چند روز پیش ۱۹۰ نماینده مجلس نامه محمود نبویان، نماینده تهران خطاب به ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم را امضاء کردند که در آن خواسته شده بود در مذاکرات وین “تضمین‌های محکم‌تری” از آمریکا گرفته شود.
در نشست علنی یک‌شنبه، ۲۱ فروردین مجلس نیز نامه ۲۵۰ نماینده به رئیسی خوانده شد که در آن به این موضوع هم اشاره شده است.
به گزارش خبرگزاری فارس در نامه نمایندگان مجلس به رئیس دولت تاکید شده “ضروری است در مذاکرات جاری و آتی به شکلی رفتار شود” که پنج شرط رعایت شوند.
شرط دور از انتظار تصویب توافق در کنگره
نخستین شرط، دریافت تضمین از آمریکاست و نمایندگان نوشته‌اند: «در مذاکرات جدید لازم است آمریکا تضمین قانونی دهد که از برجام خارج نمی‌شود و به شکل کاملا قانونی موضوع در نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر آن کشور مانند کنگره نیز مصوب گردد که در آینده مانعی برای اجرای آن ایجاد نکنند.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
ارائه چنین تضمینی بسیار غیرمحتمل است؛ نه تنها اکثریت جمهوری‌خواه کنگره که شماری از نمایندگان حزب دموکرات هم با امتیازهایی که دولت بایدن ظاهرا حاضر شده برای احیای برجام به ایران بدهد مخالف هستند.
افزون بر این دولت کنونی آمریکا نمی‌تواند جلوی تصمیم دولت آینده برای خروج احتمالی از توافق هسته‌ای را بگیرد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده هم قبلا به این مسئله اشاره کرده است.
درخواست‌های تکراری و ناممکن اکثریت نمایندگان
درخواست‌های مطرح شده در نامه اخیر اکثریت نمایندگان مجلس موضوعی جدیدی نیست و نکات اصلی آن اول اسفند نیز در بیانیه‌ای که گفته می‌شود به امضای بیش از ۲۵۰ نماینده رسیده بود تکرار شده است.
یکی از این درخواست‌های تکراری تضمین عدم استفاده از “مکانیسم ماشه” توسط آمریکا و دیگر طرف‌های برجام در صورت احیای توافق هسته‌ای است.
مکانیسم ماشه” بخشی از توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است و به عنوان سازوکاری برای رفع اختلاف‌های احتمالی پیش‌بینی شده و تضمین برای عدم استفاده از آن اساس توافق را زیر سوال می‌برد.
مطابق این مکانیسم اگر کشور یا کشورهایی از امضاءکنندگان توافق هسته‌ای بر این نظر باشد که یکی از طرف‌ها از اجرای تعهدات خود عدول کرده این مسئله برای رسیدگی و تصمیم‌گیری به کمیسیون مشترکی ارجاع می‌شود.
عدم حل اختلاف در این کمیسیون می‌تواند به ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل و در نهایت فعال شدن تمام قظعنامه‌ها علیه جمهوری اسلامی منجر شود که در پی توافق هسته‌ای به حال تعلیق درآمدند.
دیگر شرط‌های مطرح شده از سوی اکثریت مجلس، مانند تضمین عدم اعمال تحریم‌های جدید، به لحاظ عدم امکان اجرا کمابیش شبیه موارد یاد شده هستند.
شزط‌های جدید آمریکا برای رفع تحریم؟
همزمان با انتشار متن نامه ۲۵۰ نماینده مجلس به رئیسی که نسخه به‌روز شده بیانیه ۵۰ روز پیش همین تعداد نماینده است، وزیر خارجه دولت سیزدهم از طرح شرط‌های جدید آمریکا برای رفع تحریم‌ها خبر داد.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حسین امیرعبداللهیان ۲۱ فروردین در نشستی در وزارت خارجه گفت: «ما برای رسیدن به توافق عزتمند، پایدار و خوب مسیر دیپلماسی را ادامه می‌دهیم اما آمریکایی‌ها در حوزه لغو تحریم‌ها خارج از مذاکرات شروط جدیدی را مطرح می‌کنند.»
امیرعبداللهیان ۱۹ اسفند در گفت‌وگوی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده ارشد مذاکرات وین هم از “طرح برخی درخواست‌های جدید از سوی آمریکا” سخن گفته بود اما تاکنون به این درخواست‌ها اشاره صریحی نکرده است.
بورل اواخر اسفند در یک پیام توئیتری نوشته بود متن نهایی توافق احیای برجام “اساسا آمده” است و روی میز قرار دارد اما به دلیل برخی “عوامل خارجی” وقفه‌ای در مذاکرات لازم است.
سنگ‌اندازی روسیه و حمایت امیرعبداللهیان از مسکو
این پیام چند هفته پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های غرب علیه مسکو در واکنش به این تجاوز نظامی منتشر شد.
روسیه چند روز پیش‌تر از آمریکا خواسته بود تضمین کتبی بدهد که پس از توافق احتمالی برای احیای برجام، روابط تجاری و اقتصادی این کشور با ایران از تحریم‌های اعمال شده به خاطر حمله به اوکراین معاف باشد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بورل هشتم فروردین در پارلمان اروپا گفت روسیه قصد داشت از مذاکرات وین به عنوان اهرم فشار بر غرب در ماجرای حمله به اوکراین استفاده کند و مانع رفع تحریم‌های نفتی ایران و ورود نفت بیشتر به بازارهای بین‌المللی شود.
امیر عبداللهیان می‌گوید سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در گفت‌وگوی تلفنی و دیدار با او اطمینان داده که اگر در مذاکرات وین “خطوط قرمز” به صورت کامل رعایت شد، مسکو مانعی برای توافق ایجاد نمی‌کند.
به گفته جوزپ بورل روسیه با دریافت تضمین‌هایی از مخالفت با نهایی شدن توافق وین دست کشید اما طرح درخواست‌هایی مانند حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا جلوی پیشرفت مذاکرات را گرفته است.
ظاهرا دولت جو بایدن اعلام آمادگی کرده حذف سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی را بررسی کند اما افزایش مخالفت‌ها در کنگره امریکا با این کار احتمال انجام آن را بسیار ضعیف کرده است.
