وزن واردات گندم در فروردین سال جاری نسبت به فروردین سال گذشته با ۱۲۰ درصد افزایش، از ۳۴۶ هزار تن در سال ۱۴۰۰ به ۷۶۳ هزار تن در سال ۱۴۰۱ رسید.
این در حالی است که قیمت‌های جهانی گندم از زمان تهاجم روسیه به اوکراین طی سه ماه گذشته روی‌همرفته به‌طور متوسط تنها ۴۰ درصد رشد داشته است و آمارهای شرکت بازرگانی دولتی ایران در صورت صحت، نشان می‌دهد که رشد قیمت گندم وارداتی ایران تقریبا دو برابر رشد قیمت گندم در بازارهای جهانی است.
این گزارش می‌افزاید، با اجرای سیاست “مردمی‌سازی یارانه‌ها و حمایت از گندمکاران کشور از طریق خرید تضمینی گندم با نرخ بیش از دو برابر سال گذشته”، امید است شاهد توقف روند صعودی واردات این کالای راهبردی و ارتقای امنیت غذایی کشور باشیم.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اشاره این گزارش به “مردمی‌سازی یارانه‌ها” در واقع اقدام دولت ابراهیم رئیسی برای ۱۰ برابر کردن قیمت آرد و حذف ارز ترجیهی برای واردات برخی اقلام اساسی و ارائه آنها به نرخ آزاد است. دولت مدعی است، برای جبران افزایش قیمت‌ها، ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان یارانه نقدی به حساب بانکی ۹ دهک پایین جامعه واریز می‌کند.
واردات غلات و خرید تضمینی
رئیس انجمن آردسازان ایران ۱۲ اردیبهشت امسال ضمن اعلام این خبر که طی سال ۱۴۰۱ ایران باید ۲۰ میلیون تن واردات غلات داشته باشد گفته بود که “هیچ‌وقت تا این اندازه وابسته به واردات غلات نبوده‌ایم”.
محمدرضا مرتضوی در ادامه گفته بود، واردات غلات شامل ۶ تا ۷ میلیون تن گندم خواهد بود.
واردات غلات ایران در سال گذشته ۱۶.۵ میلیون تن بود.
ایران در سالهای گذشته به خاطر خشکسالی، عدم توسعه کشاورزی و آبیاری مدرن، همچنین پایین بودن نرخ تضمینی خرید گندم از کشاورزان، با رشد چشمگیر واردات غلات مواجه شده است.
قیمت تضمینی خرید گندم تولیدی داخل از کشاورزان در سال گذشته ۹۵۰۰ تومان بود. برای سال جاری دولت این رقم را ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته که باز هم بسیار کمتر از قیمت گندم وارداتی است و هیچ تناسبی با رشد قیمت گندم وارداتی کشور ندارد.
اخیرا خبرگزاری فارس نیز گزارش داد که دولت گندم وارداتی را ۲۲ درصد بیشتر از نرخ بازار جهانی از خارج می‌خرد.
از طرف دیگر، واردات گندم هزینه‌های حمل و نقل، بیمه و عوارض گمرکی را نیز دارد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
دولت ایران از ماه گذشته با استناد به افزایش قیمت‌های جهانی گندم و آنچه “فساد ناشی از ارز ترجیهی” عنوان کرد، قیمت آرد در بازارهای داخلی را ۱۰ برابر کرد.
هفته گذشته جواد اوجی، وزیر نفت ایران، در سفر به مسکو اعلام کرد که ایران برای سال جاری ۵ میلیون تن گندم از روسیه خریداری خواهد کرد.
هزینه دور زدن تحریم‌ها
ایران در سال ۹۹ و با آغاز تحریم‌های نفتی آمریکا، همچنین سقوط قیمت نفت به زیر ۴۰ دلار به خاطر شیوع کرونا در جهان با کاهش چشمگیر درآمدهای نفتی مواجه شد.
اما سال گذشته هم قیمت نفت صادراتی ایران تقریبا دو برابر شد و هم حجم صادرات نفت کشور دو برابر شد و به ۶۵۰ هزار بشکه در روز رسید.
در سه ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۲ میلادی و قبل از تهاجم روسیه به اوکراین نیز صادرات روزانه نفت ایران بنابر آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، از جمله کپلر، به ۸۴۰ هزار بشکه در روز رسید و از ماه گذشته به خاطر رقابت نفت تحریم‌شده روسیه در غرب با ایران در بازار چین، صادرات نفت ایران به ۵۷۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.
البته با توجه به اینکه قیمت نفت از ماه گذشته تاکنون بالای ۱۱۰ دلار بود و طی روز دوشنبه (۹ خرداد) حتی به ۱۲۰ دلار رسید، انتظار می‌رود درآمدهای نفتی ایران نیز به رغم افت حجم صادرات نفت، کاهش چندانی نداشته باشد.
اما مشکل اینجاست که از زمستان ۹۹ تاکنون آمارهای گمرکی چین، تنها مشتری عمده نفت ایران، نشان می‌دهد که این کشور تقریبا هیچ محموله نفتی را مستقیما از ایران وارد نکرده است.
ایران نفت خود را از طریق واسطه‌هایی در کشورهای عراق، امارات، عمان، اندونزی و مالزی به چین می‌فروشد و بخشی از این نفت نیز تهاتر می‌شود؛ یعنی به جای پول، کالاهایی از جمله غلات دریافت می‌کند.
بدین ترتیب زنجیره و حتی شبکه پیچیده‌ای از دلال‌ها در مسیر صادرات نفت و واردات کالای ایران وجود دارد که هزینه دور زدن تحریم‌ها توسط ایران را بسیار بالا می‌برد.
همانطور که اشاره شد، رشد قیمت گندم وارداتی ایران هم اکنون دو برابر رشد قیمت گندم در بازارهای جهانی است و مقامات ایران توضیح نمی‌دهند چرا این اتفاق افتاده است.
در این میان علی فروزنده، مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت، روز هشتم خرداد مدعی شد که وصول درآمدهای حاصل از صادرات نفت، میعانات گازی، گاز طبیعی، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در دو ماهه نخست امسال “افزایش خیره‌کننده‌ای” نسبت به مدت مشابه در سال گذشته داشته و ۶۰ درصد رشد کرده است.
وی توضیح نداد که آیا وصول درآمدهای نفتی مورد اشاره‌اش دریافت ارز و انتقال آن به کشور بوده یا هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها و تهاتر کالاها با نفت و محصولات نفتی نیز شامل این رقم می‌شود.
به هر تقدیر طی دو ماه گذشته نرخ دلار در بازار آزاد ایران ۲۵ درصد رشد داشته و طبیعی نیست که با سرعت رشد مورد ادعای آقای فروزنده، نرخ ارزهای خارجی در کشور با شتاب روند افزایشی را ادامه دهند.
بخش اعظمی از رشد نرخ ارز در ایران طی سه ماه گذشته اتفاق افتاده است؛ زمانی که جمهوری اسلامی مذاکرات هسته‌ای را با اصرار بر خروج نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا متوقف کرد.
اظهارات دیپلمات‌های اروپایی و خصوصا مقامات آمریکا نشان می‌دهد که امید به احیای برجام و لغو تحریم‌های آمریکا به شدت کاهش یافته است.
از دست رفتن امید به احیای برجام به معنی سخت‌گیری بیشتر آمریکا در نظارت بر تحریم‌های جمهوری اسلامی و در نتیجه افت دوباره صادرات نفت ایران است.
