیزم داوری بی درنگ پس از گشودن دهان برای غُرش، خود را نشان داد.
سرگشتگی سیاست بروکسل به طور فراگیر و آقای بورل به طور ویژه آنجاست که آنها نمی توانند مُلاها را به چیزی تهدید کنند که خود پیشتر زیر آن را خالی کرده اند. زاویه خسارت بار این مانُور، پیامی است که به حاکمان مُتوهم ج.ا ارسال می کند و آنها را مطمئن می سازد که با هر میزان از ماجراجویی، خطری از جناح اُروپا در کمین شان ننشسته.
در رابطه با رژیم شروری که پیشینه تبهکارانه ای را پیرامون تلاش برای دستیابی به جنگ افزار هسته ای با خود یدک می کشد، حتی القای چنین تضمینی، یک رویکرد غلط و خطرناک است که هزینه تصحیح آن در آینده، چند برابر ارزش کشمکش در حال حاضر است.
