سازمان همکاری شانگهای سال ۲۰۰۱ با شرکت چین، روسیه و چهار جمهوری اتحاد جماهیر شوروی سابق (قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان) تاسیس شد.
این سازمان تا کنون شش کشور به عنوان عضو ناظر داشته که از میان آنها هند و پاکستان سال ۲۰۱۶ به عضویت کامل آن درآمدند.
جمهوری اسلامی یکی دیگر از اعضای ناظر این سازمان است که سال پیش عضویت دائمش تائید شد اما اسناد آن هنوز نهایی نشده و به امضاء نرسیده است.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، رئیسی پیش از سفر به سمرقند در جمع خبرنگاران گفت اسناد عضویت دائم جمهوری اسلامی باید بررسی می‌شد که این کار انجام شده و یکی از اقدام‌های مهم این سفر تائید این اسناد و امضای آنها توسط وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان شانگهای است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سازمان همکاری شانگهای یکی از هدف‌های مهم خود را “برقراری موازنه در برابر نفوذ آمریکا و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در منطقه” عنوان می‌کند.
تحریم‌های بین‌المللی مانع عضویت ایران
مطابق شواهد جمهوری اسلامی امید دارد از طریق عضویت در این سازمان بتواند با تحریم‌های غرب مقابله کند اما در واقعیت همین تحریم‌ها از موانع عضویتش بوده است.
جواد منصوری، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی و سفیر وقت ایران در چین زمانی گفته بود درخواست عضویت در سازمان همکاری شانگهای را شخصا در سال ۱۳۸۶ تحویل داده است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه یکی از علت‌های اصلی عدم موافقت با عضویت ایران در این سازمان در یک دهه و نیم گذشته این بوده که بسیاری از اعضاء با پیوستن کشوری که تحت تحریم‌های بین‌المللی است به آن مخالف هستند.
گفته می‌شود پیش از امضای توافق هسته‌ای چین، روسیه و تاجیکستان از کشورهایی بوده‌اند که با عضویت جمهوری اسلامی در سازمان همکاری شانگهای مخالف کرده‌اند.
اکنون نیز در حالی که ظاهرا قرار است اسناد عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای در نشست‌های روزهای پنج‌شنبه و جمعه در سمرقند بررسی و امضاء شود، امید به موفقیت مذاکرات احیای برجام دوباره کاهش یافته است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
آمریکا و سه کشور اروپایی طرف توافق می‌گویند با درخواست‌های ناموجه و فرابرجامی جمهوری اسلامی احتمال دست‌یافتن به توافق احیای برجام در آینده نزدیک بسیار کم شده است.
پشتگرمی به ائتلاف شکننده؟
برخی تحلیلگران معتقدند جمهوری اسلامی امیدوار است از طریق عضویت در سازمان همکاری شانگهای بتواند از پشتیبانی کشورهای عضودر برابر “ناتوی عربی” که زمزمه تشکیل آن برای مقابله با تهدیدهای ایران مطرح است، برخوردار باشد.
چنین انتظاری با واقعیت زیاد همخوان نیست زیرا کشورهایی مانند چین با کشورهای عربی روابط نزدیکی دارند که در سالهای اخیر گسترش نیز یافته است.
افزون بر این کشورهای عضو سازمان شانگهای با وجود منافع و دغدغه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی مشترک، اختلاف‌های عمیقی دارند که مناسبات پرمناقشه هند و پاکستان و تنش میان هند و چین از نمونه‌های آنهاست.
