به کانال دویچه وله فارسی در اینستاگرام بپیوندید
مارکوس روش، گزارش‌گر تلویزیون آلمان از استانبول می‌نویسد عبور ناوهای روسی از تنگه بسفر استانبول افزایش یافته و در سال ۲۰۱۹ به دو سوم کل کشتی‌های جنگی رسیده بود.
اگرچه ترکیه تنگه بسفر را کنترل می‌کند اما عبور آزاد کشتی‌ها از سال ۱۹۳۶ در سطح بین‌المللی تنظیم شده است. ترکیه حق کنترل کشتی‌ها و همچنین دریافت هزینه را دارد. ماده ۲ معاهده “مونترو” می‌گوید: «در زمان صلح، کشتی‌های تجاری شبانه روز، تحت هر پرچم و با هر نوع محموله از آزادی کامل تردد در تنگه برخوردارند.»
اما قوانین خاصی برای عبور کشتی‌های جنگی از تنگه بسفر وجود دارد. در زمان صلح، ترکیه باید از مجاری دیپلماتیک، هشت روز قبل از عبور کشتی‌های جنگی مطلع شود. این کشور می‌تواند حداکثر به ۹ کشتی به صورت جداگانه در طول روز اجازه عبور دهد. در این ارتباط محدودیتی نیز در اندازه و وزن کشتی‌ها وجود دارد.
کشتی‌های جنگی که متعلق به کشورهای حاشیه دریای سیاه نیستند، نمی‌توانند بیش از ۲۱ روز بمانند. در شرایط جنگ مقررات عبور کشتی‌های جنگی کاملا در دست دولت ترکیه است.
زلنسکی: ممنوعیت عبور کشتی‌ها روسیه مهم است
روابط عمومی دفتر ریاست جمهوری ترکیه روز شنبه ۷ اسفند (۲۶ فوریه) خبر داد که اردوغان و زلنسکی در گفت‌وگوی تلفنی، مداخله نظامی روسیه در اوکراین و آخرین تحولات را مورد بحث و ارزیابی قرار دادند.
زلنسکی بعد از این تماس، در حساب خود در توییتر نوشت: «ممنوعیت عبور کشتی‌های جنگی روسیه به دریای سیاه و حمایت‌های قابل توجه نظامی و بشردوستانه از اوکراین بسیار مهم است و مردم اوکراین هرگز آن را فراموش نخواهند کرد!»
آیا ترکیه می‌تواند تنگه بسفر را ببندد؟
اوکراین قبلا از طریق سفیر خود در آنکارا، از ترکیه خواسته بود گذرگاه بسفر و داردانل در چاناک‌قلعه را به روی کشتی‌های روسی ببندد. اما بستن تنگه‌ها برای ترکیه آسان نخواهد بود، زیرا این کشور مناسبات اقتصادی فشرده‌ای با روسیه و اوکراین دارد.
چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، روز شنبه ۲۶ فوریه درخواست رسمی اوکراین برای مسدود کردن تنگه‌ها برای کشتی‌های روسیه را تایید کرد. با این حال، او تصریح کرد که پیمان مونترو در این مورد بسیار روشن است و ترکیه قصد دارد قوانین مربوط به تنگه‌ها را مانند گذشته اعمال کند.
چاووش‌اوغلو گفته است به کشتی‌های روسیه حتی در شرایط جنگی نیز حق عبور برای بازگشت به بنادر اصلی خود در دریای سیاه داده خواهد شد.
اهمیت تاریخی گذرگاه‌های بسفر و داردانل
گذرگاه‌های مهم و تاریخی بسفر و داردانل که دریای اژه را به مرمره و سپس به دریای سیاه متصل می‌کنند، اغلب صحنه درگیری‌های سیاسی قدرت‌های جهان بوده‌اند.
عثمانی‌ها این گذرگاه را با دژهای قدرتمند کنترل می‌کردند و برای قرن‌ها هیچ کشتی خارجی نمی‌توانست بدون اجازه آنها کالا بین دریای سیاه و مدیترانه حمل کنند. اما با سقوط امپراتوری عثمانی پس از جنگ جهانی اول، بسفر و داردانل تحت کنترل و نظارت بین‌المللی قرار گرفتند.
اندکی پس از استقلال ترکیه در سال ۱۹۲۳ کمال آتاتورک رهبر ترکیه حاکمیت کشورش را دوباره بر تنگه‌ها اعمال کرد.
قوانین بین‌المللی عبور از تنگه‌های ترکیه
ترکیه به عنوان یک متحد استراتژیک مطلوب در موقعیت مناسبی قرار داشت. ۲۰ ژوئیه ۱۹۳۶ قراردادی در مونترو سوئیس امضا شد که به لحاظ استراتژیک دولت جوان ترکیه را تقویت کرد. ترکیه در طول جنگ جهانی دوم، با پیروی از این معاهده مانع عبور نیروهای دریایی قدرت‌های آن زمان از تنگه‌ها شد و جلوی حمله به اتحاد جماهیر شوروی را گرفت.
ترکیه علیرغم فشار آمریکا برای تغییر پیمان مونترو تاکنون هیچ علاقه‌ای به بازنگری این معاهده تاریخی و بین‌المللی نداشته، زیرا این پیمان حاکمیت ترکیه بر تنگه‌های بسفر و داردانل را تضمین می‌کند و این کشور نمی‌خواهد ابزار قدرت نظامی، سیاسی و اقتصادی مهم را از دست بدهد.
شرایط سخت ترکیه برای بستن تنگه‌ها
اما با حمله روسیه به اوکراین شرایط جدیدی به وجود آمده است. بحث‌ها بر سر استفاده از تنگه‌های استراتژیک ترکیه بیشتر شده و این کشور عضو ناتو را در شرایط دشواری قرار داده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
اردوغان، رئیس جمهور ترکیه می‌خواهد در انتخابات سال آینده پیروز شود. او خود را بیشتر به عنوان میانجی بین طرف‌های درگیرمی‌بیند و با اینکه به صراحت از روسیه به خاطر حمله به اوکراین انتقاد کرده اما مایل است د از درگیری نیز دور بماند. بحث بر سر مسدود کردن تنگه بسفر به روی ناوهای روسی برای او بسیار ناخوشایند است به خصوص اینکه بعید است روسیه آن را بپذیرد.
