وزیر خارجه دولت سیزدهم روز دوشنبه، ۲۳ مرداد در یک نشست خبری گفت: «هفته گذشته بر مبنای قرارداد ۱۳۵۱ با همکاری هیئت حاکمه موقت افغانستان هیئت فنی ایران از وضعیت آب در سد کجکی بازدید کرد.»
به گزارش خبرگزاری ایسنا، حسین امیرعبداللهیان می‌گوید، این هیئت اکنون به تهران بازگشته و قرار است به زودی گزارش خود را ارائه کند.
یکی از مهم‌ترین مناقشه‌های میان ایران و حاکمان کابل وضعیت ذخایر مخزن سد کجکی است. این سد در ولایت هلمند و روی رودخانه هیرمند احداث شد و از مهم‌ترین سدهای افغانستان به شمار می‌رود.
“طالبان اجازه بازدید از سد کجکی را نداد”
امیرعبداللهیان در جمع خبرنگاران گفت: «گزارش اولیه بیانگر خشکسالی در این منطقه و در مسیر است ولی ما تاکید بر این داشته‌ایم تا زمانی که تیم ما از سرچشمه سد کجکی بازدید نکند و گزارش فنی در این ارتباط ارائه داده نشود این صحبت هیئت حاکمه افغانستان که خشکسالی هست نمی‌تواند ملاک باشد.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در حالی که وزیر خارجه دولت ابراهیم رئیسی از بازدید هیئت ایرانی از “وضعیت آب در سد کجکی” خبر داده معاون وزیر نیرو می‌گوید، طالبان اجازه این کار را نداده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، محمد جوانبخت در یک نشست خبری ابراز تاسف کرده که “مقامات افغانستان اجازه بازدید از مخزن سد کجکی را که در تصاویر ماهواره‌ای مشخص است ذخایر آبی مناسبی دارد، به تیم فنی ایران ندادند”.
او می‌گوید، هیئت ایرانی فقط اجازه داشته از یک ایستگاه آب‌سنجی بالادست سد کجکی بازدید کند و “در این بازدید، مشاهده کرد که جریان آب به سمت سد کجکی برقرار است و آب در جریان است”.
درباره این بازدید هم روایت‌های مختلفی وجود دارد. وزارت خارجه طالبان روز یک‌شنبه در بیانیه‌ای ضمن تائید بازدید هیئت فنی ایران از ایستگاه آب‌سنجی دهراوود در ولایت ارزگان مدعی شده بازدیدکنندگان دریافته‌اند که وضعیت کم‌آبی در افغانستان “واقعا تکان‌دهنده” است.
افزون بر این ظاهرا بازدید از مخزن سد کجکی اصلا در برنامه هیئت ایرانی نبوده است. حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیسی در امور افغانستان به تازگی گفته، هیئت ایرانی برای نخستین بار از ایستگاه آب‌سنجی در منطقه دهراوود بازدید می‌کند. در این ایستگاه می‌توان میزان آب ورودی به هیرمند را محاسبه کرد.
مناقشه میان ایران و افغانستان بر سر حقابه رود هیرمند به بیش از نیم قرن پیش بازمی‌گردد و در سال ۱۳۵۱ معاهده‌ای میان دو کشور برای حل اختلاف‌ها امضاء شد که طالبان بارها ادعا کرده به آن متعهد است.
“اخطار” رئیسی، واکنش تند و تمسخر طالبان
با این حال دور جدید اختلاف‌ها در مورد حقابه هیرمند اواخر اردیبهشت بالا گرفت. آن زمان وزارت خارجه دولت سیزدهم در بیانیه‌ای حاکمان افغانستان را متهم کرد که در یک سال و نیمی که قدرت را در دست دارند به تعهدات خود درباره رهاسازی و تامین حقابه ایران از رود هیرمند عمل نکرده‌اند.
ابراهیم رئیسی یک روز پس از انتشار این بیانیه در جریان یک سفر استانی به شرق ایران گفته بود: «من به مسئولین و حاکمان افغانستان اخطار می‌دهم که حق منطقه استان سیستان و بلوچستان را صریحا بدهند.»
اظهارات رئیس دولت سیزدهم بلافاصله با واکنش تند حاکمان کابل روبرو شد که در بیانیه‌ای از مسئولان جمهوری اسلامی خواستند ابتدا “معلومات” خود را در مورد وضعیت آب رود هیرمند تکمیل و سپس درخواستشان را با “الفاظ مناسب” مطرح کنند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
ژنرال مبین، سخنگوی پیشین فرماندهی پلیس طالبان در ویدئویی با پر کردن یک دبه آب برای ابراهیم رئیسی ضمن تمسخر او ادعا کرد که رودخانه هیرمند آبی برای تحویل به ایران ندارد.
وزارت خارجه طالبان در بیانیه‌ای نوشت: «هیئت ایرانی بعد از مشاهده و اندازه‌گیری جریان آب در دستگاه آب شناسی دهراود، سال جاری آبی را از اثر خشکسالی‌های مدهش ناشی از پدیده جهانی تغییر اقلیم، به تداوم سالهای گذشته، به‌مراتب کمتر از سال نورمال آبی ارزیابی نمودند.»
این بیانیه می‌گوید، روزی که هیئت ایرانی آب را در دستگاه دهراود اندازه‌گیری کرد “جریان آب کمتر از هفت متر مکعب فی ثانیه بود که این وضعیت واقعا تکان‌دهنده است”.
تا کنون نتیجه بررسی‌های هیئت اعزامی ایران به افغانستان در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته است. با این حال امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان می‌گوید: «یک قطره آب هم در نیمروز جریان ندارد و مردم ما نیز از این ناحیه رنج می‌برند».
