خبرگزاری فارس
قاچاق حیات وحش بعد از قاچاق موادمخدر، اسلحه و انسان، یکی از پرسودترین تجارت‌های سیاه جهان به شمار می‌رود و این روزها سنجاب‌ها هم متأسفانه در این چرخه گرفتار و قربانی سودجویی انسان‌ها شده‌اند.۲۸ شهریور
بسیاری از کارشناس محیط زیست معتقد هستند که سنجاب ایرانی در معرض انقراض قرار گرفته است. حیوانی که در ادامه حیات جنگل‌های بلوط ایران نقش اساسی دارد. سنجاب ایرانی در حدود ۱۵ سال عمر می‌کند اما اتفاقات ناگواری که برای درختان بلوط افتاده باعث شده که عمر این حیوانات نیز کوتاه‌تر شود. حیات سنجاب‌ها در گرو حیات درختان بلوط است؛ آفات، خشکسالی، آتش سوزی‌های عمدی، قطع بی‌رویه درختان و گسترش شهرنشینی تیشه به ریشه درختان زده است.با کاهش جمعیت بلوط‌ها سنجاب‌ها هم در تأمین غذا و محل زندگی‌شان دچار مشکل می شوند.
سرنوشت سنجاب و بلوط به یکدیگر گره خورده است و نبودن هر کدام زندگی دیگری را تهدید می‌کند. این روزها مشکل بزرگ سنجاب‌ها، داستان همیشگی شکار بی رویه این موجود زیبا است. خیلیها فکر می‌کنند این موجود کوچک و بامزه یک حیوان خانگی است. این تقاضا باعث شده است که بازار خرید و فروش این حیوان داغ باشد و به همان نسبت شکار این حیوان هم رشد زیادی داشته است، گرچه شکار و فروش این موجود زیبا غیرقانونی بوده اما به علت تقاضا همچنان وجود دارد.
نقش مهم سنجاب در به وجود آمدن درختان
قد کلی سنجاب ایرانی حدود ۲۵ سانتی‌متر طول دارد. سر و دم قرمز رنگ سنجاب ایرانی مشخصه‌ای است که این پستاندار را متمایز می‌کند با این حال هرچه از جنگل‌های شمال زاگرس به سمت جنوب آن پیش می‌رویم، رنگ این جانور دستخوش تغییراتی شده و با کاسته شدن از رنگ حنایی آن بیشتر به رنگ نخودی نزدیک می‌شود.میوه بلوط غذای اصلی این پستاندار است؛ در هر هکتار جنگل ۱۵ تا ۲۵ عدد سنجاب وجود دارد. این جانور در واقع هسته‌خوار به شمار می‌روند، غذای یک گروه بزرگی از جانداران به شمار می‌روند و از میوه‌های جنگلی نیز تغذیه می‌کنند. نکته‌ای که در مورد این سنجاب‌ها وجود دارد این است که یکسری از انگل‌های درختان جزو خوراک این سنجاب‌ها به شمار می‌رود و معده آن‌ها می‌تواند این انگل‌ها را هضم کند.
سنجاب حیوان بسیار چابکی است که لانه خود را در بدنه درختان می‌سازد و برای فصل زمستان بلوط‌ها را در زیر زمین، زیر ریشه درختان و داخل تنه خالی درختان پنهان می‌کند ولی چون فراموشکار است در فصل زمستان که به سراغ آن‌ها می‌رود نمی‌تواند همه آن‌ها را پیدا کند و آن بلوط‌هایی که در زیر خاک هستند بعد از مدتی شروع به جوانه زدن می‌کنند و درخت جدیدی را به وجود می‌آورند.
سنجاب‌ها به طور غریزی بهترین و مقاوم‌ترین دانه‌ها را برای پنهان کردن انتخاب می‌کنند و احتمال اینکه میوه سالم باقی مانده و جوانه بزند زیاد است.در این میان سنجاب‌ها هم طرفداران زیادی دارند، شیطنت و بازیگوشی این حیوانات مینیاتوری سبب شده خیلیها قید نگهداری سگ و گربه را بزنند و به جایش یک سنجاب در خانه نگهداری کنند. این افراد غافل از این موضوع هستند که این سنجاب‌های زیبا نقش مهمی در اکوسیستم زاگرس ایفا می‌کنند و نبودشان می‌تواند جنگل‌ها را به نابودی نزدیک‌تر کند.
سنجابی که باید لابه‌لای شاخه‌های سبز بلوط در جنگل‌های زاگرس بالا و پایین بپرد، اسیر و در قفس گرفتار شده تا دستمایه بازی و سرگرمی انسان‌هاباشد. متاسفانه قاچاق سنجاب بسیار زیاد شده است، مافیای قوی قاچاق سبب شده ضربه مهلکی به پیکره محیط زیست و این گونه جانوری وارد شود.
روش بی‌رحمانه گرفتن سنجاب
بسیاری از قاچاقچیان چوب به جنگل‌های زاگرس هجوم آورده‌اند و این موضوع آفتی به جان زندگی سنجاب‌ها هم انداخته است. وقتی فردی ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان برای یک سنجاب می‌دهد، نمی‌داند که این حیوانات با چه عذابی به دام قاچاقچیان می‌اُفتند. آن‌ها برای شکار سنجاب‌ها یک حفره در پایین درخت بلوط ایجاد می‌کنند تا به حفره بالایی که سنجاب در آن زندگی می‌کند، وصل شود و از یک طرف گاز یا اسپری را در درخت وارد می‌کنند تا سنجاب‌ها از حفره بعدی خارج شوند و آن‌ها را اسیر می‌کنند. در واقع با این کار هم درخت و هم سنجاب‌ها را نابود کرده‌اند.
یکی دیگر از راه‌های گرفتن سنجاب این است که بچه این حیوان را انقدر دنبال می‌کنند تا خسته شود و به داخل حفره درخت برود و بعد این افراد آب به درون حفره می‌بندند و اینقدر آب داخل حفره می‌ریزند که بچه سنجاب از ترس خفه شدن بیرون می‌آید و آن‌ها حیوان را گرفته و حدود ۱۰ تا ۱۵ روز از آن‌ها مراقبت می‌کنیم و گردو بلوط می‌دهیم تا دستی شوند و بعد در بازار می‌فروشیم.
گونه‌هایی از سنجاب که به‌عنوان حیوان خانگی و یک گونه لوکس از آن نگهداری می‌شود. قیمت این سنجاب‌ها از ۵۰۰ تومان شروع می‌شود و بسته به نوع تربیت آن تا ۲ میلیون تومان است.
بسیاری از افراد محلی، نوزادان سنجاب را که در مرحله شیرخوارگی است، از جنگل می‌گیرند. اهلی‌کردن سنجاب در زمان نوزادی، کار آسانی است. نگهداری‌اش هم برای قاچاقچیان زحمت و هزینه‌ای ندارد. حیوان را در قفس‌های کوچک و تنگ نگهداری می‌کنند و بعد هم به‌عنوان سنجاب رام می‌فروشند.
قانون نیز حالت بازدارندگی برای این افراد ندارد و قاچاقچیان خیلی زود آزاد می‌شوند یا جریمه‌های کمی را پرداخت می‌کنند.حیوان در دست قاچاقچیان در شرایطی مثل زندان نگهداری می‌شود، وقتی به خانه ما هم می‌رسد، وضعیت بهتری ندارد. بعضی‌ها تصور می‌کنند با رسیدگی به تغذیه حیوان و بردنش پیش دامپزشک، همه آنچه را که لازم دارد برایش فراهم کرده‌اند ولی محل زندگی این حیوان خانه نیست . محدوده زندگی او جنگل و درختان تناور آن است. خانه ما شرایط طبیعی زندگی سنجاب شامل هوا، دما، نور و درخت ندارد حتی فضای لازم برای جنب و جوش و حرکت این حیوان فراهم نیست در واقع ما این حیوان را از حق طبیعی‌اش محروم می‌کنیم از اینکه آزادانه زندگی کرده و جفت‌گیری کند فرار کند و فقط او را محصور در قفس می‌کنیم چون می‌خواهیم حیوانی متفاوت داشته باشیم.
مشکل بزرگ دیگر سنجاب‌ها سگ‌های بی‌صاحب هستند، با غذا رسانی که این روزها برای سگ‌ها صورت می‌گیرد و زیاد شدن سگ‌ها در برخی مناطق شاهد حمله سگ‌ها به سنجاب‌ها هستیم که به راحتی توسط سگ‌ها گرفته می‌شوند.
بزرگ شدن سنجاب‌ها بسیار سخت است، مادر یک سنجاب در ۱۵ روز اول به دنیا آمدن نوزادش باید تمام وقت از او مراقبت کند. بدن این سنجاب‌ها در بدو به دنیا آمدن بسیار حساس و آسیب‌پذیر است و هیچ گونه پوششی بر روی آن نیست، چشم‌هایش باز نمی‌شود و یک مادر باید در این مدت مدام از این نوزاد نگهداری کند تا بتواند بعد از مدتی ببیند یا سر پا بایستد. نباید نوزادی که به این سختی، سنجاب مادر بزرگ می‌کند را به راحتی از او بدزدیم.
قاچاق سنجاب از استان‌های زاگرس‌نشین همچون کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام، به‌شدت افزایش یافته است و نسل این گونه حیوانات ارزشمند در معرض تهدید قرار گرفته، از سویی دیگر به دلیل آتش‌سوزی‌های سالهای اخیر، زیستگاه این حیوانات نیز با مشکلات زیادی رو به رو کرده است. سنجاب حیوان مهمی برای بازسازی جنگل‌ها شمرده شده و به نوعی «باغبان جنگل» محسوب می‌شود. به همین دلیل نباید به خاطر خودخواهی ما انسان‌ها به بدترین وضع ممکن آن‌ها گرفتار و فروخته شوند.
