در روزهای اخیر سازمان هواشناسی کشور بار دیگر همچون سالهای گذشته نه تنها وضعیت دو شهر تهران و کرج را برای همه گروه‌های سنی ناسالم اعلام کرد، بلکه گفت بسیاری دیگر از شهرهای کشور به ویژه شهرهای بزرگ اصفهان، اهواز، مشهد، قم، یزد، همدان، قزوین و ده‌ها شهر دیگر نیز با افزایش غلظت آلاینده‌های جوی و کاهش کیفیت هوا روبرو شده‌اند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
روز یکشنبه ۱۱ دی (اول ژانویه) علی اصغر قائمی، عضو شورای شهر تهران از نگارش نامه‌ای با امضای همه اعضای شورا خطاب به سران سه قوه در مورد وضعیت آلودگی هوای تهران خبر داد، گویی آن‌ها از وضعیت آلودگی هوا خبر ندارند.
در نامه آمده است که “تعداد روزهای ناسالم برای شهروندان تهران به بیش از ۱۳۰ روز رسیده” و به نقل از مسئولان اعلام شده که “سالانه ۲۶ هزار نفر به علت عوارض ناشی از آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. ”
در همین حال خبرگزاری رسمی ایرنا به نقل از رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست نوشته است: «سال گذشته ۲۱ هزار نفر در ۲۷ شهر با جمعیتی حدود ۳۵ میلیون نفر فوت کرده‌اند که گفته شده فوتشان منتسب به آلودگی هوا بوده و برآورد شده این تعداد مرگ و میر خسارت ۱۱/۳ میلیارد دلاری برای کشور به دنبال داشته است.»
“به چی این حکومت دل خوش کنیم؟”
علی اصغر قائمی، عضو شورای شهر تهران بدون اشاره به کیفیت سوختی که در اختیار “منابع متحرک” قرار می‌گیرد، می‌گوید: «تولید ۶۰ درصد از ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون توسط منابع متحرک همچون خودرو و موتورسیکلت است و تجارب موفق سایر کشورها نشان می‌دهد که غلبه بر این مشکل غیرقابل دسترس نیست و می‌توان با هماهنگی دستگاه‌ها نسبت به بهبود اوضاع اقدام کرد. به گونه‌ای که توسعه مترو و حمل و نقل پاک، اسقاط خودروهای فرسوده و جایگزینی موتورهای برقی می‌تواند نقش موثری در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.»
این سخنانی است که همه می‌دانند و سال‌هاست تکرار می‌شود و نه تنها هیچ بهبودی ایجاد نمی‌شود، بلکه هر سال وضعیت بدتر شده و با آغاز پدیده ” جو پایدار” آلودگی هوا مردم را به مرز خفگی می‌رساند.
بیشتر بخوانید: آلودگی هوا و معضل ریزگردها در ایران
این روزها ویدیوی یک شهروند ایرانی که با نشان دادن وضعیت آلودگی هوا در رودهن از حکومت جمهوری اسلامی می‌پرسد: «به چی تو دل خوش کنیم؟» در شبکه‌های اجتماعی ویرال شده است.
اشاره عضو شورای شهر تهران به نقش “منابع متحرک” (خودروها، موتورسیکلت‌ها و کامیون‌ها و اتوبوس‌های متعلق به ناوگان حمل و نقل) در آلودگی هوا تنها بخشی از واقعیت است. آن بخش دیگر مربوط است به مازوت سوزی نیروگاه‌ها و صنایع در فصل سرما.
مازوت، تکذیب و دودی که به حلق مردم می‌رود
مازوت یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید. این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و برخی نیروگاه‌ها است.
سال‌هاست که مسئولان در جمهوری اسلامی استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها را تکذیب می‌کنند. در روزهای اخیر جواد اوجی وزیر نفت در دولت ابراهیم رئیسی گفت: «در استان تهران در هیچ‌کدام از نیروگاه‌ها و صنایع، هیچ مصرف نفت کوره و مازوت در امسال و سال گذشته نداشتیم.» اما از سوی دیگر دودی که به حلق مردم می‌رود قابل تکذیب نیست.
در کنار تصاویر زیادی که این روزها از دودکش نیروگاه‌ها و دود منتشر شده از آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند، این پست در توئیتر با صدای ضبط شده مهدی طغیانی، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی حاوی افشاگری دیگری است. او می‌گوید: «شخص وزیر زنگ می‌زند به نیروگاه و به مدیر نیروگاه می‌گوید شما باید از سوخت مازوت استفاده کنید.»
داریوش گل علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست اما درباره دلایل مازوت سوزی در نیروگاه‌ها می‌گوید: «در نیمه دوم سال به دلیل کاهش محسوس دما و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، تامین گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها به عنوان سوخت با مشکل مواجه می شود، در واقع در شرایط عادی ۴۵۰ میلیون متر مکعب گاز در بخش خانگی و تجاری مصرف می شود که در شرایط سرما با افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی به حدود ۶۵۰ میلیون متر مکعب افزایش می یابد.»
اما چرا ایران در ماه‌های سرما به مازوت سوزی می‌افتد؟ آمارهای وزارت نفت و بانک جهانی نشان می‌دهد که ایران سالانه حدود ۱۸ میلیارد متر مکعب مشعل‌سوزی گاز دارد که معادل یک سوم مصرف گاز ترکیه است.
مشعل‌سوزی به خاطر عدم نصب تجهیزات جمع‌آوری گاز استخراج‌شده از میادین نفتی است. پیشتر بیژن نامدار زنگنه، وزیر سابق نفت، اعلام کرده بود که برای توقف مشعل‌سوزی‌ها تنها نیاز به ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است.
متخصصان می‌گویند جمهوری اسلامی دو دهه فرصت داشت که تلفات گاز در مرحله تولید، انتقال و تبدیل به برق را متوقف کند، اما این فرصت را به بهای سلامت شهروندانش از دست داده است.
با این همه سوءمدیریت شاید بتوان در این روزها بهتر معنی شعار معترضین در خیابان‌های ایران را فهمید که می‌گویند: “دشمن ما همینجاست، دروغ میگن آمریکاست”، زیرا بر اساس آمارهای رسمی تنها در سال گذشته نزدیک به ۲۰ میلیارد لیتر مازوت و گازوئیل به عنوان دو عامل اصلی آلودگی هوا و مرگ و میر شهروندان در نیروگاه‌های ایران مصرف شده است.
