بسیاری از کشورهای غربی با آغازتجاوز نظامیان روسی به اوکراین در ۲۴ فوریه سال پیش واردات نفت و گاز روسیه را به مرور تحریم کردند و مجبور شدند دنبال منابع انرژی جایگزین باشند.
با ادامه جنگ اوکراین، نگرانی از کمبود عرضه انرژی باعث شد اهداف زیست‌محیطی، از جمله کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی تا حدودی به حاشیه روند.
سودهای نجومی در شرایط بحرانی
این وضعیت برای غول‌های مهم انرژی جهان نه تنها زیان‌آور نبود بلکه افزایش شدید بهای نفت و گاز سود سرشار و کم‌سابقه‌ای نصیب آنها کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
“تاگس‌شاو”، وب‌سایت کانال یک تلویزیون آلمان در گزارشی به بررسی سودهای هنگفت شرکت‌های نفتی پرداخته و با استناد به آمار منتشر شده از شرکت فرانسوی توتال نوشته سود این شرکت در سال گذشته به نسبت سال قبل ۲۸ درصد افزایش یافته به ۲۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است.
این شرکت در بیانیه‌ای که روز چهارشنبه، ۱۹ بهمن منتشر کرده می‌گوید با در نظر گرفتن زیان چند میلیاردی ناشی از فسخ برخی قراردادها با روسیه، سود آن به رکورد بیش از ۳۶ میلیارد دلار می‌رسد.
شرکت فرانسوی قصد دارد در سه ماهه نخست سال جاری بخشی از سهام خود به میزان ۲ میلیارد دلار را از سهامداران بازپس بخرد.
شرکت شل نیز موفق شده از طریق یک قرارداد خاص گازی در سال گذشته به بالاترین میزان سود در تاریخ خود دست پیدا کند.
دو برابر شدن سود در یک سال
سود شرکت شل در سال ۲۰۲۲ به نسبت سال قبل دو برابر شد و به حدود ۴۰ میلیارد دلار رسید. بریتیش پترولیوم (BP) هم در سال گذشته ۲۸ میلیارد دلار سود برد که بیش از دو برابر سال قبل بوده است.
شرکت بریتانیایی با توجه به افزایش تقاضا برای نفت و گاز حتی اهداف اقلیمی را نیز تغییر داده و میزان کاهش تولید خود تا سال ۲۰۳۰ را ۲۵ درصد اعلام کرد. این میزان در هدف‌گذاری قبلی ۴۰ درصد بود.
غول نفتی آمریکایی اکسان (EXXON) سود خالص خود در سال گذشته را ۵۶ میلیارد دلار اعلام کرده که در قیاس با سال قبل ۱۴۰ درصد افزایش یافته و بالاترین سود سالانه در تاریخ ۱۴۰ ساله این شرکت به شمار می‌رود.
شرکت آمریکایی شورون (Chevron) از دیگر غول‌های نفت و گاز جهان است که سودش در سال گذشته بیش از دو برابر سال قبل شده و به ۳۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است.
بر پایه ارزیابی کارشناسان سود پنج شرکت یاد شده در سال گذشته در مجموع به ۱۹۰ میلیارد دلار می‌رسد و تنها دلیل این امر بالا رفتن شدید بهای انرژی نبوده است.
ایزابلا وبر، اقتصاددان دانشگاه ماساچوست معتقد است یک دلیل مهم برای این سودهای نجومی هزینه نازل تولید بوده است.
به گفته این اقتصاددان شرکت‌های بزرگ انرژی در دوران پاندمی کرونا که سطح تقاضا کاهش یافته بود تاسیسات پرهزینه خود را از مدار خارج کردند و با وجود افزایش نسبی تقاضا هنوز آنها را به طور کامل راه‌اندازی نکرده‌اند.
این مسئله که شرکت‌های مهم نفتی با وجود تورم شدید و ادامه گرمایش زمین به دلیل بحران اقلیمی در پول غوطه‌ور هستند انتقادهای بین‌المللی زیادی را دامن زده است.
انتقاد جو بایدن، احتمال افزایش مالیات
جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در تازه‌ترین سخنرانی خود سودهای نجومی شرکت‌های نفتی را “ظالمانه” خوانده و خواستار افزایش مالیات بر بازخرید سهام آنها شده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
سود سرشار شرکت‌های نفتی در فرانسه نیز واکنش‌های انتقادی زیادی به دنبال داشته است. فعالان صنفی و حامیان محیط زیست شرکت توتال را متهم می‌کنند که به هزینه شرایط اقلیمی ثروت‌اندوزی کرده و شاغلان را در سود خود سهیم نمی‌کند.
در آلمان نیز نهادهای حامی مصرف‌کنندگان خواستار دخالت سیاست در این وضعیت شدند. لئونورا هولینگ، رئیس مجمع مصرف‌کنندگان انرژی به روزنامه “نویه اوزنابروک” گفته است: «کسب سودهای گزاف باید توسط قانون‌گذاران ممنوع شود.»
اتحادیه اروپا سپتامبر سال پیش مقرر کرد کهسودهای چشمگیر شرکت‌های انرژی مشمول “مالیات بر سود مازاد” شوند.
منابع حاصل از این مالیات ویژه قرار است صرف کاهش فشار مالی بر شهروندان و شرکت‌های خرد شود. شرکت نفتی اکسان پیشاپیش اعلام کرده علیه این نوع مالیات اقدام قضائی می‌کند.
