محافل دیپلماتیک نزدیک به سازمان ملل می‌گویند که روسیه مجدداً به ایران سفارش صدها پهپاد و موشک‌های بالستیک داده است. این دیپلمات‌ها گفته‌اند، “ما می‌دانیم که ایران در تدارک است صادرات پهپاد و موشک را به سطحی بالاتر افزایش دهد.” آنها می‌گویند که روسیه از این رهگذر قصد رفع و رجوع کمبودهای خود در عرصه مهمات جنگی را دارد. چند صد موشک و صدها پهپاد در شمار سفارش‌های تازه مسکو هستند. دیپلمات‌های یادشده گفته‌اند که فکر نمی‌کنند این سفارش‌ها ارسال شده باشند، ولی در مورد تقاضای روسیه تردیدی نیست.
گزارش‌های متعددی حاکی از این بوده‌اند که ایران ارسال پهپاد به روسیه را از ماه اوت سال جاری شروع کرده است. این پهپادهای انتحاری که اغلب از نوع شاهد ۱۳۶ هستند با سرعت بالا حرکت می‌کنند و با انفجاری که در برخورد با هدف ایجاد می‌کنند خسارت سنگینی به جا می‌گذارند. از این پهپادها می‌توان از جمله در حمله به تاسیسات نظامی مانند سیستم‌های راداری و توپخانه استفاده کرد.
روسیه چند هفته پس از دریافت پهپادهای شاهد ۱۳۶ ایرانی، با آنها حمله به اوکراین را شروع کرد. کشورهای اتحادیه اروپا در واکنش به این حملات تحریم‌هایی را علیه جمهوری اسلامی به اجرا گذاشتند.
تردیدها در باره آنچه که ایران دریافت می‌کند
اطلاع دقیقی در دست نیست که ایران در ازای ارسال پهپاد و موشک چه چیزی از روسیه دریافت می‌کند. بنا بر تخمین دیپلمات‌ها در نیویورک، احتمالا کمتر پای پول در میان است و مسکو این کمک‌ها را با تقویت و تعمیق همکاری نظامی جبران خواهد کرد که پیامدهای سنگین و فاحشی برای معادلات مربوط به امنیت منطقه خواهد داشت.
ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای که در ایام اخیر مذاکرات احیای برجام با آن به بن‌بست خورده است در حال حاضر به گسترش برنامه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین این حدس و گمان را مطرح کرده است که روسیه به عنوان یک قدرت اتمی در ازای دریافت پهپاد و موشک از ایران به توسعه برنامه هسته‌ای این کشور کمک خواهد کرد. او همچنین گفته است که در پرتاب پهپادهای ایرانی از خاک روسیه متخصصان ایرانی مدیریت کار را بر عهده دارند.
جمهوری اسلامی در ابتدا منکر ارسال پهپاد به روسیه بود. بعدتر که شواهد و مستندات در این زمینه بیشتر شدند، از انکار کامل دست کشید و مدعی شد که ارسال پهپادها به قبل از جنگ اوکراین برمی‌گردند، ادعایی که در سطح بین‌المللی کمتر باورپذیر بوده است. مقام‌های روسیه هم مدعی‌اند که پهپادها با نام “گران” صرفاً از روی الگوی ایرانی شاهد ساخته شده و تولید بومی خود روسیه‌اند. بقایای پهپادهای منفجر شده نیز نشانه‌هایی در این زمینه به دست می‌دهند.
توافق برجام در سال ۲۰۱۵ ایران را از معاملات تسلیحاتی از این دست منع کرده است. جمهوری اسلامی ولی اصرار دارد که این منع ۵ ساله بوده و در حال حاضر مانعی برای تجارت تسلیحاتی این کشور وجود ندارد. در ماه اکتبر امسال آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان خواهان تحقیقی از سوی سازمان ملل در باره حملات روسیه با تسلیحات ایرانی شدند.
“سرما پهپادهای ایرانی را ناکارا کرده است”
تخریب زیرساخت‌های اوکراین که روسیه در دو ماه گذشته از جمله با بهره‌گیری از پهپادهای ایرانی رقم زده قطع برق و بی‌‌‌آبی گسترده‌ای را در اوکراین سبب شده و زندگی در سرمای بعضا تا سی درجه در این کشور را با مشکلات عظیمی روبرو کرده است. سرما اما ظاهرا اثر مثبتی هم داشته و آن ناکاراکردن پهپادهای ایرانی است که ظاهرا برای وضعیت اقلیمی اوکراین و سرمای کنونی در این کشور ساخته نشده‌اند.
یوگنی زیلکین، سخنگوی نیروهای مسلح اوکراین در زمینه ارتباطات راهبردی به خبرگزاری اونیان این کشور گفته است که در ساخت پهپادهای انتحاری شاهد ۱۳۶ از قطعات مصنوعی و برخی مواد دیگر استفاده شده که در برابر سرما تاب‌آوری ندارند و ناکارا می‌شوند.
او افزوده است که از روز ۱۷ نوامبر هیچ پهپاد ایرانی در آسمان اوکراین و در حمله به این کشور دیده نشده است.
این در حالی است که ناتالیا گومنیوک، مدیر مرکز مطبوعاتی نیروهای مسلح اوکراین در جنوب کشور در مصاحبه با همان خبرگزاری این گمان را مطرح کرده است که کاهش استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی و استفاده محدود از انواع دیگر پهپادها شاید به خالی‌شدن زرادخانه روسیه از این نوع تسلیحات یا تغییری در راهبرد تسلیحاتی روسیه مربوط شود.
ساموئل بندت، یک کارشناس تسلیحاتی هم به مجله نیوزویک در آمریکا گفته است که درباره ادعای اوکراین در خصوص ناکاراشدن پهپادهای ایرانی در سرما نمی‌توان کاملاً مطمئن بود.
بندت که از تحلیلگران “مرکز مطالعات امنیتی نوین آمریکا” است، می‌گوید می‌توان فرض را بر این گذاشت که برخی از پهپادهای ایران به طور خاص برای دماهای شدیدا زیر صفر طراحی نشده‌اند. همزمان اما باید توجه داشت که ایران در تاجیکستان کارخانه‌ای دائر کرده است که پهپاد ابابیل ۲ تولید می‌کند و تاجیکستان به لحاظ جغرافیایی در منطقه‌ای کوهستانی و بسیار سرد واقع است.
برگشتن به مدار انکار
در همین حال، با انتشار خبرهای مربوط به ناکاراشدن پهپادهای ایران در سرمای اوکراین، سایت نورنیوز، نزدیک به شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی دوباره روایت انکار ارسال پهپاد را رو کرده است و در مطلبی با عنوان “سرمای هوا و زمین‌گیر شدن پهپادهای خیالی!” مدعی شده است که انتشار این خبرها «صرفا داغ نگاه داشتن کلیدواژه “پهپاد ایرانی” در موضوع “بحران اوکراین” است.»
نورنیوز ابراز نگرانی کرده است که پخش اخبار مربوط به نقش پهپادهای ایرانی در تخریب وسیع زیرساخت‌های اوکراین “اضلاع سناریویی” برای توجیه‌پذیر کردن اقدامات حقوقی علیه ایران در موضوعات حقوق بشری و مرتبط کردن آن به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت برای زیر فشار قرار دادن ایران در مذاکرات رفع تحریم‌ها است.
این در حالی است که رهبر جمهور اسلامی در مورد “حقانیت روسیه” در به جریان انداختن جنگ علیه اوکراین تردیدی ندارد و به باور او این جنگ “ساختار نوین جهان و تضعیف بیشتر آمریکا” را رقم خواهد زد، دیدگاه‌هایی که از جمله در دیدار خامنه‌ای با ولادیمیر پوتین در تهران عنوان شدند. از نظر تحلیلگران طبیعی است که جمهوری اسلامی با چنین مواضعی حامی تام و تمام روسیه در جنگ باشد و برای “پیروزی” آن دریغ نکند. این نیز هست که پس از چند هفته انکار، بالاخره حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی خود اذعان کرد که ایران پهپادهای را به روسیه ارسال کرده است.
