هیئت وزیران در ایران در تیرماه ۱۳۹۸ در راستای جذب سرمایه‌گذاران خارجی مصوبه صدور مجوز اقامت پنج‌ساله برای خارجی‌ها در ازای سرمایه‌گذاری یا سپرده‌گذاری بلندمدت ۲۵۰ هزار دلاری را صادر کرده بود.
“حتی یک متقاضی هم نداشت”
بابک دین پرست معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور مهرماه ۱۴۰۰ در مصاحبه با سایت‌های داخلی این مصوبه را “ناموفق” خوانده بود. این مقام مسئول با گذشت ۲۶ ماه بعد از تصویب طرح سرمایه‌گذاری گفته بود: « به دلیل بالا بودن رقم سرمایه گذاری، حتی یک مورد تقاضا در این چهارچوب صورت نگرفت.»
با اصلاح این طرح در فروردین ۱۴۰۱ مدت اقامت از ۳ سال در قانون مصوب ۱۳۹۸ به پنج سال افزایش یافت. در کنار افزایش مدت اقامت و کاهش مبلغ سرمایه‌گذاری همچنین اعلام شد که “علاوه بر همسر، فرزاندان ذکور زیر ۱۸ سال و اناث مجرد و پدر و مادر تحت تکفل سرمایه‌گذاران نیز از مزایای این مصوبه برخوردار خواهند شد.”
اما این اصلاحات هم کمکی به سرازیر شدن سرمایه‌گذاران خارجی به ایران نکرد.
ادامه مهاجرت نیروهای متخصص ایرانی از کشور
در حالی که جمهوری اسلامی تلاش می‌کند با کم کردن سقف سرمایه‌گذاری، سرمایه‌داران خارجی را برای گرفتن اقامت و سرمایه‌گذاری و سرمایه‌سپاری در ایران ترغیب کند، در بسیاری از حوزه‌ها مهاجرت سرمایه‌های انسانی هم (نیروی متخصص به ویژه در بخش آی تی و پزشکی) از ایران شدت گرفته است.
بنا بر گزارش‌های منتشرشده، در بخش فناوری ارتباطات، امارات در راستای سرمایه‌گذاری گسترده در اقتصاد دیجتیال، انرژی‌های تجدیدپذیر و هوش مصنوعی، با اعطای ویزای طلایی یا از طریق مهاجرت مجازی، به مقصد جذابی برای متخصصان صنعت IT از ایران تبدیل شده است.
در حوزه پزشکی هم رئیس شورای عالی نظام پزشکی ایران از مهاجرت شمار زیادی از دانش‌آموختگان پزشکی از کشور خبر داده است. رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور نیز چندی پیش با اشاره به خروج نخبگان به ویژه دانشجویان پزشکی، گفته بود: «مشکل ما این است که مدام در حال از دست دادن هستیم و ژن‌های خوب و نخبه ما در حال خروج هستند و ورودی نداریم. همین کشور عمان مثل جارو برقی درحال جذب گروه‌های پزشکی ما در رشته‌های مختلف است.»
“افزایش روابط تجاری، با وجود تحریم‌ها”
جمهوری اسلامی اما، هم‌زمان با فاجعه مهاجرت نیروهای متخصص و سرمایه‌ها از ایران همچنان تلاش می‌کند در شرایط دشوار اقتصادی کنونی و در سایه تحریم‌های مشوق‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری سرمایه‌داران خارجی در ایران در نظر بگیرد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌گوید، «روابط تجاری ایران با کشورهای همسایه و کشورهایی که با ما تعامل دارند در یک سال ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است.»
احسان خاندوزی با تأکید بر “دیپلماسی” فعال دولت سیزدهم می‌گوید: «قرار است انحصار واردات شکسته شده و هر کس بتواند کالا را ارزان‌تر وارد کند، او را تشویق کنیم.»
او در ادامه با اشاره به اینکه “تحریم‌ها قطعا اثر دارند” تأکید کرده است: «اما حتماً می‌توانیم اقتصاد را بدون گره زدن بهمسئله مذاکرات ادامه داده و اداره کرده و حتی باید بتوانیم ادامه رشد را هم پیاده کنیم.»
ایران بهشت ثروتمندان برای فرار مالیاتی؟
وزیر امور اقتصادی و دارایی در بخشی از مصاحبه خود در پاسخ به اینکه “آیا ایران بهشت ثروتمندان برای فرار مالیاتی است”، می‌گوید: «این طور بوده و به نسبت کشورهای مترقی دنیا که انضباط بهتری داشته و قاعده‌مندی بیشتری دارند، بسیاری از فعالان اقتصادی می‌توانند با فرار مالیاتی سال‌ها ثروت‌اندوزی کنند و کسی هم متعرض نشود،»
این مقام مسئول گفته است که برای مبارزه با این مشکلات، لایحه مالیات بر عایدی سرمایه یا سوداگری را برای تقدیم به مجلس آماده کرده در حالی که دولت قبل سه سال این لایحه را متوقف گذاشته بود.»
وزیر امور اقتصادی و دارایی، ادعا می‌کند: «با این لایحه موفق شدیم ۵ درصد مالیات تولیدکننده‌ها را کم کنیم تا ایران دیگر بهشت فرار مالیاتی سوداگران نباشد.»
