او با رد اظهارات مقام‌های دولتی مبنی بر عدم بازگشت ارز از سوی صنایع پتروشیمی، این گفته‌ها را “فرافکنی” توصیف کرده و به منتقدان توصیه کرد تا به “آمار بانک مرکزی و گمرک” رجوع کنند. مهدوی ابهری پتروشیمی را صنعتی “فعال” در اقتصاد کشور خوانده و گفت: «ما سال گذشته فقط ۱۴ میلیارد دلار به نیما ارز دادیم، سوال اینکه کدام صنعت تا به این اندازه ارز وارد کشور کرده است؟»
ابراهیم رئیسی هفتم فروردین در سخنانی در جمع شماری از مدیران تهدید کرده بود چنانچه شرکت‌های صادرکننده از بازگرداندن ارز صادراتی خود مطابق با دستورالعمل بانک مرکزی سرباز زنند، مدیرعامل‌ها و هیئات مدیره این شرکت‌ها عزل خواهند شد.
دولت ایران آبان‌ماه سال گذشته آیین‌نامه اجرایی را برای نحوه رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان به تصویب رساند. طبق این قانون کلیه صادر کنندگان محصولات پتروشیمی مکلفند از طریق فروش ارز به صورت حواله در سامانه نیما بخش عمده‌ای از درآمد ارزی خود را به کشور منتقل کنند.
بخوانید: “صنایع پتروشیمی ایران به دلیل کمبود آب در آستانه ورشکستگی هستند”
دبیرکل انجمن کارفرمائی صنایع پتروشیمی با انتقاد از سیاست‌های دولت مبنی بر عرضه محصولات در بورس کالا گفت: «وقتی فشار وارد می‌کنند که به جای صادرات باید بیشتر در بورس کالا عرضه شود صادرات کم می‌شود و این باعث شده ۳۰ درصد نسبت به اسفندماه و فروردین سال گذشته کالای بیشتری به بورس عرضه کرده و در نتیجه ارز کمتری هم حاصل کنیم.»
او در ادامه از عدم کنترل بر روند بورس کالا انتقاد کرده و افزود: «در این بین این سوال مطرح است که آیا کالاهایی که ما با ارز ۲۸۵۰۰ تومان به بورس کالا تحویل می‌دهیم را با همان نرخ دلار ۲۸۵۰۰ تومانی به مردم می‌دهند؟ آیا کنترلی روی این روال وجود دارد؟ قطعا خیر.»
این مقام مسئول عرضه پتروشیمی در بورس را “بی‌نتیجه” خوانده “زیرا یا قاچاق می‌شود و یا با قیمت گزاف به‌فروش می‌رسد و در سفره مردم هیچ اثری ندارد.”
بهزاد لامعی، مدیر کل اداره پایش ارز بانک مرکزی، دو روز پیش عنوان کرده بود برخی از شرکت‌های صادرکننده ارز حاصل از صادرات را به بانک مرکزی برنگردانده و به جای آن در پروژه‌های خودشان استفاده کرده‌اند.
مشکلات صادرکنندگان، آمارهای متفاوت
حمید زادبوم، رئیس کل سازمان توسعه و تجارت ایران، اردیبهشت سال پیش مدعی شده بود از ۲۲ فروردین ۹۷ تا ۳۰ آبان ۹۹، حدود ۷۲ درصد از تعهدات ارزی صادرکنندگان به کشور بازگشته است. او این مبلغ را معادل ۴۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو اعلام کرده بود. هرچند کارشناسان این رقم را با آمارهای گمرک همخوان ندانسته و میزان ارز بازگشتی حاصل از صادرات را کمتر از این مقدار خوانده بودند.
عبدالناصر همتی، رئیس وقت بانک مرکزی، سال ۹۷ در اظهاراتی فاش ساخته بود که ۷۰ درصد از ارز صادرات به کشور باز نمی‌گردد. رسانه‌ها به نقل از او نوشته بودند: «ما حتی آدرس برخی از آنها [صادرکنندگان] را پیدا نکردیم و تعدادی کارت‌های اجاره‌ای صادرات داشته‌اند.»
پیش‌تر ایسنا در گزارشی نوشته بود از بسیاری از صادرکنندگان می‌گویند تحریم‌های شدید بین‌المللی، قرار گرفتن نام ایران در فهرست سیاه “اف‌ای‌تی‌اف” و همچنین طولانی بودن زمان صادرات و بازگشت ارز حاصل از آن موجب بروز مشکلات عدیده‌ای بر سر راه بازگشت ارز به کشور بوده است. در این گزارش که دو سال پیش منتشر شد به نقل از “فعالان بخش خصوصی” آمده بود که بخش مهمی از ارز بازنگشته به کشور به “شرکت‌های خصولتی و پتروشیمی” ارتباط دارد.
بخوانید: درآمدهای غیرنفتی ایران در چنبره تحریم‌ها
کیوان کاشفی، عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی ایران، نیز در همان زمان در دیداری با نائب رئیس مجلس شورای اسلامی بر این امر صحه گذاشته و تأکید کرده بود: «مشکلات بازگشت ارز تجار کوچک را بیشتر گرفتار می‌کند و صنایع بزرگ، پتروشیمی‌ها و خصولتی‌ها هر طور که باشد مسائل خود را حل خواهند کرد.»
وزارت خزانه‌داری آمریکا در چند سال گذشته تحریم‌های شدیدی را علیه صنایع پتروشیمی ایران وضع کرده است. این وزاتخانه در تازه‌ترین اقدام خود اسفندماه سال گذشته ۳۹ شرکت را به اتهام نقض تحریم‌های ایران تحریم کرد. این شرکت‌ها متهم شدند که راه ارتباط شرکت‌های تحریم شده صنایع پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی تریلیانس با بازارهای مالی جهان را از طریق پنهان کردن تجارت آنها با مشتریان خارجی هموار می‌کنند.
