نشریه “فارین پالیسی” در گزارشی گفته که دانشمندان روسی تمایل دارند تا از این کشور خارج شوند. در این مسیر، این نشریه بر این باور است که روحیه مضطربِ دانشمندان روسی (به دلیل نگرانیهای امنیتی و طرح ادعای ضدامنیتی علیه دانشمندان روس توسط ساختارهای اطلاعاتی روسیه) و همچنین بازداشت چهرههای سرشناس روس، همه آنها را به خروج از کشورشان ترغیب میکند.
دولت روسیه جدای از برخی پیشرفتهایی که از خود به ثبت رسانده، همچنان با مساله “فرار مغزها” رو به رو است. مسالهای که در سالهای اخیر سرعت و شدت بیشتری نیز پیدا کرده است. به طور خاص از سال ۲۰۱۲ میلادی، شمار دانشمندانی که خاک روسیه را ترک کرده اند، تقریبا پنج برابر افزایش یافته است.
“ناتالیا آنتونُوا”، نویسنده و تحلیلگر روسیِ مستقر در واشینگتن، در گزارشی برای نشریه فارین پالیسی می گوید که اغلب دانشمندان روسی به دنبال خروج از این کشور هستند و دلیل اصلی این مساله نیز وجود برخی ساختارهای فاسد در داخل روسیه است که عملا فضایِ کار را چه از لحاظ ذهنی و چه عملیاتی برای آنها سخت و مشکل کرده است.
از سالهای ۲۰۱۲-۲۰۱۱ که روسیه با اعتراضات بی سابقه علیه وقوع تقلب درانتخابات این کشور رو به رو شد، دولت روسیه به نوعی به سمت تصادم با ایدههایی نظیر آزادی بیان، آزادی تجمع، و به طور کلی “آزادی” حرکت کرده است. در شرایط کنونی، صرفِ صحبت با یک کارمند دولت روسیه که در بخش فضایی این کشور کار میکند، میتواند خود دلیلی بر این باشد که آن فرد “عاملِ کشورهای بیگانه” است. امری که البته تا حد زیادی توسط سرویسهای امنیتی روسیه نیز به رسمیت شناخته میشود.
یکی از واضحترین جلوههایی که نشان میدهد فساد در روسیه چگونه بر صنعت فضایی و دفاعی این کشور تاثیر منفی میگذارد این است که شاهدیم افراد بی صلاحیت، اما با ارتباطات سیاسی قوی، متولی برخی پروژههای مهم میشوند. البته که روزنامه نگاران روسی نیز از نوشتن در مورد این مسائل بیزارند. من به شخصه بارها با دانشمندان روسی در مورد پدیده وجود روابط نزدیک و قوم و خویش پرستی در چهارچوبهای مدیریتیِ صنعت فضایی روسیه صحبت کرده ام، با این حال هر بار آنها از من خواسته اند تا نامی از آنها در این رابطه در گزارشهای خود نیاورم.
برخی از آنها بعدها حتی به من گفتند که به واسطه صحبت با من، امکان بازداشت آنها نیز وجود دارد. این افراد به طور خاص به من گفته اند که از سال ۲۰۱۵ به بعد، جوِ خاص امنیتی در صنایع دفاعی و نظامی روسیه حاکم شده است. در این راستا، برخی منابع به من گفته اند که دولت روسیه در بسیاری از بخشهای حساس این کشور افرادی دارد که همکاران و دوستان خود را جهت خدمت به منافع روسیه (سنتی که از زمان شوروی نیز بوده و از آن با عنوان “استوکاج” یاد میشود) لو میدهند. این مساله نیز تا حد زیادی موجب نگرانی بسیاری از افراد فعال در صنایع دفاعی و فضایی روسیه شده است.
در این چهارچوب، برخی معتقدند که وقتی بر اساس روابط نزدیک و شخصی، فردی که کاربلد نیست به عنوان مسوول یک پروژه مهم منصوب میشود، اگر با اعتراضِ دانشمندان زیردست خود رو به رو شود، امکان اینکه آن دانشمندان، به خیانت و یا مسائل دیگر متهم شوند زیاد است. این همان نارضایتی است که علنی نشده و به نوعی قابل مشاهده هم نیست، اما وجود دارد.
درست به دلیل همین مسائل است که بسیاری از نخبگان روسی، انگیزه چندانی جهت بازگشت به روسیه ندارند. به طور خاص یک دانشمند روسی که در خارج از این کشور است و از دوستان من (نویسنده گزارشِ کنونی) نیز است میگوید: اتفاق خیلی ویژهای باید روی دهد تا وی بازگشت به روسیه را در زمره گزینههای خود قرار دهد. او تاکید میکند که این مساله در مورد بسیاری از افردای که وی آنها را میشناسد نیز دقیقا صدق میکند».