تینا سادات قضاتی، با اشاره به امکان ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال منوط به اذن ولی به شرط رعایت‌مصلحت با تشخیص دادگاه صالح، اظهار کرد: مفروض اصلی قانونگذاری در ایران، عدم نقض احکام اسلامی است. قطعا قانونگذاران در طول این سالها با آزمون و خطاها و فراز و نشیب های بسیاری در این مسیر رو به رو بوده و هستند. در این مورد، موضوع “صلاحیت” باز می گردد به اختلافی که بر سر ماهیت “بلوغ جسمی” و “بلوغ فکری” وجود دارد.
این کارشناس حوزه حقوق کودک ادامه داد: به نظر من باتوجه به پیچیدگیهای زندگی اجتماعی در دوران امروز، بلوغ فکری اکثریت افراد جامعه به احتمال قریب به یقین در ۱۳ سالگی رخ نخواهد داد. بهتر است مساله را اینطور مطرح کنیم که قضات چه مبناهایی را برای احراز صلاحیت کودکان در امر ازدواج درنظر می گیرند و آیا فشار عرف و سنت، در تصمیم گیریشان تاثیر می گذارد یا خیر؟، که در این مقوله باید با قضات به گفت و گو و تبادل نظر نشست.
وی همچنین گفت: از متن ماده چنین بر می‌آید که برای ازدواج کودک زیر سن اعلامی در این ماده، علاوه بر اذن ولی با شرط رعایت مصلحت کودک، باید همراه با تشخیص دادگاه صالح باشد، از این رو این امر می‌تواند بار اضافی به دادگاه‌ها تحمیل کند اما همواره در مورد سن ۱۳ سال تمام برای دختران و ۱۶ سال تمام برای پسران، بحث بسیار بوده و فراز و فرودهای قانونی زیادی نیز در این راستا داشته است.
ازدواج هزاران دختر بچه و لایحه‌ای که خاک می‌خورد
بر اساس آمار منتشر شده «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران» توسط مرکز آمار ایران، در بهار سال جاری بالغ بر ۷۰۰۰ ازدواج دختر بچه ۱۰ تا ۱۴ ساله و یک ازدواج دختر بچه کمتر از ۱۰ سال به ثبت رسیده است، این در حالی است که «لایحه منع ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال» چند سالی است که از به کمیسیون لوایح دولت ارائه و همچنان در انتظار تصویب است.
به گزارش ایسنا، اسفند سال ۹۷ بود که معاونت امور زنان و خانواده رئیس جمهوری لایحه حذف تبصره مربوط به ازدواج دختران زیر ۱۳ سال را به دولت ارسال کرد. لایحه‌ای که هدفش مبارزه با کودک همسری و سوء استفاده از کودکان در پوشش ازدواج بود اما همچنان بعد از گذشت حدود دو سال در انتظار رسیدن به صحن مجلس است.اگرچه آمار منتشر شده از ازدواج دختران کمتر از ۱۴ سال در بهار ۹۹ نسبت به سه سال گذشته کاهش داشته است اما همین آمار نیز قابل تامل است چراکه طبق نظر کارشناسان، دختر ۱۴ سالهای که از منظر قانون برای انجام امور رسمی و اداری نیازمند اعلام نظر ولی قهری خود است و نمی تواند در انتخابات شرکت کند و یا گواهینامه رانندگی بگیرد، چگونه می‌تواند یک زندگی را اداره کند و وارد زندگی مشترک شود؟.
تولد ۳۴۶ نوزاد توسط مادران زیر ۱۵ سال در بهار امسال
مطابق با آمار دیگری که از سوی همین مرکز منتشر شده است، تعداد ۳۴۶ نوزاد در بهار سال جاری متولد شده‌اند که مادران آنها کمتر از ۱۵ سال داشته‌اند و این در حالی است که باید پرسید کودک ۱۵ ساله چگونه می‌تواند برای کودک دیگر مادری کند؟. همچنین به دلیل سن کم این دختران مشکلات جسمانی و روانی حاصل از بارداری و زایمان نیز می‌تواند برای آنها ایجاد می‌شود. این آماربرای دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز بالغ بر ۱۶۰۰۰ ولادت بوده است.
سودجویی از کودکان برای دریافت وام ازدواج
مطابق با ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ازدواج دختر زیر ۱۳ سال منوط به کسب اجازه از دادگاه و تعیین مصلحت کودک توسط دادگاه است اما ضعف موجود در این قانون سبب شده است تا همچنان برخی والدین بی‌توجه به دنیای کودکانه دختران، آنها را به ازدواج در می‌آورند. ازدواجی که بعضا با نیت سودجویی آغاز و به خرید و فروش دختران ختم می‌شود.از سوی دیگر نبود دستورالعمل‌های مناسب در جهت گرفتن وام ازدواج سبب شده است تا بسیاری از افراد ازدواج‌های صوری را دستاویز کسب وام کنند و بر آمار کودک همسری بیافزایند.
آمار منتشره مرکز آمار ایران بیانگر تعداد ازدواج‌های ثبت شده است، از این رو بیشتر بودن آمار ازدواج دختران زیر ۱۴ سال به دلیل عدم ثبت قانونی بسیاری از ازدواج‌ها دور از انتظار نیست. آمار منتشر شده اهمیت تصویب لایحه منع ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال در جهت جلوگیری از کودک همسری را مجددا یادآور می‌شود.
در ۱۱ سالگی ازدواج و در ۱۸ سالگی خودکشی کرد
خبرگزاری هرانا – قربانی کودک همسری در مشهد که در سن ۱۱ سالگی ازدواج کرده بود در سن ۱۸ سالگی به دلیل آنچه افسردگی بعد از زایمان دوم عنوان شده است، از طریق بلعیدن موادمخدر دست به خودکشی زده و جان خود را از دست داد.
به گزارش خبرگزاری هرانا به نقل از آفتاب، قربانی کودک همسری در مشهد دست به خودکشی زد و به زندگی خود پایان داد.
مادر وی که زنی ۴۷ ساله است، به کارشناس اجتماعی کلانتری سپاد مشهد، گفت: “۷ سال قبل «مهیار» به خواستگاری دختر ۱۱ ساله‌ام آمد. من هم به خاطر شناختی که از خانواده‌اش داشتم همسرم را راضی کردم تا با این ازدواج موافقت کند چرا که خودم نیز طبق آداب و رسوم محلی در همان سن و سال ازدواج کرده بودم و اعتقاد داشتم دختر باید زودتر ازدواج کند و سر و سامان بگیرد. اما نمی‌دانستم با این کار آینده دخترم را به نابودی می‌کشانم. بالاخره همسرم نیز رضایت داد و ما مراسم عقدکنان را در یکی از روستا‌های سرخس در حالی برگزار کردیم که به خاطر خردسالی دخترم مجبور شدیم خطبه عقد را در منزل جاری کنیم تا چند سال بعد ازدواج آنها به صورت رسمی و محضری ثبت شود”.
این زن افزود: “زمانی که «بنفشه» باید کودکی می‌کرد و عروسک هایش را به آغوش می‌کشید، باردار شد و نوزادش را به جای عروسک در آغوش گرفت. اما مهیار درآمد خوبی نداشت و نمی‌توانست با کارگری هزینه‌های زندگی را تامین کند به همین دلیل تصمیم به مهاجرت گرفت و برای یافتن شغلی مناسب از سرخس عازم مشهد شد. او منزلی را در حاشیه شهر اجاره کرد و به زندگی خودش ادامه داد.”
وی ادامه داد: “روزها به همین ترتیب می‌گذشت تا این که سال گذشته دخترم دوباره باردار شد و طبق نظر پزشک قرار بود خرداد ماه امسال نوزادش را به دنیا بیاورد من که آشوبی در دلم برپا بود طاقت نیاوردم و برای کمک به دخترم به مشهد آمدم. دخترم پسر زیبایی به دنیا آورد و من از او مراقبت می‌کردم پرستارش بودم و همه امور مربوط به خانه داری را برایش انجام می‌دادم،۱۰ روز بعد عازم سرخس شدم چرا که همسرم به تنهایی از عهده نگهداری دام‌ها برنمی آمد، ولی سه روز بعد خبر رسید که دخترم به خاطر افسردگی بعد از زایمان و با بلعیدن مقداری موادمخدر خودکشی کرده است. من بی درنگ به مشهد آمدم حالا هم از دامادم به خاطر نگهداری موادمخدر در منزل شکایت دارم”.
افزایش آمار کودک همسری به دلیل شرایط اقتصادی
عضو دبیرخانه منع کودک‌آزاری جمعیت امام علی(ع) گفت: در این وضعیت گرانی و تورمی که در آن به سر می‌بریم، مشاهدات ما نشان می‌دهد که امکان افزایش آمار کودک‌همسری در کشور وجود دارد.
سارا رضایی عضو دبیرخانه منع کودک‌آزاری جمعیت امام علی(ع) گفت: فقر یکی از عوامل اصلی ازدواج کودکان است. حتی ما موارد زیادی داشتیم که دختربچه نتوانسته وضعیت خانواده و ازدواج اجباری را تحمل کند و از خانه فرار کرده و وارد چرخه دیگری از بزهکاری شده است.
او تاکید کرد: الان در این وضعیت گرانی و تورمی که در آن به سر می‌بریم، مشاهدات ما نشان می‌دهد که امکان افزایش کودک همسری وجود دارد. حتی افزایش میزان وام ازدواج باعث افزایش میزان کودک همسری شده است.
رضایی درباره دلیل به نتیجه نرسیدن طرح‌هایی مثل طرح کودک‌همسری در مجلس اظهار کرد: من دلیلش «سیاسی کاری» می‌دانم.
بازداشت فرد مدعی ازدواج موقت با کودک ۹ ساله
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی از صدور قرار بازداشت از سوی دادستانی برای فردی شد که مدعی ازدواج موقت با دختر ۹ ساله شده است.
به گزارش ایلنا، حبیب‌الله مسعودی فرید،نقل قول گرده است که بازداشت این فرد که به هویت وی اشاره‌ای نشده، پس از آن رخ می‌دهد که در روزهای اخیر ویدئویی از اظهارات فردی که مدعی ازدواج موقت با یک دختر ۹ ساله بود، به صورت گسترده در شبکه‌های مجازی پخش شد. به گفته مسعودی فرید، مقامات سازمان بهزیستی، پس از مشاهده این ویدئو، قوه قضائیه را در جریان قرار دادند و خواستار برخورد قضایی با فرد مدعی کودک‌همسری شدند. از آنجا که این فرد مدعی شده بود با «موافقت» پدر این دختربچه به دلیل عقب افتادن اجاره خانه این مرد، این دختر ۹ ساله را به عقد موقت خود درآورده، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی همچنین گفته در صورت صحت، با پدر این کودک نیز برخورد قضایی خواهد شد.
فرد مجرم در ویدئوی خود به صراحت می‌گوید وقتی پدر و به خصوص برادر یک دختر موافق باشند، دختر از سن هفت سالگی می‌تواند «صیغه» شود! معاون سازمان بهزیستی همچنین خواستار انجام اقدامات دیگر که بازدارندگی لازم را داشته باشند، برای مقابله با کودک‌همسری در کشور شد. درخواست وی در حالی مطرح شده که بر اساس گزارش‌ها، همراه با افزایش رقم وام ازدواج در ایران، تعداد متقاضیان این وام‌ها برای ازدواج افراد زیر ۱۵ سال نیز از دو سال پیش به این سو «۹۰ برابر» شده است!
به گزارش ایلنا، در برخی از مناطق دورافتاده و اغلب فقیرنشین کشور افزایش وام ازدواج تا سقف شصت میلیون تومان باعث شده خانواده‌هایی که بضاعت مالی چندانی ندارند، دختران زیر ۱۵ سال خود را به عقد یک مرد درآوردند تا بتوانند سهم سی میلیون تومانی از این وام را به دست بیاورند.
بر اساس قانون شرع سن بلوغ ۹ سال تمام برای دختران و ۱۵ سال تمام برای پسران است. در سالهای اخیر نمایندگان زن مجلس تلاش کردند تا سن ازدواج در قوانین ایران را تغییر دهند، اما با مقاومت سایر نمایندگان و نیز روحانیون روبه‌رو شدند. در سال ۹۷ نیز لایحه منع ازدواج با کودکان در کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی رد شد.
