یک خبرگزاری غربی در گزارشی با استناد به تصاویر ماهواره ای که دریافت کرده، از آغاز به کار ساخت تأسیسات هسته ای زیرزمینی در فردو خبر داد.
به گزارش یورونیوز، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی تازه اعلام کرد که رژیم ایران در بحبوحه تنش‌ها در ایالات متحده کار ساخت تاسیسات هسته‌ای زیر زمینی در فردو را آغاز کرده است.
در این گزارش که با استناد به تصاویر ماهواره‌ای ثبت شده در روز جمعه ۱۷ دسامبر تهیه شده آمده است: برغم آنکه ماهیت ساخت و سازهای جدید هنوز کاملا مشخص نیست اما هرگونه فعالیت هسته‌ای در سایت فردو نگرانی جدید را برای دولت ترامپ در روزهای پایانی ریاستش بر کاخ سفید به همراه خواهد داشت.
آسوشیتدپرس بیش از یک ماه پیش نیز در گزارشی اعلام کرده بود که رژیم ایران کار ساخت تاسیسات زیرزمینی در سایت هسته ای نطنز را آغاز کرده است.
برخی تحلیلگران اقدام تازه در فردو را گام چهارم رژیم ایران در عدول از تعهداتش در برجام می دانند که نفس را در سینه ناظران بین المللی حبس خواهد کرد.
یکی از مقامات رژیم ایران پیش تر گفته بود که گام چهارم گازدهی به بیش از هزار سانتریفیوژ در فردو است و ممکن است با آغاز این گام سر و صداهایی ایجاد کنند و از حساسیت آنها نسبت به فردو باخبریم.
واکنش رژیم ایران به درخواست آژانس اتمی
جمهوری اسلامی در واکنش به اظهارات مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی که گفته بود: به توافق جدیدی برای احیای برجام نیاز است، اعلام کرد که این توافق دوباره مذاکره نخواهد شد و در صورت احیای آن، نیازی به سند جداگانه نخواهد بود.
کاظم غریب آبادی نماینده رژیم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که جمهوری اسلامی حاضر نیست برجام را به مذاکره مجدد بگذارد.
وی در یک پیام توئیتری ساعاتی پس از اظهارات مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت: در صورت احیای آن، ضرورتی برای یک سند، توافق یا تفاهم جدید در رابطه با نقش آژانس نیز وجود ندارد. نیازی نیست که وضعیت را پیچیده‌تر کنیم….
این در حالیست که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته: احیای برجام در دوران ریاست جمهوری بعدی آمریکا مستلزم یک توافق جدید خواهد بود که در آن مشخص شود، چطور نقض‌های صورت گرفته توسط رژیم ایران به عقب برگردانده خواهد شد.
وی گفت: نمی‌توانم تصور کنم که آنها به‌همین سادگی بگویند: ما به پله اول باز می‌گردیم، چون آن پله اول دیگر وجود ندارد… (هم‌اکنون) مواد (اتمی)، . . فعالیت و سانتریفوژهای بیشتری وجود دارد و موارد بیشتری هم (از سوی رژیم ایران) اعلام شده است. این سؤالی است که آنها باید در سطح سیاسی دربارهٔ آن تصمیم بگیرند.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش تر در مصاحبه ای به رئیس جمهور منتخب آمریکا توصیه کرده بود که به سوی مذاکره با رژیم ایران با توجه به شرایط جدید حرکت کند.
رافائل گروسی به در مصاحبه با شبکه آمریکايی سی بی اس در پاسخ به این پرسش که خواسته شما از دولت جو بایدن چیست، اظهار داشت: گفتگو با ما ضروری خواهد بود. از زمانی که ابتدا برجام امضا شد و سپس به اجرا در آمد تاکنون خیلی چیزها تغییر کرده است. شرایط و زمینه‌ها تغییر کرده است.
وی در ادامه افزود: بنابراین سیاست گذاران در واشنگتن می بایست خود را با این بستر و شرایط جدید منطبق کنند.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: همه امضاکنندگان توافق هسته‌ای، از جمله رژیم ایران، با توجه به تغییراتی که در وضعیت جهان و منطقه روی داده و با در نظر گرفتن تبعات آنچه در ارتباط با برجام روی داده، مذاکرات جدیدی را مد نظر قرار دهند.
در همین رابطه اعضای اروپایی عضو برجام روز چهارشنبه از رژیم ایران خواستند که به صورت کامل به تعهدات برجامی خود بازگردد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش تر با ابراز نگرانی درباره تشدید تنش‌ها پس از هلاکت فخری‌زاده، در اظهاراتی گفته بود که رژیم ایران نباید تصمیم خود را برای افزایش غنی‌سازی اورانیوم اجرایی کند.
به گزارش ایسنا، رافائل گروسی در اولین اظهار نظر خود پس از هلاکت فخری زاده در گفتگو با شبکه اسکای نیوز نسبت به افزایش تنش‌ها پس از این حادثه هشدار داد.
گروسی با بیان اینکه رژیم یران نباید تهدیدات خود برای افزایش غنی سازی و اخراج بازرسان آژانس را اجرایی کند، گفت: اگر این اقدامات عملی شود، انحراف بیشتر از تعهداتی محسوب می‌شود که تهران در زمان پیوستن به توافق (هسته‌ای) پذیرفته است.
وی ادامه داد: نمی‌توانم تصور کنم که چه کسی در چنین شرایطی پیروز خواهد شد. اگر محدودیتی برای بازرسان آژانس در نتیجه این یا هر وضعیت دیگری اتفاق بیفتد، کار آنها با مشکل مواجه می‌شود.
پیش تر معاون وزیر خارجه روسیه نیز از رژیم ایران خواسته بود در خصوص برنامه هسته‌ای خود مسئولیت‌پذیری بیشتری نشان دهد و در بحران مرتبط با توافق برجام به دام زیاده‌خواهی‌ها نیافتد.
در همین حال محمود میرلوحی، فعال سیاسی اصلاح طلب، در رابطه با تصمیمات هسته ای اخیر مجلس ولایت در گفتگو با خبرگزاری برنا گفت: تندروها دارند برگ برنده نظام را پس از سقوط ترامپ در آمریکا با سیاست غلط خود به کاغذ پاره تبدیل می کنند.
فیلم زیر: سردبیر روزنامه وال‌استریت ژورنال درباره مشکلات پیش‌روی بایدن برای بازگشت به برجام در مصاحبه‌ای گفت: فقط در ظاهر به نظر می‌رسد که بازگشت به برجام ساده باشد، اما در حقیقت اصلا اینطور نیست! (با ترجمه فارسی)
ریاست جمهوری بایدن و خطای محاسبه جمهوری اسلامی
برگرفته از رادیو فردا: نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا و قطعی شدن قریب‌الوقوع شروع به کار جو بایدن در کاخ سفید بعد از ۲۱ ژانویه سال ۲۰۲۱ باعث شده فصل جدیدی در رویارویی جمهوری اسلامی با دولت آمریکا شکل بگیرد.
علاوه بر خوشبینی‌های حسن روحانی و جواد ظریف، روزنامه جوان ارگان رسانه‌ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز چهار شرط برای موفقیت در مذاکره با دولت بایدن اعلام کرد که البته اگر اراده برای تحقق این شروط جدی بوده و جنبه شعاری نداشته باشد، خروجی جز مذاکره برای مذاکره نخواهد داشت.
این شروط عبارت هستند از «رعایت حقوق کلی کشور»، «عدم عقب‌نشینی نظام از مواضع کلی»، «دریافت ضمانت اجرایی»، «تأثیر مثبت نتایج مذاکره بر پیشبرد توان دفاعی کشور» و «تأثیر ملموس توافق بر زندگی مردم».
برخی از اصولگرایان نیز در موضع‌گیری‌های جداگانه از برتری جریان سیاسی متبوع خود بر اعتدالی‌ها و اصلاح‌طلب‌ها در مذاکره و گفت‌وگو داد سخن داده‌اند.
اما رصد کردن تحولات در دو هفته گذشته نشان می‌دهد تغییرات فقط در سطح اظهارات نبوده، بلکه در عمل نیز اتفاقاتی رخ داده که می‌تواند نشانگر محاسبات جدید جمهوری اسلامی و خروج از لاک دفاعی در ماه‌های گذشته باشد.
بر خلاف توقف فعالیت‌های ایذایی در هفته‌های گذشته در عراق علیه سفارت آمریکا، مجدداً در روزهای اخیر چندین راکت به سفارت آمریکا پرتاب شد که تلفات جانی نداشت. گروه‌های شبه‌نظامی همسو و هماهنگ با جمهوری اسلامی متهم به انجام حملات یادشده هستند. اما اقدام تحریک‌برانگیز دیگر که واکنش شدید تروئیکای اروپا (دولت‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان) را به همراه داشت، تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم به نسل پیشرفته سانتریفوژهای «آی آر ۲ ام» بود که رسماً توسط کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی در وین اعلام شد.
این نسل جدید سانریفوژها که در یک زنجیره ۱۷۴تایی در نظنز نصب شده و آماده تولید در سطح صنعتی شدند دارای ظرفیت تولید پنج سو در سال، یعنی پنج برابر توان سانتریفوژهای آی آر ۱ هستند که سرعت و حجم غنی‌سازی اورانیوم و تولید سوخت هسته‌ای را به شکلی ملموس افزایش می‌دهد.
تروئیکای اروپا با موضع گیری انتقادی شدید این اقدام را گامی مهم در نقض برجام و برخوردی غیرسازنده دانسته و خواهان رعایت کامل تعهدات برجامی از سوی جمهوری اسلامی ایران شد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نیز فاش کرد که برای برخورد با افزایش حجم سوخت هسته‌ای ایران قصد حمله نظامی به مراکز هسته‌ای حکومت را داشته که بعد از نظر مخالف مشاورانش منصرف شده بود.
در این شرایط به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی و بخصوص هسته سخت قدرت تصور می‌کند با کاهش بیشتر تعهدات برجامی و نزدیک‌تر شدن به سطح فعالیت‌های هسته‌ای ماقبل برجام، می‌تواند قدرت چانه‌زنی خود را افزایش داده و اهرم فشار مؤثری در مهار فشار آمریکا داشته باشد. افزایش سطح فعالیت‌های هسته‌ای می‌تواند به معنای بده و بستان بر سر آنها در مذاکرات محتمل با هدف حفظ وضعیت موجود باشد.
ولی آنچه از دید مقامات نظام مغفول مانده، ریسک بالای ارزیابی‌هایی است که همه جوانب موضوع را در نظر نگرفته‌اند. پیرامون مهار برنامه هسته‌ای و توسعه‌طلبی منطقه‌ای جمهوری اسلامی بین هر دو حزب سیاسی آمریکا و بخش‌های مختلف هیئت حاکمه قدرت اول نظامی و اقتصادی دنیا اشتراک نظر وجود دارد.
تحریک اسرائیل و عربستان سعودی نیز به نوبه خود حساسیت‌های غرب را افزایش می‌دهد. دولت اسرائیل در سال گذشته رویکرد بازدارنده خود پیرامون جمهوری اسلامی را به سمت درگیری مستقیم تغییر داده و برخورد تهاجمی را برگزیده است. در این چارچوب اسرائیل آمادگی برای حمله به تأسیسات اتمی ایران را با چراغ سبز دولت آمریکا دارد و در سطح منطقه نیز توانسته با برخی از کشورهای عربی ائتلافی علیه توسعه‌طلبی جمهوری اسلامی ایران تشکیل دهد.
شماری از رسانه‌های اسرائیلی گزارش‌هایی را منتشر کرده‌اند که دلیل اصلی سفر مایک پومپئو، وزیر خارجه، و الیوت آبرامز، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران و ونزوئلا، به اسرائیل و امیرنشین‌های خلیج فارس هماهنگی برای انجام یک رشته از «عملیات مخفی» علیه مراکز هسته‌ای در ایران بوده است. دونالد ترامپ در هفته‌های باقی‌مانده از ریاست‌جمهوری‌اش بی‌تمایل نیست که برخوردی نظامی و غافلگیرکننده علیه جمهوری اسلامی ایران انجام دهد.
اتکا به گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند متغیر تغییردهنده بازی شود و فضا را به مسیر متفاوتی ببرد. همسو شدن اروپا و آمریکا در دولت آینده آمریکا و ترمیم شکاف پیش‌آمده در دوران ریاست جمهوری ترامپ امکان فعال شدن مکانیزم ماشه را به صورت نسبی در سال ۲۰۲۱ افزایش داده است. هر گونه خطای محاسباتی می‌تواند شرایط را برای جمهوری اسلامی از زاویه فشار خارجی در دوره پسا ترامپ بدتر کند.
سه دولت اروپایی ضمن مخالفت با خروج از برجام در سالیان اخیر به سمت تعامل انتقادی حرکت کرده و با شیب ملایم فشار بر جمهوری اسلامی را افزایش دادند. صبر و تحمل آنها در برابر نادیده گرفتن محدودیت‌های مورد نظر از سوی جمهوری اسلامی نامحدود نیست و به سرعت می‌تواند بازگشت به برجام و فعال کردن آن را ببندد بویژه که هم تروئیکای اروپا و هم نزدیکان بایدن هر دو اشتیاق به توافق مکمل برجام در برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی دارند.
البته جمهوری اسلامی هنوز به سمت گام‌های بزرگ چون فعال‌سازی مجدد غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی حرکت نکرده و خطوط قرمز دولت اسرائیل را در عمل رعایت کرده است، اما اتخاذ تصمیمات پرخطر برای کاهش امتیازات نهایی که باید افزون بر برجام داده شود، می‌تواند نتیجه معکوس به بار آورده و دولت بایدن را به سمت استفاده از اهرم فشار موجود و تشدید سخت‌گیری‌ها برای بهتر کردن شرایط مذاکره سوق دهد.
در چنین صورتی دیگر بازگشت مشروطه به برجام مطرح نبوده و ممکن است با همراهی اروپایی‌ها برجام کاملاً منتفی شده و هدف گفت‌وگوها انعقاد قراردادی جدید شود. بخشی از سیاستی که دولت جدید آمریکا اتخاذ خواهد کرد و واکنشی که تروئیکای اروپا خواهد داشت به تصمیمات مقامات تهران بستگی دارد که به لحاظ تاریخی درک درستی از شرایط و زمان مناسب توافق نداشته و نرمش و سرسختی نابهنگام آنها باعث خسران‌های بزرگ در سیاست خارجی ایران بعد از انقلاب شده است.
