بر اساس این گزارش وقایع اوین نه در روز ۲۳ مهر بلکه چند روز پیش از آن شروع شد. در این گزارش آمده است: «دو روز پیش از ۲۳ مهر یک واحد پلیس ضدشورش واردمحوطه شد و با فریاد “الله اکبر” و کوبیدن باتوم به درهای سلول شروع به گشت زنی کرد.»
این شش منبع به رویترز گفته‌اند این گشت‌زنی بدون هیچ گونه تحریک آشکار از سوی زندانیان آغاز شد و از پنج‌شنبه تا شنبه ادامه داشت. برخی از زندانیان به حرکات تحریک‌آمیز این افراد با فریاد مرگ بر خامنه‌ای واکنش نشان دادند که بازتاب اعتراض‌هایی بود که از اواخر شهریور در سراسر ایران آغاز شده است.
یکی از ازندانیان بند ۸ که مخصوص جرایم مالی است به رویترز گفته است: «پس از آن ما صدای شلیک و فریاد مرگ بر خامنه‌ای از سوی زندانیان سایر بندها شنیدیم.»
رویترز در این گزارش با یک زندانی بند ۸، بستگان یک زندانی دیگر و نیز چهار فعال حقوق بشر که با زندانیان اوین در ارتباط هستند گفت‌وگو کرده است و همه آنها تایید کرده‌اند که شعارهای ضددولتی “واکنش زندانیان به گشت‌زنی خشونت‌بار و تحریک‌کننده پلیس در محوطه زندان” بوده است.
بیشتر بخوانید: روایت متفاوتی از درون زندان درباره حریق اوین
رویترز به مقامات زندان اوین، وزارت کشور جمهوری اسلامی و مقامات قضایی ایمیل یا تلفن زده و از آنها خواهان توضیح شده است، اما هیچیک پاسخ رویترز را نداده‌اند.
تنها یک مقام رسمی که نخواسته نام و سمتش فاش شود، تلفنی به رویترز گفته، “نمی‌داند چرا پلیس ضد شورش به زندان اعزام شده و از این موضوع ابراز تعجب کرده است”. او افزود، “به نظر می‌رسد مقامات برای مدتی کنترل زندان را در شنبه شب از دست داده‌اند”.
یک فعال ضد جمهوری اسلامی نیز به رویترز گفته دولت ممکن است سرکوب زندان را برای ترساندن و نشان دادن اینکه در صورت بازداشت چه چیزهایی در انتظار معترضان است، انجام داده باشد.
تکذیب آتش‌سوزی در کارگاه
مقامات جمهوری اسلامی گفته‌اند آتش‌سوزی در کارگاه خیاطی اوین روی داده و علت آن درگیری “اراذل و اوباش” با دیگر زندانیان بوده است.
این در حالی است که زندانی و فعالانی که رویترز با آنها صحبت کرده، گفته‌اند “نیمه‌شب کسی در کارگاه نبوده و نمی‌توانسته آنجا باشد چون شبها در کارگاه را قفل می‌کنند”.
بیشتر بخوانید: “بی‌خبری” از سرنوشت چهار روزنامه‌نگار زندانی در اوین
زندانی‌ای که رویترز با او حرف زده گفته است: «وقتی ما صدای شلیک و شعار دادن را شنیدیم سعی کردیم درها را بشکنیم و وارد کریدور شویم تا به دیگر زندانیان بند ۷ که درها را شکسته و با پلیس ضد شورش درگیر شده بودند، کمک کنیم. همه فریاد می‌زدند…»
بستگان یک زندانی دیگر نیز به رویترز گفته‌اند، “پلیس ضد شورش و گارد زندان گاز اشک‌آور و گلوله‌های فلزی به سمت صدها زندانی پرتاب می‌کردند و آنها را با باتوم کتک می‌زدند”.
“میدان جنگ”
زندانی مورد مصاحبه رویترز گفته است: «در بند ۸ را باز کردند و با گلوله‌های فلزی به سمت زندانیان شلیک و گاز شک‌آور پرتاب کردند. ده‌ها نفر آنجا بودند. تعداد زیادی زخمی شدند و نمی‌توانستند نفس بکشند.»
این زندانی اضافه کرده است: «ما صدای شلیک‌ها را می‌شنیدیم، زندانیان فریاد می‌زدند، گارد زندان شلیک می‌کرد، آنها در را باز کردند و گاز اشک‌آور را داخل بند پرتاب کردند و از گلوله‌های فلزی استفاده کردند. بسیاری از ز ندانیان بیهوش شدند و ده‌ها نفر دیگر زخمی. آنجا شبیه میدان جنگ شده بود.»
آتنا دائمی، فعال حقوق بشر که دو سال زندانی بوده به رویترز گفته است: «زندانیان بند ۷ سعی کردند در بند ۸ را بشکنند تا زندانیان بند ۸ بتوانند خارج شوند. هم‌زمان حدود ساعت هشت و نیم شب نیروهای امنیتی شروع به شلیک به سمت زندانیان با گلوله‌های جنگی کرده‌اند.»
بیشتر بخوانید: آتش‌سوزی در اوین؛ آمار رسمی کشته‌شدگان ۸ نفر اعلام شد
بنا به آمار رسمی اعلام‌شده از سوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی، در جریان آتش‌سوزی در اوین هشت نفر “در اثر استنشاق دود” جانشان را از دست داده‌اند.
سازمان عفو بین‌الملل در روز ۲۶ مهر بیانیه‌ای صادر کرد و در آن از مقامات ایرانی خواست “فوراً به ناظران مستقل بین‌المللی اجازه دسترسی بدون مانع به زندان‌های ایران را بدهند، تا در مورد برخورد وحشتناک و غیرقانونی نیروهای امنیتی در زندان اوین تهران در ۱۵ اکتبر تحقیق کنند و از زندانیان در برابر قتل فراقانونی، شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها محافظت کنند”.
عفو بین‌الملل در این بیانیه تاکید کرد: «حادثه مرگبار اخیر بار دیگر نیاز فوری برای پرداختن به جنایات انبوه مقامات ایرانی را از طریق یک مکانیسم مستقل تحقیق، گزارش و پاسخگویی برجسته می‌کند.»
رادیو صدای آمریکا نیز یک فایل صوتی از محمد نوری‌زاد که در اوین است دریافت کرده. این فعال سیاسی در این فایل گفته است: «تیربار شلیک شد، آرپی‌جی شلیک شد، رگبار کلاشنیکف شلیک شد. درست از بالای سر من و اطراف من. به شعور مردم توهین نکنید نگویید عده‌ای بر اثر استنشاق دود مردند.»
نوری‌زاد اضافه کرده است: «ما در اوین خون و جنازه‌های آش و لاش دیدیم. شما می‌گویید اراذل و اوباش؟ ما می‌گوییم درست، ولی انسان که بودند! شورش زندان اوین را می‌شد با گاز اشک‌آور خواباند، نه با گلوله‌های جنگی، نه با دوشکا، نه با آرپی‌جی! باور کنید من در میان سپاهیان، اطلاعاتی‌ها، بسیجی‌ها در پی دوست هستم تا دشمن!»
