برای راه‌اندازی چنین پروژه پیچیده‌ای در عمق بیش از دو کیلومتری آب (۳۰ برابر عمق دریا در میدان پارس جنوبی ایران) معمولا ۱۰ سال زمان نیاز است؛ اما ترکیه با کمک شرکت‌های داخلی و خارجی، از جمله غول‌های بزرگ غربی، فاز اول این پروژه را در دو و نیم سال راه‌اندازی کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
فاز اول این میدان گازی سالانه ۳.۵ میلیارد متر مکعب تولید گاز دارد و فاز دوم آن که در سال ۲۰۲۶ راه‌اندازی خواهد شد، تولید گاز را به ۱۵ میلیارد متر مکعب خواهد رساند و نهایتا این میدان در سال ۲۰۲۸ به ظرفیت نهایی تولید سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب خواهد رسید و یک سوم گاز مصرفی کشور را تامین خواهد کرد.
وضعیت گاز ترکیه
ترکیه پارسال ۵۵ میلیارد متر مکعب واردات گاز به ارزش ۵۰ میلیارد دلار داشت که کل آن از محل واردات تامین شده بود.
جهش قیمت‌های جهانی گاز به خاطر تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و تحریم‌های غرب علیه کرملین باعث شد ترکیه در سال گذشته طی سه مرحله قیمت گاز را برای بخش خانگی، صنعتی و نیروگاه‌ها به شدت افزایش دهد.
با این‌حال، باز هم دولت ترکیه برای مصرف خانگی گاز شهروندان ۷۵ درصد یارانه اختصاص داد و قیمت گاز برای شهروندان معادل یک چهارم قیمت گاز وارداتی ترکیه بود.
به رغم این موضوع، رشد چشمگیر قیمت انرژی به تورم بالای ترکیه نیز شتاب بخشید و پارسال این کشور با تورم بالای ۷۲ درصدی مواجه شد؛ موضوعی که به نارضایتی مردم دامن زد.
ترکیه نیمی از گاز مصرفی خود را از طریق خطوط لوله و از روسیه، آذربایجان و ایران و نیمی دیگر را از طریق خرید گاز مایع، ال‌ان‌جی، تامین می‌کند.
این کشور از سال ۲۰۱۷ آغاز به عملیات اکتشاف گسترده منابع نفت و گاز زد و تاکنون با چهار کشتی حفاری، موفق به کشف ۷۱۰ میلیارد متر مکعب گاز در دریای سیاه شده است. چند میدان کوچک نفت و گاز دیگر نیز در همین دریا و دریای مدیترانه کشف شده است؛ اما کشف میدان ساکاریا در اوت ۲۰۲۰ نقطه عطفی در بخش انرژی ترکیه بود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه در مراسم راه‌اندازی فاز اول این میدان دو وعده به شهروندان داد؛ اول این که ماه آینده کل مصرف گاز خانگی شهروندان رایگان خواهد بود و دوم اینکه برای یک سال، هر خانوار ماهانه ۲۵ متر مکعب گاز رایگان دریافت خواهد کرد.
بدین ترتیب، بخش قابل توجهی از خانوارهای ترکیه از ماه مه امسال تا ماه مشابه سال آینده عملا گاز رایگان دریافت خواهند کرد و این موضوع ۱.۶ میلیارد دلار در هزینه خانوارها صرفه‌جویی خواهد کرد.
تحکیم موقعیت گازی ترکیه
ترکیه طی دو سال گذشته، ترانزیت گاز جمهوری آذربایجان و روسیه به اروپا را آغاز کرده است.
آنچه به صادرات گاز جمهوری آذربایجان مربوط می‌شود، ترکیه پارسال بیش از ۱۱ میلیارد متر مکعب از گاز این کشور را به چهار کشور اروپایی یونان، آلبانی، ایتالیا و بلغارستان ترانزیت کرد.
ابتدای ماه جاری قرارداد جدید جمهوری آذربایجان با رومانی نیز عملیاتی شد و هفته آینده ترکیه با چهار کشور مجارستان، بلغارستان، اسلواکی و بلغارستان برای تراتزیت بیشتر گاز جمهوری آذربایجان به این کشورها قرارداد امضا می‌کند.
بر اساس توافقنامه‌ای که اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، تیرماه پارسال در سفر به باکو امضا کرد، قرار شد صادرات گاز جمهوری آذربایجان از طریق ترکیه به اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۶ دو برابر شود و این رقم حتی می‌تواند به ۲۵ میلیارد متر مکعب در سال برسد.
به غیر از اتحادیه اروپا، گرجستان و ترکیه نیز مشتریان گاز جمهوری آذربایجان هستند.
اکنون ترکیه نه تنها با راه‌اندازی میدان گازی ساکاریا وابستگی خود به واردات گاز را کاهش می‌دهد، بلکه به بازیگری مهم در تراتزیت گاز دیگر کشورها به اروپا نیز تبدیل شده است.
به غیر از روسیه و جمهوری آذربایجان، ترکیه از سال گذشته مذاکراتی نیز با ترکمنستان، اسرائیل و اقلیم کردستان عراق برای ترانزیت گاز این کشورها به اروپا آغاز کرده است.
ترکیه هم‌اکنون از محل ترانزیت گاز روسیه و جمهوری آذربایجان سالانه حدود دو میلیارد دلار درآمد دارد و با افزایش حجم ترانزیت، درآمدهای آن نیز به شدت افزایش خواهد یافت.
دردسر دوباره کسری گاز ایران برای ترکیه
برای نمونه، گاز جمهوری آذربایجان از مسیر گرجستان به ترکیه می‌رسد و دولت تفلیس ۵ درصد حق ترانزیت دریافت می‌کند. پارسال گرجستان با تکیه بر همین حق ترانزیت، کل گاز مصرفی خود را بصورت رایگان از جمهوری آذربایجان تامین کرد.
با افزایش ترانزیت گاز آذربایجان از طریق گرجستان به ترکیه و اتحادیه اروپا، درآمدهای دولت تفلیس نیز به شدت افزایش خواهد یافت و نه تنها گاز رایگان دریافت خواهد کرد، بلکه به خاطر ترانزیت گاز بیشتر، درآمدهای مالی اضافی نیز خواهد داشت.
این تحولات در حالی است که تا سه سال آینده قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران به ترکیه پایان خواهد یافت و معلوم نیست ترکیه آیا تمایلی به تمدید آن خواهد داشت یا نه. از طرفی خود ایران با کسری هنگفت گاز در پاییز، زمستان و تا حدودی فصل بهار مواجه است و با توجه به اینکه میدان پارس جنوبی که ۷۰ درصد گاز کشور را تامین می‌کند از سال جاری وارد نیمه دوم عمر خود می‌شود و هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب از تولید آن کاسته خواهد شد، آیا توان ادامه صادرات گاز را خواهد داشت یا نه.
طی سه سال گذشته، ایران همواره در هفته‌هایی از فصل زمستان به خاطر کسری شدید گاز مجبور به قطع تحویل گاز به ترکیه شده است؛ موضوعی که انتقاد تند دولت آنکارا و صنایع این کشور را در پی داشته است.
ایران در فصول سرد سال صادرات گاز به عراق را نیز متوقف یا به شدت کاهش می‌دهد و اکنون با روسیه بر سر واردات گاز وارد مذاکره شده است.
