این واقعه که به “جمعه خونین زاهدان” معروف شده به کشته شدن دستکم ۱۰۰ نفر منجر شد که حداقل ۱۰ نفر از آنان کودک بودند. دستکم ۳۰۰ شهروند دیگر نیز مجروح شدند.
در آستانه اولین سالگرد جمعه خونین زاهدان، مردم برای دادخواهی و رسیدگی به مطالباتشان بار دیگر به خیابان آمدند. نیروهای انتظامی و امنیتی با ایجاد جو امنیتی و تیراندازی به سوی مردم ده‌ها نفر را زخمی کردند. در یک سال گذشته مردم زاهدان هر جمعه دست به تظاهرات زدند و علیه جمهوری اسلامی بویژه خامنه‌ای و سپاه پاسداران شعار دادند و همچنین آزادی زندانیان سیاسی و لغو صدور و اجرای احکام اعدام را خواستار شدند.
ادامه اعتراضات در مناطق مختلف زاهدان در سالروز “جمعه خونین”
با تاریک شدن هوا همچنان جو امنیتی در مناطق مختلف شهر زاهدان پابرجاست.
بر اساس عکس‌ها و ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، نیروهای امنیتی در منطقه بازار مشترک به سمت مردم معترض اقدام به تیراندازی کرده و در خیابان پیربخش منطقه شیرآباد اقدام به پرتاب گاز اشک‌آور به داخل منازل و خیابان‌ها کردند.
به گزارش حال‌وش در شامگاه ٨ مهر ماه ١۴٠٢ حدود ۳۰ خودروی ضد شورش وارد منطقه بازار مشترک شده و این منطقه را به‌طور کامل محاصره کرده‌اند.
شاهدان عینی از اعزام ده‌ها خودروی نظامی به منطقه شیرآباد نیز خبر داده‌اند.
در منطقه جاده قدیم زاهدان نیز صدای تیراندازی شنیده شده است.
کمپین فعالان بلوچ نیز در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) با انتشار ویدیوهای مختلف از آتش زدن لاستیک از سوی معترضان برای مسدود کردن مسیرهای ورودی به منطقه شیرآباد زاهدان خبر داده است.
مادر خدانور: ما دادخواه خون فرزندان خود هستیم
حال وش که در مورد بلوچ‌ها و اهل سنت گزارش تهیه می‌کند، از مادر خدانور لجه‌ای، یکی از جانباختگان “جمعه خونین زاهدان” ویدیویی منتشر کرده است.
در این ویدیو مادر خدانور در مورد حق خواهی خون فرزند خود و سایر خانواده‌های دادخواه صحبت کرده است.
او در این ویدیو می‌گوید: «چرا قاتل فرزندان ما پیدا نمی‌شود؟ خداوند هر کسی را که در قتل فرزندان ما نقش داشته است را به سزای اعمالش برساند. ما دیه نمی‌خواهیم و به پول آن هم احتیاجی نداریم. فقط تقاضای شناسایی عامل یا عاملان قتل بچه‌هایم را داریم تا مجازات شوند.»
تجمع ایرانیان خارج از کشور در حمایت از اعتراضات مردم زاهدان
ایرانیان ساکن خارج ایران در شهرهای مختلف جهان در سالروز “جمعه خونین زاهدان” تجمعات اعتراضی برگزار کردند.
شهرهای فرانکفورت، هانوفر، استکهلم، گوتنبرگ، مالمو، آمستردام و لندن در روز هشتم مهر شاهد حضور تجمعات ایرانیان در حمایت از مردم سیستان و بلوچستان بود.
ایرانیان در این تجمعات شعارهایی هم چون “زاهدان، چشم و چراغ ایران” و “کُرد و بلوچ و آذری، آزادی و برابری” سر دادند.
حمایت ۷ زندانی زن سیاسی از خیزش مردم سیستان و بلوچستان
هفت زندانی زن سیاسی با انتشار بیانیه‌ای از اعتراضات مردم سیستان و بلوچستان در سالروز “جمعه خونین زاهدان” حمایت کردند.
نرگس محمدی، گلرخ ایرایی، سپیده قلیان، فائزه هاشمی، شکیلا منفرد و محبوبه رضایی در این بیانیه با اشاره به اینکه “جان‌های رفته در زاهدان جان تازه‌ای به جنبش دادند” آورده‌اند: «جمعه خونین زاهدان، بزنگاهی بااهمیت و تاثیرگذار در جنبش زن، زندگی، آزادی است. در سالگرد آن جنایت خونبار، وظیفه هر ایرانی‌ست که در دفاع از بلوچستان با مردم ستم‌دیده آن دیار که همچون پاره تن ایران است، همراه و هم‌صدا شود.»
امضاکنندگان این بیانیه با گرامیداشت جانباختگان “جمعه خونین زاهدان” همراهی و همبستگی خود با مردم سیستان و بلوچستان را اعلام کردند.
هویت یکی از بازداشت‌شدگان اعتراضات سالروز جمعه خونین مشخص شد
فرزین کدخدایی، فعال سیاسی بلوچ هویت یکی از بازداشت‌شدگان روز گذشته در زاهدان را اعلام کرد.
به گفته او این شهروند بلوچ حسین شه‌بخش (آنشینی) نام دارد که اهل زاهدان است و شب گذشته از سوی ماموران امنیتی بازداشت شده است.
گفته می‌شود، در شبانه روز گذشته دستکم ۵۲ شهروند بلوچ بازداشت شدهاند.
ویدئویی کمتر دیده‌شده از آوازخوانی خدانور لجه‌ای
هم‌زمان با سالروز “جمعه خونین زاهدان” ویدئویی کمتر دیده‌شده از آوازخوانی خدانور لجه‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
خدانور لجه‌ای که اهل شیرآباد زاهدان بود، یک روز پس از جمعه خونین زاهدان و در جریان اعتراضات جنبش زن، زندگی، آزادی در روز ۹ مهرماه سال گذشته از ناحیه کلیه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به بیمارستان تامین اجتماعی زاهدان منتقل شد و در ۱۰ مهر در روز تولد ۲۷ سالگی‌اش درگذشت.
تصویر منتشرشده از خدانور در بازداشت درحالی که دستانش به یک میله پرچم بسته شده بود و لیوانی آب در برابرش قرار داشت، در جامعه و شبکه‌های اجتماعی مورد بازتاب گسترده‌ای قرار گرفت و الهام‌بخش تولید آثار و فعالیت‌های فرهنگی و هنری متعددی شد.
ادامه اعتصابات و حضور پرشمار ماموران امنیتی
با آغاز اعتصابات گسترده در مناطق مختلف زاهدان، بر تعداد نیروهای نظامی نیز افزوده شده است.
در ویدیوهایی که از اعتراض مردم در مناطق مختلف زاهدان در سالگرد جمعه خونین در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، شهروندان برای دور کردن ماموران امنیتی لاستیک آتش زده‌اند.
هم‌زمان کسبه و بازاریان شهر زاهدان، چابهار و نوبندیان، سفیدآبه به مناسبت گرامیداشت یاد و خاطره جانباختگان جمعه خونین زاهدان در اعتصاب سراسری به سر می‌برند.
سازمان حقوق بشر ایران: جمعه خونین زاهدان تحت عنوان جنایت علیه بشریت بررسی شود
سازمان حقوق بشر ایران با اشاره به “ناممکن‌بودن” اجرای عدالت در جمهوری اسلامی از جامعه جهانی خواسته است، با توجه به وسعت کشتار مردم بلوچ در زاهدان و سازمان‌یافتگی این کشتار، بررسی “جمعه خونین زاهدان” را تحت عنوان “جنایت علیه بشریت” به نهادهای قضایی بین‌المللی ارجاع دهد.
این سازمان در نخستین سالگرد “جمعه خونین زاهدان” اعلام کرده است، یک سال از این جنایت گذشته و هیچ یک از عاملان و آمران آن مورد پاسخگویی قرار نگرفته‌اند.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران در این‌باره تصریح کرد: «کشتار بیش از صد نفر معترض مرد و زن و کودک مصداق جنایت علیه بشریت است. علی خامنه‌ای و نیروهای سرکوبگر تحت فرمان او باید برای ارتکاب این جنایت محاکمه شوند.»
او در ادامه گفت: «با وجود یکی از خونین‌ترین جنایات ۳۰ سال گذشته، جمهوری اسلامی نتوانست مقاومت مردم بلوچستان برای رسیدن به حقوق بنیادین خود را درهم بشکند. اعتراضات هفتگی مردم زاهدان در یک‌سال اخیر نشان داد که آنان همچنان مبارزه خود را در این راستا ادامه می‌دهند.»
در میان بازداشتی‌های زاهدان دانش‌آموزان هم بودند
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان اعلام کرده است، در اعتراضات روز جمعه ۷ مهر (۲۹ سپتامبر) در زاهدان چندین دانش‌آموز نیز از سوی ماموران امنیتی بازداشت شدهاند.
بر طبق اعلام شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان هویت دست کم پنج دانش آموز بازداشتی مشخص شده است.
اسامی این افراد دانیال ملازهی ۱۶ ساله ساکن خاش، عمر بلوچ، امیرحمزه علیزهی و زیبر نوتیزهی، هر سه ۱۷ ساله و ساکن زاهدان و بنیامین ملازهی ۱۴ ساله ساکن خاش اعلام شده است.
ادامه اعتصاب بازاریان زاهدان، چابهار، سراوان و نوبندیان
“حال وش” ویدیویی از اعتصابات سراسری مردم در خیابان خیام زاهدان منتشر کرده و نوشته است کسبه و بازاریان شهر زاهدان، چابهار، سراوان و نوبندیان به مناسبت گرامیداشت یاد و خاطر جان باختگان جمعه خونین زاهدان دست به اعتصابات سراسری زده‌اند.
بر اساس این گزارش تظاهرکنندگان در برخی شهرهای سیستان و بلوچستان با آتش زدن لاستیک دست به اعتراض زدند.
ترسیم نام زاهدان در اپلیکیشن استراوا توسط یک دوچرخه‌سوار آمریکایی
یک دوچرخه‌سوار آمریکایی به نام جیکوب مسور بیش از یک و نیم ساعت در شهر سان‌فرانسیسکو رکاب زد تا نام زاهدان را با کمک اپلیکیشن مسیریاب “استراوا” ترسیم کند.
این دوچرخه‌سوار تصویر ترسیم شده زاهدان را نیز در پیج اینستاگرامی خود منتشر کرده است.
تهدید معاون استاندار سیستان و بلوچستان: مردم کشتی که روی آن نشستند را سوراخ نکنند
خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران فیلمی را منتشر کرده است که در آن رضا شریفی معاون سیاسی و اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان درباره “اقدامات صورت گرفته برای ایجاد آرامش در زاهدان” توضیح می‌دهد.
شریفی در این ویدیو تهدید کرده و می‌گوید: «مردم استان به این بلوغ رسیدندکه کشتی که روی آن نشسته‌اند را سوراخ نکنند و جایی که زندگی می‌کنند آرام‌تر باشد هم برای خودشان و هم برای فرزندانشان.»
معاون استاندار سیستان و بلوچستان همچنین تاکید می‌کند: «ما همچنان پیگیر پرونده آسیب‌دیدگان ۸ مهر هستیم و آن موقع هم اولویت بوده چون دستور آمده از رهبری و فرمان شخص ایشان هست که تا حصول یک نتیجه پیگیری بکنیم و پیگیر پرونده هم هستیم.»
مولوی عبدالحمید، امام جمعه زهدان پیشتر گفته بود که مقامات دولتی و قضایی اراده‌ای برای پیگیری جمعه خونین زهدان ندارند.
حبیب‌الله سربازی: مردم بلوچ از فراخوان اعتصاب استقبال کردند
حبیب‌الله سربازی یکی از فعالان سیاسی شناخته‌شده در سیستان و بلوچستان به دویچه وله گفت اعتصابات بلوچستان که به فراخوان احزاب فعال در حوزه داخل، جنبش‌های مدنی و “به درخواست خانواده شهدا و‌آسیب دیدگان” بود، با استقبال گسترده از سوی مردم مواجه شده است.
آقای سربازی که خود یکی از فراخوان‌دهندگان اعتصاب بوده در ادامه تاکید کرد این اعتصابات “تکمیل‌کننده و گره‌زننده همبستگی مناطق مختلف بلوچستان با یکدیگر” است و “پیام محکمی به حکومت دارد که علیرغم ترفندها و سرکوب‌های گسترده اخیر این منطقه مقاومت یک‌ساله خود را تکمیل کرده و قصد عبور از حکومت جمهوری اسلامی را دارد”.
آغاز اعتصابات عمومی در چابهار
کانال تلگرامی”رصد بلوچستان” با انتشار ویدیویی گزارش داده است که هم‌زمان با سالروز جمعه خونین زاهدان در چابهار اعتصابات عمومی آغاز شده است.
رصد بلوچستان اعتصاب عمومی چابهار را نشانه “اتحاد و همبستگی و مقاومت یک‌ساله بلوچستان” توصیف کرده است.
استقرار نیروهای نظامی در بازار بزرگ شهر زاهدان
براساس ویدیوها و تصاویری که “حال‌وش” منتشر کرده روز شنبه ۸ مهر ۱۴۰۲ نیروهای نظامی در بازار اصلی و بزرگ زاهدان مستقر شدند.
در آستانه نخستین سالگرد جمعه خونین زاهدان، برخی از گروه‌های سیاسی بلوچ در بیانیه‌هایی برای روز ۸ مهر ۱۴۰۲، فراخوان اعتصاب سراسری در بلوچستان داده‌اند.
