یک کارشناس حوزه آب ضمن درخواست از وزارت نیرو جهت مدیریت مصرف آب در پایین‌دست سد چمشیر، گفت: آبگیری «چمشیر» تنها در صورتی مناسب است که منجر به تعدیل شوری خاک و آب منطقه و تولید انرژی برق آبی شود.
سد «چمشیر» در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان در استان کهگیلویه و بویراحمد و روی رودخانه زهره در مراحل پایانی ساخت قرار دارد و شمارش معکوس برای آبگیری آن نگرانی‌ها را در خصوص تکرار یک فاجعه دوچندان کرده است؛ سدی که روی سازند گچساران، یعنی همان سازندی که سد گتوند روی آن بنا شده، ساخته شده است. این سد در سال ۸۹ مجوز ارزیابی زیست محیطی خود را دریافت کرده و عملیات ساخت آن از سال ۹۳ آغاز شده است.
علی سلاجقه – رییس سازمان حفاظت محیط زیست – اوایل آذرماه گفته بود که تا وزارت نیرو نتایجش را درباره آبگیری سد چمشیر ندهد، نمی‌توانیم پاسخ دهیم. اکنون پس از گذشت حدود یک ماه وی دوباره گفته است که ما قبلاً هم اعلام کردیم که اجازه گتوند دوم را نمی‌دهیم و مواضع ما همین است تا راستی‌آزمایی انجام شود. کارشناسان ما و وزارت نیرو مشغول کارهای میدانی هستند و بعد از مشخص شدن نتایج آن اعلام موضع می‌کنیم و هیچگونه آبگیری فعلاً انجام نمی‌شود. این در حالیست که اکنون سد چمشیر در آستانه آبگیری است. این خبر با وجود اینکه هنوز وزارت نیرو نظر نهایی خود را اعلام نکرده است به گوش می‌رسد.
بیشتر بخوانید: آبگیری «چمشیر» را حداقل یک‌سال عقب بیندازید
آنچه تاکنون درخصوص احداث و آبگیری این سد از کارشناسان محیط زیست شنیده‌ایم، خساراتی است که بر منطقه تحمیل می‌شود. هدف از احداث این سد، آب‌دهی به اراضی کشاورزی در پایین‌دست استان کهگیلویه همچنین بوشهر و تامین آب شرب برای مردم این مناطق بوده است.
در اردیبهشت‌ماه سال ۹۲ بود که مدیرعامل وقت شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به کلنگ زنی بلندترین سد بتنی دو قوسی جهان در ایران، بهره برداری از بلندترین سد خاکی کشور و کلنگ زنی سد و نیروگاه چمشیر گفته بود: در مدت کوتاهی که از آغاز سال گذشته، در سال حماسه سیاسی حماسه اقتصادی وزارت نیرو قبل از پایان اردیبهشت چندین حماسه بزرگ اقتصادی را از جمله موارد مذکور خلق کرده است.
چمشیر حماسه‌ای اقتصادی یا عامل تخریب محیط زیست؟
اکنون محسن موسوی خوانساری در گفت و گو با ایسنا، در پاسخ به این پرسش که آیا آبگیری سد چمشیر حماسه‌ای اقتصادی در جهت توسعه کشاورزی است یا باعث آسیب به محیط زیست و مردم منطقه می‌شود، اظهار کرد: بر اساس ادعای کارشناسان و مسئولان وزارت نیرو، آبگیری چمشیر موضوعی است که براساس اصولی مطالعه شده بیان شده است چراکه به این نتیجه رسیده‌اند که با آبگیری چمشیر شوری آب رودخانه در فصل تابستان تعدیل خواهد شد.
وی با اشاره به دو نکته حائز اهمیت درباره این موضوع افزود: نکته اول در بالادست سد است. مطالعات این سد حدود ۲۰ سال قبل انجام شده است؛ به عبارتی این سد زمانی طراحی و اجرا شده که مصارف این آب در بالادست به این شکل نبوده است. اخیرا مصارف آب در بالادست در استان‌های فارس، کهگیلویه و بویراحمد و نورآباد بسیار زیاد بوده به‌طوری‌که برنج‌کاری بسیار رواج پیدا کرده و آب به صورت پمپاژ برای آن استفاده شده و در نتیجه مصارف آب بالا رفته است. نکته مهم این است که ما باید به مصارف آب بالادست دقت و آن را کنترل کنیم که آسیبی به سد وارد نکند. به هر حال سد چمشیر با یک فرضیاتی اجرا شده است.
موسوی‌خوانساری ضمن اشاره به نکته دوم درباره پایین دست رودخانه خیرآباد توضیح داد: منطقه هندیجان و زیدون جزو استان خوزستان و منطقه خیرآباد در استان کهگیلویه و بویراحمد مناطق بسیار وسیعی هستند همچنین مناطق بسیاری در این دو منطقه در حال توسعه کشاورزی به وسیله تامین آب و ایجاد شبکه‌های آبیاری جدید هستند. اگر این مصارف سد افرایش پیدا کند سطوح زیر کشت پیش‌بینی شده قبلی نیز زیر سوال خواهند رفت بنابراین وزارت نیرو نباید اجازه دهد که مصارف در پایین‌دست بیش از حد بالا رود.
وی تاکید کرد: متاسفانه در بالادست و پایین‌دست سد توسعه بسیار زیاد است که وزارت نیرو باید از آن‌ها جلوگیری کند تا این سد به اهدافی که دارد برسد.
چمشیر به اهداف خود رسیده است؟
این کارشناس آب درباره در پاسخ به سوال ایسنا که اهداف احداث سد چمشیر چه بوده است؟ توضیح داد: طراح سد اهداف احداث آن را در گزارش‌های خود آورده است اما سد هنوز آبگیری نشده و اینکه به اهداف خود رسیده یا خیر بستگی به بهره‌برداری از آن دارد. پس از بهره‌برداری از سدها معمولا مصارفی در پایین‌دست و بالادست آن‌ها تعریف می‌شود که اهداف سد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به عنوان مثال درباره سد گتوند در پایین‌دست آن تا محل سد هیچ اتفاقی نیفتاده بود اما با رفتن به سمت اهواز و آبادان آب رودخانه به‌شدت شور و آلوده می‌شود. اینکه این موضوع مربوط به گتوند است توهم است چراکه بهره‌برداری بیش از حد و توجه نکردن به رودخانه باعث چنین مشکلاتی شده است.
موسوی درباره اینکه با آبگیری چمشیر موافق یا مخالف است؟ اظهار کرد: آبگیری سد چمشیر دارای یک کارفرما، مشاور و تیم تخصصی است که باید تشخیص دهند سد را آبگیری کنند یا نکنند؟ من تنها می‌توانم بگویم که از این سد و سیستم درست بهره‌برداری شود.
مزایا و معایب آبگیری چمشیر
وی درباره مزایا و معایب آبگیری چمشیر ادامه داد: آب رودخانه در فصل تابستان در منطقه زیدون و هندیجان به‌شدت شور است و خاک‌های آن منطقه را نیز به‌شدت شور کرده است. یکی از اهداف سد چمشیر این است که بتواند شوری خاک و آب را تعدیل کند. اگر آبگیری برای رسیدن به این هدف باشد، خوب است.
موسوی‌خوانساری افزود: نکته دوم این است که بتواند تولید انرژی برق‌آبی که نوعی انرژی تجدیدپذیر است، داشته باشد. بدین جهت برای رسیدن به این هدف نیز مناسب است.
وی در واکنش به مخالفان چمشیر گفت: آن‌ها باید بتوانند در سلسله جلساتی از مسئولان سد سوال کنند و به پاسخ‌های مورد نظر خود برسند چراکه هیچ کس بهتر از مهندسان مشاور طرح و کارفرمای آن پاسخ این سؤالات را نمی‌داند.
موسوی‌خوانساری در پایان تاکید کرد: متاسفانه در فضای مجازی و روزنامه‌ها مسائل و مواردی مطرح می‌شود که از نظر دست‌اندرکاران و مجری طرح مورد تأیید نیست. به عنوان نمونه در مورد بحث تامین مالی چین و اعتباراتی که چین داده یا نداده صحبت‌هایی شده است این در حالیست که باید این موضوع را از مجری طرح سوال کنند که واقعیت چه بوده است. متاسفانه هنوز بدون دانستن واقعیت بیان این مسائل در فضای مجازی و روزنامه‌ها باعث به وجود آوردن مشکلاتی شده است.
