در حالیکه اتحادیه اروپا پیوسته سرگرم صدور بسته‌های تحریمی علیه روسیه است، صربستان می‌کوشد مناسبات دیرینه خود با مسکو را تقویت کند. روسیه نیز به نوبه خود سعی دارد نزدیکی خود با صربستان را بیشتر کند.
در طول روز دوشنبه ۶ ژوئن (۱۶ خرداد) قرار بود سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه برای دیداری دو روزه از صربستان راهی این کشور شود.
او اما در نهایت ناچار شد این سفر را لغو کند، چرا که هواپیمای او می‌بایست از آسمان چندین همسایه صربستان می‌گذشت که به روسیه اجازه استفاده از حریم هوایی خود را ندادند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
گاز ارزان از روسیه
یکی از موضوعات محوری این سفر قرار بود، ارسال انرژی از روسیه به صربستان باشد. در خور توجه آنکه صربستان تنها یک روز پیش از اعلام تحریم‌های نفتی اخیر اتحادیه اروپا علیه روسیه از تمدید قرارداد دریافت گاز از روسیه خبر داد. این اقدام انتقاد تند اتحادیه اروپا را به دنبال داشت.
آلکساندر ووچیچ، رئیس جمهوری صربستان علیرغم این انتقادها شادمانه از “بهترین معامله ممکن در اروپا” سخن گفت. با این معامله صربستان از روسیه گاز به بهایی ارزان دریافت خواهد کرد، آنهم در دورانی که در اتحادیه اروپا نگرانی از خطر قطع گاز روز به روز افزایش می‌یابد.
انتقاد اتحادیه اروپا به صربستان
صربستان اگر چه حمله روسیه به اوکراین را محکوم کرده، اما در عین حال تمایلی به قطع روابط با مسکو ندارد و با پیوستن به تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه مخالفت کرده است. این سیاست ناخرسندی مقامات اتحادیه اروپا را برانگیخته است.
پتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا در این ارتباط تصریح کرد، این اتحادیه از صربستان انتظار دارد که “از تقویت مناسبات خود با روسیه خودداری کند”.
او افزود: «از نامزدهای عضویت در اتحادیه اروپا، از جمله صربستان انتظار می‌رود که سیاست‌های خود در قبال کشورهای ثالث را به‌تدریج با سیاست‌ها، مواضع و همچنین اقدامات این اتحادیه هم‌ساز کنند.»
نزدیکی به روسیه
عضویت در اتحادیه اروپا از اهدافی است که دولت صربستان همچنان آن را رسما دنبال می‌کند. در بلگراد اما در عین حال آواهای دیگر هم به گوش می‌رسد. رسانه‌های نزدیک به دولت پیام‌های کاخ کرملین را پخش کرده و صدای کسانی که خواهان پس‌گرفتن درخواست عضویت صربستان در اتحادیه اروپا هستند نیز پیوسته بلندتر می‌شود.
سرجان چویجیچ (Srdjan Cvijic) از اندیشکده “بی‌پاگ” در این ارتباط می‌گوید: «انگار دولت یک دهه گذشته سرگرم آن بوده که افکار عمومی و جامعه [صربستان] را برای هم‌پیمان شدن با مسکو آماده سازد و نه عضویت در اتحادیه اروپا.»
در یک نظرسنجی که به تازگی در این ارتباط انجام شده، ۴۰ درصد از پرسش‌شوندگان صرب گفته‌اند خوشبخت‌تر می‌بودند اگر کشورشان از عضویت در اتحادیه اروپا چشم می‌پوشید و به جای آن با روسیه هم‌پیمان می‌شد.
طبق ارزیابی گوران واسیچ از دانشگاه “نووی ساد” در چارچوب توافق‌نامه گاز میان صربستان و روسیه “ماده‌ای برادرانه” وجود دارد که به طور کتبی در قرارداد نیامده، بلکه توافق‌های حاشیه‌ای و سازشکاری‌های سیاسی را در بر می‌گیرد.
بلگراد این اتهامات را رد می‌کند که به خاطر نپیوستن به تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه، توانسته است به چنین توافق‌نامه گازی دست یابد.
آنا برنابیچ، رئیس دولت صربستان در این ارتباط گفته است: «آنهایی که ما را متهم می‌کنند، به خاطر معامله گاز از تحریم روسیه خودداری کرده‌ایم، باید خجالت بکشند. اینکه ما روسیه را تحریم نمی‌کنیم، مسئله‌ای اصولی است.»
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به تازگی به رسانه‌های صربستان گفته بود، “مسکو اطمینان دارد که صربستان در این موقعیت دشوار همچنان تصمیمی بخردانه خواهد گرفت”.
البته مخالفت کشورهای همسایه صربستان (بلغارستان، مونته‌نگرو و مقدونیه شمالی) با عبور هواپیمای لاروف از آسمان‌شان سبب شد که وزیر خارجه روسیه نتواند شخصا این پیام را به بلگراد منتقل کند.
در خور توجه آنکه اولاف شولتس، صدراعظم آلمان نیز در ارتباط با رویکرد صربستان از لفظ “انتخابی بخردانه” استفاده کرده، اگر چه منظور او مطمئنا چیز دیگری است تا گفته لاوروف.
به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
تاکید صربستان بر سیاست مستقل
شولتس قرار است پایان هفته جاری راهی صربستان شود. او جمعه آینده (۱۰ ژوئن / ۲۰ خرداد) از کوسوو دیدن خواهد کرد.
آلکساندر ووچیچ، رئیس جمهوری صربستان چندی پیش در گفت‌وگو با نشریه آلمانی هاندلزبلات تأکید کرده بود که صربستان “نه عروسک خیمه‌شب‌بازی روسیه است و نه زیردریایی این کشور”.
او تصریح کرده بود، صربستان در پی “مصالح ملی خود در ارتباط با کوزوو و دیگر مسائلی است که روسیه در آن‌ها از بلگراد پشتیبانی می‌کند. ووچیچ با توجه به ارتباطات تاریخی از روسیه به عنوان “برادر بزرگ” یاد می‌کند.
در هر حال باید اذعان داشت که دولت صربستان در چارچوب مسائل مربوط به سوخت و انرژی چندان امکان مانوردهی ندارد. قرارداد گاز با روسیه رو به پایان بود و صربستان بدیل مناسبی برای آن نداشت. صربستان تقریبا به‌طور کامل به گاز دریافتی از روسیه وابسته است.
