گزارش آماری نقض حقوق محیط زیست، خرداد ماه ۱۴۰۱
مینا آقابیگی، سلمان یزدان پناه
آگاهی بیشتر:
این گزارشات آماری از میان بیش از ۲۰۳خبر که در طول ماه خرداد ۱۴۰۱ تهیه شده است.این گزارشات از سایت کمیته دفاع از محیط زیست تهیه شده است که از رسانه‌های داخلی و خارجی مانند هرانا، ایلنا، ایرنا، دیده‌بان، ایسنا، مهر، خبربان، قطره، تسنیم، یورونیوز، انصاف و پایگاه خبری محیط زیست و حیات وحش جمع‌آوری گردیده است.آمار فوق از گزارشات رسانه‌های داخلی و خارجی مورد تأیید دولت جمهوری اسلامی ایران جمع‌آوری شده و عملاً نمی‌تواند بیش از ۲۵ تا ۳۰ در صد واقعیت‌های جامعه باشد.همکارانی که در گردآوری این موارد خبری نقض حفاظت محیط زیست در خرداد ماه همکاری کردند، خانم‌ها و آقایان: سلمان یزدان‌پناه، مینا آقابیگی، ایرانداخت کیا، علیرضا جهان‌بین، رزا جهان‌بین، ساناز تنهایی قلی بیگلو، علی احمدی‌ملک، حمیدرضا امینی، علی برومند و احسان حیاک، اکبرمحمدی ، نادیا مشرف، کاوه قزلباش، ندا فروغی ، مجید رئوفی، رسول بلغار، فرشته خیام الحسینی ،علیرضا بنی هاشم، می‌باشند. اطلاعات بیشتر در لینک زیر قابل مشاهده است:
https://mohitzist.bashariyat.org
آلودگی هوا
- هوای ۳ کلانشهر ناسالم است. تهران – ایرنا(۲۸-خرداد-۱۴۰۱) – مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: امروز شنبه هوای ۳ کلانشهر برای گروه های حساس ناسالم ، ۴ کلانشهر قابل قبول و یک شهر پاک است. به گزارش ایرنا از سازمان حفاظت محیط زیست، بر اساس گزارش دریافتی از مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم این سازمان، هوای کلانشهرهای تهران، کرج و اهواز به ترتیب با شاخص های ۱۰۵، ۱۳۵ و ۱۳۹ در شرایط ناسالم برای گروه های حساس و کلانشهرهای تبریز، اصفهان، مشهد و اراک به ترتیب با شاخص های ۶۹، ۹۷، ۶۵ و ۹۵ در شرایط قابل قبول قرار دارد. همچنین هوای کلانشهر شیراز با شاخص ۳۰ پاک است. شاخص آلایندگی هوا تا ۵۰ سبز و پاک، بین ۵۱ تا ۱۰۰ زرد و قابل قبول، ۱۰۱ تا ۱۵۰ نارنجی و ناسالم برای گروه های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ قرمز و ناسالم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بنفش و بسیار ناسالم، بیشتر از ۳۰۰ قهوه‌ای خطرناک است.
- شرکت‌های نفتی اصلی‌ترین عامل وجود آلاینده در اهواز هستند. محمدجواد اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس(۲۶- خرداد-۱۴۰۱) با بیان اینکه در اهواز دو کانون اصلی آلودگی وجود دارد، اظهار کرد: صنایع و حمل و نقل شهری از کانون‌های آلودگی در اهواز به شمار می‌روند و بر اساس مطالعاتی که توسط دانشگاه صنعتی شریف در مورد سیاهه انتشار در اهواز انجام شده، سهم هر کدام از این کانون‌ها مشخص شده است. وی افزود: شرکت‌های نفتی به ویژه شرکت نفت و گاز کارون، شرکت کربن و شرکت فولاد اصلی‌ترین عوامل آلاینده در اهواز در حوزه صنایع هستند. اشرفی بیان کرد: این شرکت‌ها تا زمانی که برکنترل و مدیریت آلودگی فائق نیایند جزو صنایع آلاینده محسوب می‌شوند .مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان بیان کرد: در زمینه سهم حمل و نقل شهری نیز با توجه به کیفیت خودروها و نداشتن برنامه‌های مدیریت ترافیکی در اهواز شاهد افزایش تاثیرپذیری شهر از آلودگی حمل و نقل درون شهری هستیم.
- مجموعه نیشکر خوزستان با سوزاندن ۶۰ درصد پسماند معضل محیط زیستی ایجاد می‌کند. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان (۱۹-خرداد-۱۴۰۱)سلاجقه گفت: آلودگی زیست محیطی مجموعه نیشکر خوزستان به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و مردم از این مساله گله‌مند هستند. علی سلاجقه گفت : کشور امروز با مشکل ریزگرد ها و گرد و خاک روبرو است ، استان خوزستان با وجود سرمایه و افتخارات، از معضلات متعدد محیط زیستی رنج می‌برد ، اکنون معضل اصلی در خوزستان ریزگردها است که مرتب این استان و سایر استان های کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد ، علاوه بر مشکلات ریزگرد ها که به صورت طبیعی است . رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت : مجموعه نیشکر خوزستان معضل محیط زیستی برای مردم ایجاد می کند که این آلودگی زیست محیطی به هیچ وجه قابل پذیرش نیست ، در این مجموعه بیش از ۶۰ درصد پسماند باقی‌مانده از نیشکر سوزانده می‌شود و مردم از این مساله گله‌مند هستند بنابراین باید در یک زمان‌بندی مشخص و با کمک مجموعه دانش بنیان این مساله حل و این صنعت هم به عنوان صنعت سبز کشور معرفی شود. به گفته ی سلاجقه ، در سطح ملی تصمیمات خوبی در زمینه کنترل گرد و غبار اتخاذ شده است و همه دستگاه‌ها در این خصوص مکلف به اجرای وظایف خود هستند ، همچنین یک برنامه ۱۰ ساله مدیریت گرد و غبار به همه استان‌ها ابلاغ شده است ، از جمله استان خوزستان که کانون های حساس و غبار خیز زیادی دارد .
گونه های جانوری در حال انقراض
تاکسیدرمی جمیعت پلنگ ایرانی را به مرز انقراض رسانده است! به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم(۳۰-خرداد-۱۴۰۱): پلنگ ایرانی و یوزپلنگ ایرانی از جمله گوشتخواران کلیدی در حیات وحش کشور است که متأسفانه به دلیل تخریب زیستگاه و افزایش تعارضات با انسان و شکار، جمعیت آن روز به روز در حال کاهش است و این نگرانی وجود دارد که با افزایش تلفات پلنگ, این گونه نیز به سرنوشت یوزپلنگ ایرانی دچار و منقرض شود؛ در ماه‌های گذشته نیز شاهد تلفات این گونه در مازندران, دنا, کرمان و … بودیم. این استاد دانشگاه تهران در رابطه با مهم‌ترین تهدید پلنگ و یوز ایرانی گفت: تغییرات آب و هوایی, تخریب زیستگاه و اکوسیستم, نزدیک‌تر شدن فعالیت‌های انسانی به زیستگاه آنها و به دنبال آن تقابل ناخواسته آنها با انسان از جمله تهدیدات اصلی پلنگ در کشور ما هستند؛ به دنبال این افزایش تقابل‌هاست که شاهد تلف شدن پلنگ در جاده یا کشتار آنها توسط چوپانان و جوامع محلی هستیم. دکتر اسماعیلی افزود: تهدید دیگر این گربه‌سانان در کشور عطش نامیمون و نامبارک افرادی برای شکار آنها به منظور استفاده از پوست پلنگ برای تاکسیدرمی است! کاهش منابع غذایی در دسترس پلنگ و یوزپلنگ نیز به واسطه تغییر اقلیم, گرمایش جهانی و تخریب زیستگاه نیز باعث شده تا هرم غذایی این گونه ارزشمند به هم بخورد و جمعیت آن تحت تأثیر قرار بگیرد. وی تصریح کرد: برای حفاظت از پلنگ و یوز ایرانی باید 2 اقدام را همزمان باهم پیش برد؛ نخستین اقدام انجام مطالعات جامع و یکپارچه برای آمارگیری دقیق از تعداد افراد این گونه در حیات وحش کشور است و دومین اقدام، فرهنگ‌سازی در خصوص جایگاه و اهمیت این گونه برای مردم به ویژه جوامع محلی است که در مجاورت زیستگاه این گونه زندگی می‌کنند.
- جمعیت وزغ تالشی روبه کاهش است. به گزارش ایرنا(۲۱-۳-۱۴۰۱) از سازمان حفاظت محیط زیست، نشست تخصصی اجرای برنامه جامع حفاظت از وزغ تالشی در کاهش مخاطرات و تهدیدات پیش روی بقای نسل این گونه با حضور روسای ادارات نظارت بر حیات وحش استان های گلستان، گیلان و مازندران در معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد. بر اساس این گزارش، از ۲۲ گونه دوزیستان ایران، ۲ گونه (۹ درصد) در آستانه انقراض و ۳ گونه ( ۱۴ درصد) در رده گونه های آسیب پذیر قرار دارند و بیشترین تنوع گونه ای دوزیستان ایران مربوط به دو ناحیه جنگل های زاگرس و خزری – هیرکانی با ۱۸ گونه است، در این میان وزغ تالشی، بومزاد جنگل های هیرکانی و تنها گونه از خانواده قورباغه ها و وزغ ها است که جمعیت آن در حال کاهش است. تغییر کاربری پهنه های جنگلی استان های گلستان و گیلان به زمین کشاورزی و باغات و متعاقب آن آلودگی منابع آبی با سرازیر شدن سموم، آفت کش ها و علف کش های شیمیایی، ساخت سدها و آب بندهای غیرمسوولانه، توسعه مراکز گردشگری در دریاچه های مرتفع جنگلی و همچنین تلفات جاده ای فراوان در فصل تولید مثل و زادآوری از مهم ترین تهدیدات این گونه محسوب می شوند. گروه تخصصی دوزیستان دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش در هم اندیشی با روسای ادارات نظارت بر حیات وحش استان های گلستان، مازندران و گیلان، پس از بررسی تهدیدات در زیستگاه ها وزغ تالشی به بررسی راهکارهای عملیاتی در کاهش مخاطرات پرداخته و برنامه های حفاظتی در سه بخش آموزش کارشناسان و ارتقاء دانش بومی و محلی، اطلاع رسانی و هشدار و برنامه های مطالعاتی و عملیاتی با برنامه های مجزا در دستور کار قرار گرفت. برگزاری کارگاه های آموزشی و توانمندسازی جوامع بومی و محلی در حفاظت از زیستگاه ها و همچنین بهره مندی از سمن ها و جوامع بومی و محلی برای اجرای برنامه جمع آوری زباله ها در پیرامون دریاچه ها و آبگیرهای محل تخم گذاری وزغ تالشی و فرهنگ سازی در میان مسافران و گردشگران در بهداشت محیط و بکارگیری از توان مراکز تفرجگاهی محل زیست این گونه در تولید محتوای آموزشی و نصب تابلوهای راهنما و اطلاع رسانی در افزایش دانش گردشگران در حفاظت از دوزیستان و همکاری در اجرای جشنواره های زمستان از دیگر مصوبات این جلسه بود. برای کاهش تلفات جاده ای، اجرای طرح مقید سازی و انتقال وزغ ها در فصل مهاجرت تولید مثلی به سمت دریاچه و برکه های محل تخمگذاری در زیستگاه های حساس دریاچه عباس آباد بهشهر و دریاچه سوستان لاهیجان با احداث حصارهای پلاستیکی محافظ متحرک و موقت در موازات جاده به مدت تقریبی هشت هفته و انتقال وزغ های به دام افتاده در پشت حصارها به پیرامون دریاچه برای جفت یابی و تولید مثل در دستور کار قرار گرفت که این مهم با کمک و همکاری سمن ها و نیروهای داوطلب می تواند درصد موفقیت را افزایش دهد.
- سمندر لرستانی در وضعیت بحرانی قرار دارد. به گزارش قدس آنلاین(۲۲-۳-۱۴۰۱)، محسن امیری اظهار کرد: سمندر یکی از گونه‌های اندِمیک در خطر انقراض است که به لحاظ حفاظتی در وضعیت بحرانی قرار دارد. وی ادامه داد: این گونه به علت محدودیت زیستگاه و اندازه جمعیت در رده حفاظت قرار گرفته است. وی خاطرنشان کرد: سمندر لرستانی در جنوب استان و شهرستان‌های پلدختر و خرم‌آباد زیست می‌کنند. رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان بیان کرد: در چند سال اخیر به خاطر کاهش نزولات جوی و خشکسالی‌ها پایش‌هایی انجام و متاسفانه در برخی زیستگاه‌ها به دلیل نبود آب جمعیت سمندر وجود نداشت. امیری یادآور شد: چنانچه کم‌آبی‌ها استمرار پیدا کند قطعا تاثیرات خود را خواهد گذاشت.
بحران آب، آلودگی و خشکیدگی تالاب، دریاچه و رودخانه
- مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا: دماغه شرقی خلیج گرگان خشکید. گرگان – ایرنا(۳۱-۳-۱۴۰۱) – گرمای تابستانی اردیبهشت و خرداد، تبخیر فراوان در کنار کاهش بارندگی فصل بهار، در حال تثبیت خشکسالی و نشان دادن چهره جدید طبیعت برای گلستان است که در آخرین نمونه آن مطابق مشاهدات خبرنگار ایرنا، افزون بر ۵۰۰ هکتار از دماغه شرقی خلیج گرگان در حاشیه بندرترکمن به زمینی خشک و باتلاقی تبدیل شد. فزایش دمای هوای کره زمین، تغییر اقلیم و در نتیجه تبخیر بیشتر آب در کنار حفر چاه های متعدد کشاورزی و کاهش فراوان سفره آب زیرزمینی که موجب مکش آب خلیج گرگان برای جبران این برداشت ها می شود موجب شد روز به روز از سطح و عمق آب خلیج گرگان کاسته شده و بر مساحت صحرای بی آب و علفی که قبلا بخشی از مساحت این پهنه آبی بود، افزوده شود. خلیج گرگان با کارکرد اقتصادی و اکولوژیکی در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر و حفظ چرخه زیست دریای خزر دارای اهمیت بوده و در معیشت جوامع محلی نیز اثرگذاری مستقیم و نقش مهمی دارد. خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر نیز هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.
- حجم تالاب‌های لرستان حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است. نبی الله قائد رحمت روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا(۳۰-۳-۱۴۰۱) بیان کرد: از مجموع تالاب های ۱۱ گانه شهرستان پلدختر هشت تالاب دایمی هستند که اکنون تالاب های پیکه، گوری بلمک و زردآبه خشک شده اند و این در حالی است که تالاب گوری بلمک امسال برای نخستین بار در طی سالیان گذشته خشک شده است. کمبود نزولات جوی و زهکشی‌های انجام شده در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ سبب شده که آب این تالاب‌ها خارج شود و سبب خشکیدگی آن شوند. تالاب گوری بلمک پلدختر و تنودر دورود به دلیل رهکشی‌ها برای تغییر کاربری و استفاده کشاورزی و پرورش آبزیان خشک شدند.
- سد مارون ۲، ضربه نهایی بر پیکره نیمه‌جان تالاب شادگان. به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم(۲۶-۳-۱۴۰۱)، سد مارون 2, گنجایش ذخیره ۱۷۷ میلیون مترمکعب آب دارد. این سد که روی سرچشمه اصلی رودخانه مارون جای‌گذاری شده است, قرار است به منظور انتقال آب از حوضه مارون به حوضه زهره (چرام و دهدشت) احداث شود. به گفته دبیر شورای حفاظت منابع آب شهرستان بهبهان در حال حاضر مطالعات مربوط به احداث این سد پایان یافته است اما مراحل احداث آن هنوز اجرایی نشده است. مخالفان معتقدند که احداث سد مارون 2 در بالادست سد مارون ۱، اثرات بسیار نامطلوب و بدی را خواهد داشت و باعث کاهش بیش از پیش ورود آب به رودخانه مارون می‌شود؛ بنابراین احداث هرگونه سد در بالادست سد مارون ۱و برداشت آب از رودخانه مارون، صدمات چشمگیری را به شهرهای پایین‌دست مذکور و به‌ویژه تالاب بین‌المللی شادگان وارد می‌کند. ناصری‌نژاد خاطرنشان کرد: به طور کلی سدسازی برخلاف چرخه طبیعت است مگر اینکه در موارد بسیار ضروری باشد و در بسیاری از کشورها ساخت سد به طور کلی متوقف شده است. سد مارون ۲ می‌تواند مانند سد گتوند معضل جدی برای کشور باشد و امیدواریم نفوذ برخی ذی‌نفعان سبب ساخت این گونه سدها و آسیب به کشور نشود.
ورود فاضلاب و پسماند به منابع آبی، دپوی نامناسب و ریختن زباله به طبیعت
- محیط‌زیست توان مقابله با «مافیای آشغال» را ندارد. فقط ۳ درصد زباله جنگل‌های شمال کمپوست می‌شوند! به گزارش گروه دیگر رسانه‌های خبرگزاری فارس(۳۱-۳-۱۴۰۱)، روزنامه جوان نوشت: انباشت ۶۰ ساله زباله در جنگل‌های شمال کشور، کار را به جایی رسانده که هر هفته در سازمان محیط‌زیست به خاطر آن جلسه برگزار می‌شود و البته نتیجه عملی‌ای هم ندارد! رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دیروز در این‌باره هشدار داد که پسماند در جنگل‌های شمال تمام منابع آب و خاک آن را از بین برده‌است. به گفته معاون رئیس‌جمهور هنوز بر سر مالکیت پسماند دعواست و با وجود مافیا پشت این پول کثیف، اجازه ساماندهی در این زمینه داده نمی‌شود.
- نحوه دفع زباله در بجنورد غیربهداشتی و غیراصولی است. به گزارش خبرگزاری فارس(۲۹-۳-۱۴۰۱) از بجنورد، حمیده رضایی، کارشناس مسئول نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد در خصوص مشکلات دفع‌گاه زباله واقع در کوه باباموسی اظهار کرد: بحث زباله گردها، آلودگی‌های شیرآبه‌ها، آلوده شدن آب و خاک، نزدیکی این سایت به مسیر کوهنوردی و آرامستان از جمله این مشکلات می‌باشد. رضایی بیان داشت: ولی متاسفانه مدیریت جمع‌آوری شیرابه و یا گازهای حاصل از دفع، در آن محل انجام نمی‌شود. این مقام مسئول گفت: یکی از مهم تریم مسائلی که دامن می‌زند به تمام این مشکلات، سطح پایین سرانه تفکیک پسماند از مبدا هست. رضایی در خصوص وظایف دستگاه‌ها در مورد این موضوع افزود: طبق ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها مدیریت اجرایی کلیه پسماندها در شهرها و روستاها و حریم آنها به عهده شهرداری‌ها و دهیاری‌ها است که این مدیریت اجرایی شامل برنامه‌ریزی، ساماندهی، مراقبت، عملیات اجرایی مربوط به تولید، جمع‌آوری، ذخیره سازی، جداسازی، حمل و نقل، بازیافت، پردازش و دفع پسماند و همچنین آموزش و اطلاع رسانی در مورد این زمینه می‌باشد. وی خاطر نشان کرد: بر اساس ماده ۲۳ قانون مدیریت پسماند مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این روند بر عهده سازمان حفاظت از محیط زیست می‌باشد که ما بعنوان دستگاه اجرایی پیگیری‌های خودمان را مطابق با ماموریتی که داریم، انجام دادیم و ادامه هم خواهد داشت.
- پلاستیک، ویروس فلج کننده طبیعت ماهدشت. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان(۳۱-خرداد-۱۴۰۱) معاون حفاظت محیط زیست البرزگفت: پلاستیک ۱۸۰ هکتار از اراضی راشته ماهدشت را مفلوج کرده بود. آقای لشکری گفت: از مدت‌ها قبل شهرداری ماهدشت پسماند این شهر را در منطقه راشته دپو می‌کرده و تفکیک غیرمجاز پسماند در این منطقه انجام می‌شده است. او می گوید: طی هفته محیط زیست دو تن پلاستیک با مشارکت مردم و شهرداری ماهدشت از این منطقه جمع آوری شد. معاون حفاظت محیط زیست البرز گفت: پنجاه هکتار از اراضی مجاور شهرک ابریشم نیز با همکاری شهرداری کرج و چهارباغ به‌طور کامل پاکسازی شد.
