بیشتر بخوانید:توافق هسته‌ای و تضاد ۱۸۰ درجه‌ای تندروهای ایران با غرب
او با اشاره که به اینکه این متن “ایراد اساسی”دارد، افزود: «در حوزه راستی‌آزمایی آنچه که مربوط به تعهدات هسته‌ای ما می‌شود به خوبی راستی‌آزمایی می‌شود. مثلا مشخص است که چند سانتریفیوژ در حال کار کردن است و یا درصد غنی‌سازی ما چقدر است و آژانس بر این فعالیت‌ها نظارت می‌کند. صفر تا ۱۰۰ این فعالیت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما در مورد لغو تحریم‌ها ابهامات زیادی وجود دارد که بخشی از آن به ماهیت مذاکره بر می‌گردد.»
امیرعبداللیهان به اشاره به انتقاد نمایندگان مجلس از این طرح گفت که پاره‌ای از آنها به طرح اتحادیه اروپا “ایراداتی” وارد کرده‌اند. او افزود در صورت رسیدن به توافق، “اگر کسی بخواهد موشکافی کند حتما در متنی که نوشته شده ایراداتی وجود دارد و این ایراد به این موضوع بر می‌گردد که بالاخره طرف مقابل نیز مطالبات و ملاحظاتی دارد”.
نقطه “شروع پایان”
وزیر خارجه جمهوری اسلامی تصریح کرد: «اکنون در نقطه‌ای هستیم که شاید بتوان آن را شروع پایان توافق بنامیم.» به گفته او ایران آمریکا در سه مورد در حال تبادل پیام با یکدیگر هستند و حکومت ایران طی روزهای آینده آخرین نظرات خود را اعلام می‌کند. به عبارتی اگر نظرات مقام‌های ایرانی در این سه مورد پذیرفته شود، آنگاه این کشور آمادگی دارد که “وارد مراحل بعدی کار” شود.
دویچه وله فارسی در اینستاگرام دنبال کنید
از جمله خواست‌های جمهوری اسلامی این بوده که آمریکا تضمین دهد در برجام می‌ماند. برداشته شدن تحریم‌ها و خارج کردن نام سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی نیز از دیگر مطالبات ایران بوده که رسیدن به توافق را ماه‌ها به تعویق انداخت. حال وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید که ایران در مقابل آمریکا “انعطاف‌های” زیادی نشان داده و در مقابل نیز از آمریکا می‌خواهد چنین انعطافی را مشاهده کند.
امیرعبداللیهان درباره تضمین‌هایی که ایران خواسته است، جزئیاتی به خبرنگاران ارائه نکرد.
انتظاراتی که برآورده نشده‌اند
امروز دوشنبه ۱۵ اوت و قبل از اظهارت وزیر خارجه، سخنگوی او ناصر کنعانی در نشست خبری خود گفت: «پیشرفت‌های نسبی حاصل شده اما این پیشرفت‌ها به صورت کامل تامین‌کننده مطالبات قانون ایران نیست. ما انتظارات دیگری از طرف مقابل داریم که معتقدیم باید تامین شود.»
آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای با یک متن پیشنهادی از سوی اتحادیه اروپا به هیئت‌های مذاکره‌کننده به پایان رسید که به نظر می‌رسید بتواند راه را برای رسیدن به یک توافق هموار کند. به گفته کنعانی “تیم‌ها به پایتخت‌هایشان برگشتند تا در مورد این جمع‌بندی و مطالب مطرح‌شده بررسی‌ها انجام شود و نظرات تکمیلی ارائه شود”.
کنعانی به خبرنگاران گفت، مذاکرات “در مرحله پیشرفت” قرار دارد، اما معنایش این نیست که توافق “نزدیک” است و “این دور از گفت‌وگوها به توافق منتهی می‌شود”. سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرد که توافق نهایی “معطوف به برآورده شدن انتظارات” این کشور و “مشروط” به این است که “خطوط قرمز” حکومت ایران رعایت شود. او از جمله به تامین “کامل” منافع اقتصادی جمهوری اسلامی به دنبال اجرای برجام اشاره کرد.
انتظاراتی که علیرغم امتیازات مهم برآورده نشده است
یک روز قبل از این نشست خبری میخائیل اولیانف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در مصاحبه با خبرگزاری روسی “ایتارتاس” گفت: «در صورت پیشرفت مطلوب شرایط، شاید تا هفته آینده توافق حاصل شود. اگرچه، این در صورتی ممکن است که همه کشورهای شرکت‌کننده در گفتگو‌های وین با نسخه متنی که هماهنگ‌کنندگان اروپایی هشتم اوت ارائه کردند، موافقت کنند.»
“وال استریت ژورنال” نیز پنجشنبه گذشته (۲۰ مرداد) گزارش داده بود که به متن پیش‌نویس جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای احیای برجام دست یافته و بر أساس این متن دیپلمات‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان در هماهنگی با آمریکا برای شکستن بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای امتیازات “چشم‌گیر و جدیدی” به ایران داده‌اند.
یکی از مسائل مورد اختلاف پرونده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پرسش‌های بی‌پاسخ مانده این نهاد درباره منشاء آثار رادیواکتیو یافت‌شده در سه سایت اعلام نشده است. بنابر گزارش وال استریت ژورنال کشورهای غربی در متن نهایی اعلام آمادگی کرده‌اند که اگر جمهوری اسلامی پاسخ‌های معتبری به پرسش‌های آژانس بدهد به مختومه شدن این پرونده کمک خواهند کرد.
مطابق این متن، سه کشور اروپایی و آمریکا گفته‌اند که در صورت پاسخ سریع به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ذرات اورانیوم کشف‌شده در سایت‌های اعلام‌نشده، شورای حکام به بحث‌های مربوط به این موضوع خاتمه خواهد داد.
سهم ایران در بازار انرژی جهان در صورت برداشته شدن تحریم‌ها
با شدت گرفتن بحران انرژی در پی حمله روسیه به اوکراین، برخی کارشناسان این سوال را مطرح کردند که آیا این جنگ به سود جمهوری اسلامی برای صادارت بیشتر نفت و گاز تمام خواهد شد؟
این پرسش در نشست خبری امروز (دوشنبه ۱۵ اوت) کنعانی نیز طرح شد. او در پاسخ گفت: «ایران این ظرفیت را دارد که در سایه بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین بخشی از نیازهای حیاتی و اساسی جهان در حوزه انرژی را تامین کند.»
او این را مشروط بر برداشته شدن تحریم‌های آمریکا و “همکاری‌ها و تعاملات و تجارت نفتی ایران با طرف‌های مختلف در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی” دانست و افزود، ایران می‌تواند “بیش از گذشته در تامین انرژی مورد نیاز جهان نقش جدی‌تری ایفا کند”.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بسیاری کارشناسان درباره نقش “جدی‌تر” و “بیشتر” ایران تردید دارند. از نظر آنها افزایش بهای نفت و گاز اگرچه به درآمد جمهوری اسلامی افزوده، اما علاوه بر تحریم‌ها، اختلافات منطقه‌ای، زیرساخت‌های فرسوده این کشور و عدم اجرای قراردادهای گذشته، امکان عرض اندام چندانی به ایران در بازار نفت جهانی نمی‌دهد.
به عنوان مثال ایران با بیش از ۳۳ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی، بعد از روسیه دومین جایگاه را در جهان دارد. اما به گفته کارشناسان از سال آینده میدان پارس جنوبی که ۷۰ درصد گاز ایران را تامین می‌کند وارد نیمه دوم عمر خود خواهد شد و هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب از تولید آن کاسته خواهد شد. افت تولید این میدان هر سال ادامه خواهد داشت و بدین ترتیب، کسری گاز ایران در زمستان‌ها افزایش خواهد یافت، آنهم در شرایطی که این کشور خود نیز با رشد مصرف گاز مواجه است.
بیشتر بخوانید:توافق گازی ایران-عمان تا چه حد عملی است؟
وضع صنایع نفت ایران نیز بهتر نیست. بر اساس آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس، بدهی شرکت ملی نفت ایران تا ابتدای سال گذشته خورشیدی از ۷۰ میلیارد دلار نیز فراتر رفته است. به عبارتی چالش‌های پیش روی ایران بزرگ‌تر از آن است که بتواند به راحتی و به سرعت سهم بزرگی از بازار انرژی را آنهم در رقابت با کشورهای عرب منطقه، به‌ویژه عربستان از آن خود کند.
