هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ را سیاست صحیحی دانسته و خواستار تداوم آن شده است. کیسینجر بر این باور است که دولت بایدن نمی‌باید موضوع ایران را مستقل از مسائل خاورمیانه در نظر بگیرد و از بایدن خواست به سیاست ترامپ درباره حکومت ایران ادامه دهد.
به گزارش دویچه وله، فرستنده خبری “فاکس‌نیوز” گزارشی از نخستین جلسه سمینار مسائل بین‌الملل بنیاد نیکسون داشته است. این جلسه به طور مجازی برگزار شده و به غیر از کیسینجر، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه دولت ترامپ و چند تن دیگر نیز شرکت داشتند.
کیسینجر در این اجلاس رویکرد دولت ترامپ در قبال مسائل خاورمیانه را با سیاستی که ریچارد نیکسون در قبال چین در پیش گرفت مقایسه کرده و از آن به عنوان سیاستی موفق یاد کرده است.
وزیر پیشین امور خارجه آمریکا در این جلسه گفته است که تلاش احتمالی دولت بایدن برای حل موضوع ایران به طور مستقل از مسائل سایر کشورهای منطقه می‌تواند دستاوردهای سیاست خارجی دولت ترامپ در خاورمیانه را به مخاطره بیاندازد.
هنری کیسینجر گفته است که دستاوردهای دولت ترامپ در خاورمیانه مشابه سیاستی است که نیکسون در سال ۱۹۷۲ در قبال گشایش چین در پیش گرفت. او به دولت بایدن توصیه کرده است که به سیاست قاطع ترامپ در قبال حکومت ایران ادامه دهد.
به باور کیسینجر، عادی‌سازی مناسبات اسرائیل با کشورهای یاد شده نه تنها راه را برای همکاری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین آنها هموار کرده، بلکه عملا منجر به تقویت پیوند دفاعی آنها در برابر رژیم ایران شده است.
او غیرمستقیم دولت بایدن را از دادن امتیاز به رژیم ایران در مذاکرات احتمالی برحذر داشته و ازبایدن خواسته است به سیاست اعمال فشار بر حکومت ملاها ادامه دهد
کیسینجر سیاست خاورمیانه‌ای دولت ترامپ را درخشان خوانده و گفته است که این آغاز تحولی بزرگ است. او گفته است که دستاوردهای سیاست ترامپ نمی‌بایست در سایه گفت‌وگوهای شتابزده و پیش‌از موعد دولت بایدن با حکومت ایران به مخاطره افتد.
دولت بایدن عجله‌ای برای احیای برجام ندارد
برجام در دولت اوباما، یک پرونده امنیتی برای آرام کردن فضای منطقه، جلوگیری از مسابقه تسلیحاتی و هسته‌ای در خلیج‌فارس و خروج تدریجی آمریکا از خاورمیانه بود، اما این سناریو در شرایط امروز خاورمیانه و دولت جو بایدن، کارکردی ندارد.
سیدمحمدهادی موسوی کارشناس مسائل سیاسی در روزنامه شرق نوشت: بر‌اساس آنچه سخنگویان وزارت خارجه آمریکا و کاخ سفید اعلام کرده‌اند، به نظر می‌رسد دولت جو بایدن عجله‌ای برای احیای برجام ندارد. در چند هفته اخیر، دولت آمریکا مرتب بر این اصل اصرار ورزیده که ابتدا ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد. در طرف مقابل نیز ایران، چون آمریکا را ناقض اولیه برجام می‌داند، توقع دارد این کشور اولین قدم را بردارد.
با توجه به صحبت‌های مقامات طرفین، به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک، احیای برجام رخ ندهد؛ گرچه در دیپلماسی هیچ‌چیز بعید نیست و کشورهای ثالث تلاش زیادی برای نزدیکی مواضع طرفین به کار گرفته‌اند. اما علت امتناع آمریکا در بازگشت به تعهدات برجامی چیست؟
اولا برجام کارکرد امنیتی خود را از دست داده است. در مقدمه برجام، این توافق‌نامه پیش‌نیازی جهت بهبود صلح در منطقه قلمداد شده است. در سه سال اخیر، اقداماتی مانند ترور سردار سلیمانی، حملات اسرائیل به منافع ایران در سوریه، حملات آمریکا به منافع ایران در عراق، ساقط‌کردن پهپاد آمریکایی از سوی ایران و حملات متعدد به منافع عربستان و امارات ازسوی حوثی‌ها، باعث شده خاورمیانه آبستن حوادث زیادی شود.
برجام در دولت اوباما، یک پرونده امنیتی برای آرام کردن فضای منطقه، جلوگیری از مسابقه تسلیحاتی و هسته‌ای در خلیج‌فارس و خروج تدریجی آمریکا از خاورمیانه بود، اما این سناریو در شرایط امروز خاورمیانه و دولت جو بایدن، کارکردی ندارد. مضافا اینکه برنامه‌های علنی و مخفیانه موشکی و هسته‌ای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز تشدید شده است. همچنین مشکلات داخلی آمریکا، به‌ویژه مواجهه با بیماری کرونا و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن، چالش و اولویت اصلی دولت جو بایدن است.
باید توجه داشت، این ایران است که نیاز به احیای برجام و رفع تحریم‌های خود دارد و نه دولت آمریکا. ثانیا، خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه کشورمان، ایران را به‌شدت تحت فشار قرار داده است. اقتصاد ایران به‌شدت ضعیف، درآمد ارزی کشور کاسته شده و به‌زعم کشورهای غربی، فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و تهدید کشورهای همسایه، با کاهش محسوسی مواجه شده است. این اتفاق‌ها، مطلوب هر دولتی در آمریکا است؛ بنابراین دولت بایدن به‌راحتی حاضر نیست دست از فشار بر ایران بردارد، مگر آنکه احیای برجام همراه با حفظ وضعیت موجود باشد.
از‌این‌رو، پیشنهاد افزودن پیوست‌های موشکی، منطقه‌ای و امنیتی به برجام که ازسوی کشورهای عربی و اتحادیه اروپا ارائه شده بود، مورد تأیید دولت جدید آمریکا نیز قرار گرفت. این کشور قصد دارد احیای برجام را منوط به مذاکره درباره این موضوعات کند که با پاسخ تند ایران مواجه شد؛ موضعی که به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از طرفین تمایل به تخفیف آن ندارند. ثالثا، جو بایدن علاقه ندارد در شرایطی که به‌تازگی و پس از چالش سنگین سیاسی با جمهوری‌خواهان به پیروزی رسیده و تمایل به یکپارچه‌سازی در داخل آمریکا دارد، در برابر ایران، ضعیف به نظر برسد.
بازگشت به برجام و رفع تحریم‌های آمریکا بدون گرفتن هیچ امتیازی، حتما با انتقاد‌های داخلی مواجه خواهد شد. برخی از بانفوذ‌ترین سناتور‌های جمهوری‌خواه، تعامل با ایران را به‌عنوان خط قرمز خود می‌دانند؛ بنابراین در شرایط فعلی و شکننده دموکرات‌ها در سنا، بایدن ترجیح می‌دهد کمترین چالش ممکن در قضیه ایران را با سنای آمریکا داشته باشد؛ چه اینکه دستیابی به حقوق ایران در برجام، نیازمند برخی تأییدات سنای آمریکاست.
ماجرا وقتی پیچیده‌تر می‌شود که بدانیم تعدادی از سناتور‌های دموکرات نیز موافق برجام نبوده و نیستند. از‌این‌رو، بایدن تلاش دارد با صرف زمان و گرفتن امتیاز از ایران، سنای آمریکا را با خود همراه کند. رابعا، دولت فعلی ایران در ماه‌های پایانی خود به سر می‌برد و مانند اکثر دولت‌ها در ماه‌های پایانی خود، از حداقل محبوبیت و اعتبار برخوردار است. مضاف بر اینکه به احتمال زیاد دولت بعدی ایران، نگاه متفاوتی به برجام خواهد داشت. از‌این‌رو، احتمال دارد در صورت هرگونه تغییر در شرایط برجام از سوی آمریکا، مانند دولت ترامپ، دولت بعدی ایران آن اقدامات را بلااثر کند.
این امر باعث خدشه‌دارشدن اعتبار آمریکا می‌شود. نگرانی از این موضوع به‌صورت تلویحی در سخنان نماینده ویژه ایران در وزارت خارجه آمریکا ذکر شده است. خامسا، تصویب طرح مجلس شورای اسلامی در کاهش تعهدات برجامی و پادمانی ایران، این پیام را به طرف غربی ارسال کرده که بخش درخور توجهی از حاکمیت ایران، درصدد توقف برجام است. به‌همین‌دلیل، دولت بایدن منتظر است تا موعد قانون مجلس سر رسیده و دولت ایران اقدامات خلاف برجام مصوب مجلس را اجرائی کند.
این اقدامات، دست دولت بایدن برای اجماع مجدد و فشار مضاعف بر ایران را مهیا خواهد کرد؛ چراکه نقض پروتکل الحاقی می‌تواند راه بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت را هموار و ابزار چانه‌زنی کافی برای آمریکا با ایران و دیگر ذی‌نفعان برجام را مهیا کند. در مجموع، با توجه به عوامل فوق به نظر می‌رسد بایدن تعجیلی برای رفع تحریم ایران ندارد و این ایران است که به‌جای اصرار بر مواضع قبلی، باید ابتکار عمل را در دست بگیرد.
کارشناس داخلی: نظام چاره ای جز تسلیم ندارد
سایت خبرآنلاین در مصاحبه ای با یک کارشناس مسائل بین‌المللی در تهران به بررسی وضعیت جمهوری اسلامی و تحولات آتی در منطقه و به‌خصوص رابطه با آمریکا پرداخته است.
در این مصاحبه علی بیگدلی با توصیه به مقامات نظام می‌گوید: جمهوری اسلامی باید در سیاستش تجدید نظر کند چرا که شرایط مانند گذشته نیست و همین مسأله باید ما را ملزم به تغییر استراتژی دهد. مطرح شدن بحث هایی چون بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی و متعاقب آن اجرای تعهدات از سوی تهران تنها صحبت‌های ایده‌آلیستی است که ما شاهد چنین روندی نخواهیم بود. قطعاً مرحله دوم توافق برجام بسیار سنگین‌تر خواهد بود و میزان انتظارات طرف مقابل افزایش پیدا خواهد کرد. هدف این فشارها قرار دادن ایران در یک تنگنای سیاسی، نظامی و امنیتی است تا در نهایت دست ایران از منطقه کوتاه شود.
بیگدلی به مقامات نظام توصیه می‌کند که: «در چنین فضایی ایران باید از خود شکیبایی نشان داده و دست به اقدامی تحریک‌آمیز نزد. باید از پوسته‌هایی که ۴۲سال به دور خود کشیده‌ایم بیرون آییم چرا که مؤثر واقع نشده و موجب ایجاد گسل عمیق میان مردم و دولت و ایران با دنیا شده است که متأسفانه هر روز این گسلها عمیق‌تر می‌شوند. تنها راه‌حل ورود به خرد سیاسی برای جبران این وضعیت است. شرایط امروز به هیچ‌وجه مناسب نیست چرا که هر روز بیشتر و بیشتر با قرار گرفتن در تنگنای حلقه‌های امنیتی در حال از دست دادن موقعیت خود در داخل و منطقه هستیم».
وی با اشاره به ضعف جمهوری اسلامی در مواجه با آمریکا و کشورهای اروپایی می‌گوید: «برای نظام با توجه به شرایط وخیم اقتصادی و همه‌گیری بیماری کووید۱۹ راهی جز مذاکره وجود ندارد. معتقدم که در منطقه تحولاتی به‌وجود خواهد آمد و دو کشور عراق و سوریه در آینده‌ای نزدیک به دنیای عرب برخواهند گشت».
خودمان را برای شرایط سخت‌تر آماده کنیم
پاسدار محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظا پیش تر گفته بود: دهه آینده شبیه دهه اول انقلاب و دهه سرنوشت است. سختی شرایط مشابه همان دهه اول است. امروز در نیروهای نظام سردی وجود دارد… نیروها دچار نوعی ناامیدی شده‌اند و آینده برای آنها مشخص نیست، از طرفی، سوءظن در بین آنها هم زیاد شده است.
به گزارش تسنیم، وی افزود: بدانیم دشمن تحریم را با خوش‌بینی رفع نخواهد کرد… اینکه می‌گویند دموکرات ها آمده‌اند و اظهاراتی از این قبیل، بچه‌های ما فریب این تبلیغات را نمی‌خورند… . خودمان را باید برای شرایط سخت‌تر و کارهای بزرگ‌تر آماده کنیم.
