در کنار اتحاد مخالفان، افزایش نارضایتی عمومی از وضعیت نابسامان اقتصادی، تنش در روابط خارجی، فشار روز افزون بر جامعە مدنی و حضور میلیون‌ها جنگ‌زدە سوری در ترکیه، آن‌چنان نشان می‌داد کە وزنه موفقیت به نفع قلیچ‌داراوغلو سنگینی می‌کند. نتایج اکثر نظرسنجی‌های انتخاباتی نیز، این مسئلە را تائید می‌کرد.
اما روز ١۴ مه، پیش‌بینی‌ها درست از آب در نیامدند. اگر چه اردوغان برای اولین‌بار در حیات سیاسی خود، در یک رقابت انتخاباتی نتوانست به طور مستقیم پیروز شود و انتخابات بە دور دوم کشیدە شد، اما بیشترین آرا را از آن خود کرد.
دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه روز ٢٨ مه برگزار می‌شود. ورق برای اردوغان برگشتە است. او اکنون از حمایت سینان اوغان هم برخوردار است و کارشناسان شانس پیروزی او را بیشتر می‌دانند. با این وجود سوال اینجاست کە اردوغان چگونه رگ خواب شهروندان ترکیە را بە دست می‌آورد و شگرد او چیست؟
مسئلە کرد و “جنگ با ترور”
اردوغان در دە سال اول زمامداری خود، قدم‌های تابو شکنانەای در راستای حل مسئلە کرد در ترکیه برداشت و “مذاکرات صلح” را با جددیت پیش برد. در آن زمان حزب جمهوری‌خواه خلق از منتقدان این مذاکرات بود.
اما از سال ۲۰۱۵ اردوغان برای ماندن در قدرت، مجبور بە ائتلاف با حزب راست افراطی حرکت ملی شد و به عقیده بسیاری از ناظران او برای جلب آرای ناسیونالیست‌های ترک، فشار بر جامعه کردها در داخل و خارج را به بهانه “مبارزه با ترور” افزایش داد و مذاکرات صلح نیز با شکست مواجه شد.
در نتیجه علی‌رغم اینکە حزب جمهوری‌خواه خلق برای دهەها هویت کردها در ترکیه را انکار کردە بود، به نوری در تاریکی برای کردها تبدیل شد. احزاب اپوزیسیون هم کە برای شکست اردوغان هم پیمان شدە بودند، از کردها استقبال کردند. اما همین مسئلە بە جدی‌ترین پاشنە آشیل قلیچ‌داراوغلو تبدیل شد.
قلیچ‌داراوغلو قول داد “کە یک‌بار برای همیشە، مسئلە کرد را از طریق مجلس حل کند” و در دفاع از کردها گفت: «هرگاه دولت خود را در حال شکست در انتخابات می‌بیند، با انگ‌زدن دسته جمعی به کردها آنها را تروریست می‌خواند.»
اردوغان کە خود در گذشتە راه آشتی با کردها را در پیش گرفتە بود، نه تنها از گفتەهای رقیب خود سرخردە نشد، بلکه حمایت کردها از قلیچ‌داراوغلو را بە عنوان یک سلاح بکار گرفت. او در سخنرانی‌های خود بارها و بارها بە قلیچ‌داراوغلو تاخت و عنوان کرد کە رقیبش “با تروریست‌ها مصالحه” کردە و حتی او را “کاندید مورد حمایت تروریست‌ها” خواند.
این موضع‌گیری‌های اردوغان، در میان ناسیونالیست‌های ترکیه خریداران کمی ندارد. شاید بە همین دلیل باشد کە خیلی‌ها هشدار می‌دهند، در صورت پیروزی اردوغان وضعیت اقلیت‌ها در ترکیه بدتر خواهد شد.
همین رویکرد اردوغان، باعث شد کە سینان اوغان از او در دور دوم حمایت کند. اوغان کە ناظران را در دور اول انتخابات با به دست‌آوردن ۵.۷ آرا غافلگیر کردە بود، در مطبوعات به عنوان سیاست‌مداری راست و افراطی معرفی می‌شود. او آذری‌تبار و متولد استان ایغدیر، هم مرز با ایران است. اوغان در دوران تبلیغات انتخاباتی بە جز اخراج پناهجویان بر دو مسئلە تاکید زیاد داشت، حذف احزاب کرد از صحنه سیاست و حفظ اصل ۶۶ قانون اساسی ترکیه، که تمام شهروندان را “ترک” قلمداد می‌کند.
البته کمال قلیچ‌دار اوغلو هم برای اولین‌بار در جریان رقابت اردوغان آشکار کرد کە او “علوی” است. در همچنین فضایی، اذعان بە علوی بودن احتمالا برای او کم هزینە نبودە است.
برگزاری انتخابات در شرایطی نابرابر
احزاب اپوزیسیون اردوغان را به انحصار طلبی قدرت و رسانه متهم می‌کنند. بعد از کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶، دەها هزار نفر از شاغلان در دادگاه‌ها، شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها، استان‌داری‌ها، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و پلیس اخراج و پاکسازی شدند. بە همین دلیل مخالفان می‌گویند کە سیستم حاکم نه تنها بی طرف نیست و بلکە حامی اردوغان است.
از طرفی دیگر، قبل از انتخابات از اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول بە عنوان کاندیدای اپوزیسیون و رقیب اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری اسم بردە می‌شد. اما طولی نکشید کە امام‌اوغلو از طرف وزیر کشور بە استخدام “تروریست‌ها” در شهرداری متهم شد و بعدها پای او به چند پرونده قضایی دیگر نیز باز شد.
لذا از ترس اینکه مبادا دادگاه امام‌اوغلو را متهم کند، در نهایت قلیچ‌داراوغلو به عنوان کاندیدای مخالفان معرفی شد، کسی کە مورد تائید حزب نیک، یکی از اعضای ائتلاف نبود و البته قبلا هم بە اردوغان باختە بود.
در همین حال فشارها بر روزنامه‌نگاران منتقد نیز افزایش یافتە است. به طوری کە در ٨ سال گذشتە دەها رسانه نزدیک بە اپوزیسیون بستە و روزنامه‌نگاران زیادی با محرومیت کاری و احکام زندان مواجه شدەاند. تنها در روز اول تبلیغات انتخاباتی بیش از صد روزنامه‌نگار و کنشگر مخالف اردوغان دستگیر شدند، کە مخالفان می‌گویند با هدف تضعیف کمپین‌های تبلیغاتی مخالفان انجام شدەاند.
مصاحبه‌های تبلیغاتی اردوغان را هم دەها تلویزیون دولتی و خصوصی بە طور همزمان پخش می‌کردند، در صورتی کە رقیبان از این امکان برخوردار نبودند.
وقتی کە آشپزخانه حریف عرشه ناوجنگی نشد
در ادامە همین “نابرابری‌ها” قلیچ‌داراوغلو از آشپزخانه کوچک خود بە مصاف اردوغان رفتە بود. او سعی داشت بە رای دهندگان بگوید کە اگر اردوغان دوبارە رئیس‌جمهور شود، قیمت یک پیاز ١٠٠ لیر خواهد شد.
اما اردوغان قبل از آغاز روند تبلیغات انتخاباتی از ناو “تی‌سی‌جی آنادولو” رونمایی کرد. ناوی کە او آن را اولین ناو پهپادبر جهان و افتخاری برای ترکیه خواند. او همچنین در آستانه انتخابات، فاز اول نیروگاه هسته‌ای “آک‌کویو” را با حضور مجازی رئیس‌جمهوری روسیه و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افتتاح کرد.
او همچنین از یک نیروگاه تولید گاز طبیعی در استان زونگولداغ رونمایی کرد و گاز مصرفی مناطق مسکونی ترکیه را به مناسبت این رویداد برای مدت یک ماه رایگان کرد.
افتتاح و رونمایی از این پروژه‌ها برای حامیان اقتدارگرایی اردوغان و ترکیه مقتدر، می‌تواند بە مثابه ترشح آدرنالین عمل کند. در حالی کە رقیب او به جز “وعده” کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد.
با این حال باید تا ٢٨ مه منتظر ماند و دید کە چه کسی پیروز این انتخابات نفس‌گیر خواهد بود.
