ریزش برج دو قلوی متروپل در آبادان فاجعه‌ای انسانی آفریده و تخلفات شهرداری‌ها، ساخت و سازهای رانتی و زنجیره‌ای از اهمال و بی‌کفایتی دستگاه‌های مختلف را برملا کرده است. بحث سازه‌های غیراصولی و بناهای فرسوده در پایتخت میلیونی ایران نیز به جریان تازه‌ای افتاده است. این که چه ساختمان‌هایی مشابه متروپل دیر یا زود فرو می‌ریزند و به چه بهایی؟ اگر تصادفا چند برج غیرمقاوم در تهران ریزش کنند، چه خواهد شد؟ با زلزله‌ای قوی، مقیاس فاجعه چقدر خواهد بود؟
سازمان آتش‌نشانی اعلام کرده که ۱۲۹ ساختمان “بحرانی”، از حادثه پلاسکو به بعد در تهران شناسایی شده‌اند و موضوع به اطلاع دادستانی نیز رسیده است. این تعداد، تنها نمونه‌های حاد از ۳۵۰۰ واحد ساختمانی ناایمن را در بر می‌گیرد.
کامران عبدلی، معاون حفاظت و پیشگیری حریق سازمان آتش نشانی گفته که بسیاری از مراکز درمانی هم در دسته ساختمان‌های “بحرانی” قرار دارند اما از بهینه‌سازی و مقاوم سازی هیچیک از آنها خبری نیست: «در بعضی موارد دستورهایی که می‌دهیم کارایی لازم را ندارند و اجازه نام بردن از این ساختمان‌ها را هم نداریم.»
جعفر منتظری، دادستان کل کشور اما در پاسخ به شبکه خبر گفته است: «چه کار باید بکنیم؟ ساختمان‌ها را ایمن‌سازی یا تخلیه کنیم؟ دستگاه قضایی چنین وظیفهای ندارد.»
منتظری افزوده که دستگاه قضایی در صورت وقوع جرم به مسائل ورود می‌کند و نمی‌تواند به تعداد ساختمان‌های ناایمن، در انجا مسئول بگذارد.
دادستانی کل در این گفت‌وگو، اذعان کرد که زنجیره‌ای از دستگاه‌های متولی در موضوع بناهای ناایمن دخیل هستند و برنامه‌ریزی‌‌های پیشگیرانه یا تنبیهی مستلزم تعامل و هماهنگی بین همه است. با این همه، او در توضیحاتی متناقض، حادثه متروپل را “فرصت” خواند؛ فرصتی برای استفاده دستگاه‌های ذی‌نفع و ذی‌مدخل از پشتوانه و ظرفیت قضایی!
فروش تراکم، مجوز قتل‌عام
احمد خرم، رئیس سازمان نظام مهندسی ایران هم در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، به موانع قانونی مربوط به تخلفات شهرداری‌ها در صدور مجوز ساخت ده‌ها برج پر خطر اشاره کرده است. او مجوز احداث ۱۲۷ برج روی گسل زلزله یا ساخت ۱۲۵ برج در بر معابر کمتر از ۱۰ متر را نمونه آورده است.
خرم می‌گوید شهرداری طبق کمیسیون ماده ۱۰۰ می‌تواند مجوز ندهد یا به تخریب رای بدهد؛ اما ترجیح می‌دهد جریمه بگیرد؛ چون هم محلی برای درآمد دارد و هم نمی‌خواهد درگیر شود.
رییس سابق سازمان نظام مهندسی ایران افزوده که “یک دنیا پرونده” در باره ساختمان‌سازی‌های رانتی و حاصل از لابی در تهران وجود دارد. او توضیح بیشتری در باره عوامل و زنجیره این رانت‌خواری‌ها نداده اما عنوان کرده که در دوران مدیریت‌اش بر این سازمان، جلوی اطلاع‌رسانی در این زمینه را تحت عنوان “لطمه خوردن به حیثیت شهرداری” گرفتند.
جلال ملکی؛ سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران که این روز‌ها همراه با تیم اعزامی شهرداری تهران برای کمک به آواربرداری متروپل در آبادان به‌سَر می‌برد، درباره بناهای خطرناک گفته است: «۳۵۰۰ ساختمان تحت ریسک بالای ۸ طبقه در تهران شناسایی شده است؛ از این میان ۱۲۹ ساختمان در وضعیت بسیار بحرانی قرار داشت؛ آتش‌نشانی به‌دفعات برای مالکان این ساختمان‌ها اخطاریه صادر کرد.»
مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران هم گفته که اختیارات شهرداری تنها به صدور اخطاریه برای ساختمان‌های ناایمن محدود می‌شود. او انتشار عمومی لیست این ساختمان‌ها را بی‌فایده دانسته و گفته است: «تنها باید کار اصولی و علمی انجام دهیم تا مشکل حل شود.»
ناقوس خطر در متروپل ایران
مردم کلان‌شهر تهران در حالی در یک قدمی فجایع احتمالی زندگی می‌کنند که شهرداری و آتش‌نشانی به مالکان اخطاریه می‌دهند و قوه قضاییه وظیفهای برای پیگیری تخلفات برای خود قائل نیست. تنها مثلث رابطه، پول و قدرت است که به فعالیت ادامه می‌دهد و سود سرشار ساختمان سازی را از کاسبی با جان مردم کسب می‌کند.
کاربری به نام “الف” در توییتر نوشته است: «عده‌ای به این فکر می‌کنن در مملکتی که روزانه ۵۰ نفر در تصادفات جاده‌ای تلفات میده چرا حادثه‌ای در ابعاد متروپل اینقدر بولد میشه. از دید من مهندس سازه، پاسخ این سوال رو صبح روز بعد از یه زلزله ۵/ ۷ریشتری در تهران خواهیم گرفت.»
بسیاری در واکنش به این توییت نوشته‌اند که تهران با زلزله خفیف‌تر نیز ویران خواهد شد. برخی هم گفته‌اند با دیدن ساختمان‌های چند طبقه در گذرهای هشت متری ، در ترس دایمی از زلزله یا ریزش برج‌ها و مواجهه با صحنه‌های آخرزمانی زندگی می‌کنند. شماری هم گفته‌اند که در صورت وقوع زلزله در تهران، تنها ساختمان‌هایی باقی می‌مانند که قبل از انقلاب ساخته شده‌اند.
