هفته گذشته بود که ابتدا از قول مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ذخایر آبی پایتخت فقط برای ۱۰۰ روز کافی است. پس از آن این خبر از سوی روابط عمومی این شرکت تکذیب شد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما ،این روزها مسئولان دیگری هم بوده‌اند که ابتدا از کمبود ذخایر آب شرب سخن گفته‌اند اما در اظهارنظرهای بعدی کوشیده‌اند طوری سخن بگویند که جامعه احساس نگرانی نکند. سیاست متناقض درباره اطلاع‌رسانی مسئله کم‌آبی آیا موجب خواهد شد که کشور از این بحران با موفقیت عبور کند؟
سخنگوی صنعت آب با اشاره به آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور درباره آخرین وضعیت ذخایر آبی گفته است: «با سپری شدن ۳۷ روز از سال آبی (۱۴۰۲-۱۴۰۱) میزان کل حجم آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۷.۹۵ میلیارد مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته تغییر نکرده است.
به گفته فیروز قاسم‌زاده بررسی وضعیت ورودی سدهای کشور نشان می‌دهد که ورودی به مخازن در سال آبی جاری به ۱.۰۵ میلیون متر مکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته ۱۲ درصد کاهش دارد. میزان پرشدگی سد زاینده‌رود در استان اصفهان، سدهای استان تهران، سدهای استان خوزستان و سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه در شرایط فعلی به ترتیب حدود ۱۱ درصد، ۱۸ درصد، ۴۲درصد ، و ۲۹ درصد است.»
پیش از این هم وزیر نیرو از چالش جدی در تامین آب شرب کلانشهرهایی چون تهران، اصفهان و مشهد سخن گفته بود. با این حال مسئولان وزارت نیرو برای آنکه جامعه را نگران نکنند سیاست اطلاع‌رسانی محتاطانه را در پیش گرفته‌اند و از اعلام وضعیت اضطراری و پیش‌بینی تمهیدات فوری در این زمینه خودداری می‌کنند.
مهمترین تصمیمی که فعلا از سوی وزارت نیرو اعلام شده پیش‌بینی «تشویق و تنبیه برای مشترکان کم مصرف و بدمصرف» بوده است.موضوع آب در کمیسیون کشاورزی مجلس دنبال می‌شود درحالی که سر وکار وزارت نیرو با کمیسیون انرژی مجلس است. حتی در داخل مجلس و برای قانونگذاری که باید یک انسجام وجود داشته باشد در موضوع آب این انسجام وجود ندارد
برخی از مدیران این روزها در تلاش هستند با اظهارنظرهایشان این اطمینان خاطر را به شهروندان بدهند که پاییز و زمستان بی‌مشکلی را در سپری می‌کنند. نمونه آنها مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای البرز است که به ایسنا گفته است: «هر چند نگرانی از کاهش ظرفیت سدها جدی است ولی با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از آب شرب البرزنشینان از منابع زیرزمینی تامین می‌شود، با مشکل جدی مواجه نخواهیم شد.
داوود نجفیان با اشاره به اینکه ظرفیت سد کرج در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۵ درصد و ظرفیت سد طالقان نیز هشت درصد منفی است، عنوان کرد: در حال حاضر ۱۸۰ میلیون مترمکعب از ظرفیت سد طالقان و بیش از ۶۰ میلیون مترمکعب از ظرفیت ۱۸۰ میلیون مترمکعبی کرج پر است. علیرغم این تراز منفی مدیریت لازم صورت گرفته تا البرزی‌ها ماه‌های باقی مانده از سال را بدون مشکل و قطعی آب سپری کنند.
به گفته این مقام مسئول بر اساس گزارش هواشناسی پاییز امسال بارش خوبی نداریم و با توجه به شرایط موجود نباید انتظار داشت بارندگی بتواند کسری آب سدها را جبران کند. او افزود: «هر چند نگرانی از کاهش ظرفیت سدها جدی است ولی با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از آب شرب البرزنشینان از منابع زیرزمینی تامین می‌شود، با مشکل جدی مواجه نخواهیم شد.»
امروز پایتخت کشور در معرض تهدید کاهش شدید ذخایر آبی قرار گرفته است و استان‌های دیگر نیز کماکان با این چالش روبه‌رو هستند. استان خوزستان دارای ۹ سد است که وضعیت ذخایر آبی در پشت آنها نامناسب است. در استان‌های مرکزی نیز وضعیت آب چاه‌ها و قنات‌ها چندان مناسب نیست
او در این گفت‌وگو از برنامه‌ریزی‌های اورژانسی برای تامین آب پایتخت پرده برداشت و گفت: «وزارت نیرو برای تامین آب شرب پایتخت هم برنامه‌ریزی اورژانسی صورت داده تا بتوانند تعدادی چاه را به مدار بهره‌برداری برسانند و دغدغه تامین آب مردم حل شود. با توجه به اینکه در حال حاضر ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب قابل برداشت در استان وجود دارد، امیدواریم با رعایت مشترکان زمستان پیش رو را با کمترین مشکل سپری کنیم.»
پایتخت در معرض تهدید کاهش شدید ذخایر آبی قرار دارد
بهره‌برداری از تعدادی چاه جدید در حالی است که در همین برداشت کنونی نیز بسیاری از کارشناسان را نگران کرده و افرادی مانند رضا حاجی کریم متخصص صنعت آب نسبت به تبعات از دست دادن ذخایر استراتژیک آب تهران و سایر شهرها هشدار داده‌اند. شاید همین وضعیت باعث شده نمایندگان مجلس در کمیسیون انرژی این روزها محور سخنان خود را به آب اختصاص دهند. نمونه آنها قاسم ساعدی است که در تازه‌ترین اظهارنظر خود دیروز (شنبه) گفت: «باید برای تامین آب شرب استفاده حداکثری از حداقل منابع آبی موجود در سطح کشور در دستور کار قرار گیرد و از روش‌های علمی‌تر و موثرتر برای مواجهه با چالش کم‌آبی استفاده شود.
همه کارشناسان و مردم اطلاع دارند که کشور در شرایط خشکسالی قرار دارد و از لحاظ ذخایر منابع آبی شرایط مناسبی نیست و در استان‌های مرکزی با نشست سفره‌های آب زیرزمینی و در استان‌های جنوبی با خشک شدن رودخانه‌ها و کم شدن ذخایر آب پشت سدها مواجه هستیم، در استان‌هایی مانند خراسان و سمنان نیز این شرایط حاکم است.»
به گفته او «امروز پایتخت کشور در معرض تهدید کاهش شدید ذخایر آبی قرار گرفته است و استان‌های دیگر نیز کماکان با این چالش روبه‌رو هستند. استان خوزستان دارای ۹ سد است که وضعیت ذخایر آبی در پشت آنها نامناسب است. در استان‌های مرکزی نیز وضعیت آب چاه‌ها و قنات‌ها چندان مناسب نیست.»
این عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی بر لزوم یافتن راهکار در این زمینه تاکید کرد و افزود: «باید از راهکارهای علمی برای برون‌رفت از بحران آب استفاده کرد تا بتوانیم از این تهدید بحرانی که بر کشور سایه انداخته است عبور کنیم. از سوی دیگر در حوزه آب کشاورزی نیز بعضا سیاست‌های غلطی اتخاذ شده است.
در برخی از استان‌ها ۵۰ درصد مجوز کشت داده شده است اما باز به همین میزان نیز امکان تامین آب برای کشت وجود ندارد. باید در طول این سال‌ها روش‌های نوین آبیاری ترویج داده می‌شد که متاسفانه این اتفاق رقم نخورده است و هنوز که هنوز است شیوه آبیاری محصولات کشاورزی در خیلی از استان‌ها به روش سنتی اجرایی می‌شود. در صورتی که وزارت جهاد کشاورزی با پیش‌بینی وضعیت این روزها باید از مدت‌ها پیش به سمت ترویج روش‌های نوین آبیاری و کشت محصولات کم آب‌بر حرکت می‌کرد.»
دولت متخصص کافی نیز در حوزه تنظیم‌گری و نظارت ندارد
انتقاد ساعدی عضو کمیسیون انرژی در حالی است که همین روزها و در همین وضعیت بحران آبی وزارت جهاد کشاورزی شعار خود را بر خودکفایی برخی محصولات کشاورزی نظیر گندم قرار داده است. آنها همچنین در حالی از اصلاح الگوی کشت سخن می‌گویند که روشن نیست این برنامه چقدر در عمل موفق خواهد شد همزمان با بهبود بهره‌وری مصرف آب را کاهش دهد. همین فقدان انسجام در حوزه آب است که فریدون عباسی عضو دیگر کمیسیون انرژی روز شنبه هفتم آبان در گفت‌وگو با ایسنا بر آن تاکید کرده و گفته است: «موضوع آب در کمیسیون کشاورزی مجلس دنبال می‌شود درحالی که سروکار وزارت نیرو با کمیسیون انرژی مجلس است.
حتی در داخل مجلس و برای قانونگذاری که باید یک انسجام وجود داشته باشد در موضوع آب این انسجام وجود ندارد. زمانی که یک کاری قرار است انجام شود پای وزارتخانه‌های مختلف با تخصص‌های متفاوت به میان می‌آید. به عنوان مثال در حوزه آب، بخش آب شرب به سازمان آبفای کشور باز می‌گردد که زیرنظر وزارت نیرو است. بخش آب کشاورزی نیز به وزارت جهاد کشاورزی باز می‌گردد. مسئول اصلی آب کشور نیز وزارت نیرو است. موضوع سدهای کشور نیز در کمیسیون انرژی مجلس دنبال می‌شود در حالی که باید در کمیسیون عمران مجلس این موضوع پیگیری شود.
در حوزه اجرا نیز ما یک امور آب و یک آبفا داریم که کارشناسان کافی از نظر تعداد و از نظر تخصص ندارند. دولت باید نقش تنظیم‌گری و نظارت در این حوزه‌ها داشته باشد ولی متخصص کافی نیز در حوزه تنظیم‌گری و نظارت ندارد.» به گفته این نماینده مجلس بهترین راهکار برای بهینه‌سازی مصرف آب در وهله اول آموزش مردم و در گام بعدی اجرای سیاست‌های قیمتی است.
او با انتقاد از وزارت جهاد کشاورزی گفت: «ما شاهد کشت بی‌رویه محصولات آب‌بر در حوزه کشاورزی هستیم. کشاورز هر محصولی را که می‌خواهد کشت می‌کند و هر میزان که قصد دارد آب مصرف می‌کند حتی زمانی که چاه‌های کشاورزی خشک می‌شود به سراغ مجوز کف‌شکنی می‌رود تا عمق چاه‌های خود را افزایش دهد و برداشت بیشتری از منابع زیرزمینی داشته باشد.»
اظهارات ضد و نقیض مسئولان در حوزه آب نشان‌دهنده فقدان سیاست منسجم برای اطلاع‌رسانی به جامعه است. مسئولان گرچه در تلاش هستند جامعه را آسوده خاطر کنند که در این زمینه مشکلی وجود ندارد، اما مسئله کم‌آبی چیزی نیست که بتوان آن را مخفی کرد، این زخم در نهایت سر باز می‌کند و متولیان را مجبور به پاسخگویی می‌کند.
