وزارت دفاع ارمنستان روز سه‌شنبه ۳ اکتبر (۱۲ مهر) در این رابطه اعلام کرد، ارتش جمهوری آذربایجان منطقه هامایانکنر (گغارکونیک) را هدف قرار داده است. در جریان این حمله یک سرباز ارمنستان کشته و دو سرباز دیگر زخمی شده‌اند.
طبق اعلام وزارت دفاع ارمنستان این سربازان با یک خودرو سرگرم حمل محموله‌های خوراکی برای تأمین نیازهای نیروهای این کشور در مرز با جمهوری آذربایجان بوده‌اند.
باکو اتهامات مطرح شده از سوی ایروان را رد کرده است، اما تنش حاکم میان دو کشور اکنون بحرانی‌تر شده است.
حدود دو هفته پس از آغاز حمله نظامی ارتش جمهوری آذربایجان به منطقه قره‌باغ، تاکنون بخش اعظم ۱۲۰ هزار شهروند ارمنی که در این منطقه ساکن بودند، از قره‌باغ گریخته‌اند. شمار زیادی از آنان از منطقه قره‌باغ وارد شهر مرزی گوریس در ارمنستان شده‌اند.
جنگجویان ارمنی در قره‌باغ تنها یک روز پس از شروع حمله گسترده آذربایجان به این منطقه که از روز ۱۹ سپتامبر در جریان است، تسلیم شدند.
رییس جمهوری خودخوانده قره‌باغ روز پنجشنبه هفته گذشته (۲۸ سپتامبر) اعلام کرد که از اول ماه ژانویه ۲۰۲۴ دولت مستقر در این منطقه رسما منحل خواهد شد و نهاد و سازمان های وابسته به آن کار خود را متوقف خواهند کرد.
طبق اعلام مقامات ارمنستان که در درگیری‌ها و حملات سنگین ارتش جمهوری آذربایجان در دو هفته گذشته ۲۰۰ نفر کشته و حدود ۴۰۰ نفر زخمی شده‌اند.
قره‌باغ اگر چه در خاک جمهوری آذربایجان قرار دارد، اما اکثریت ساکنان آن را ارمنی‌تبارها تشکیل می‌داده‌اند. با توجه به گریز انبوه آنان اکنون بیم آن می‌رود که رد پا و نشانه‌های حیات ارمنی‌ها در منطقه که قرن‌ها قدمت دارد، کاملا نابود شود.
مشاهدات هیأت سازمان ملل در قره‌باغ
در این میان نخستین هیأت سازمان ملل وارد قره‌باغ شده تا نیزهای بشردوستانه ساکنان این منطقه را مورد ارزیابی قرار دهد. این نخستین مأموریت سازمان ملل در این منطقه در بیش از سه دهه گذشته محسوب می‌شود.
سازمان ملل پیش‌تر اعلام کرده بود که از باکو چراغ سبز برای آغاز یک ماموریت به این منطقه در آخر هفته دریافت کرده است. اتحادیه اروپا روز جمعه ۲۷ سپتامبر (۵ مهرماه) از آذربایجان خواست، به ناظران سازمان ملل اجازه ورود به قره‌باغ را بدهد.
این هیأت در نخستین ارزیابی خود اعلام کرد، در مناطقی که مورد بازدید قرار داده، نشانه‌هایی از تخریب مشاهده نکرده و زیرساختارهای مدنی و عمومی، از جمله مدارس و بیمارستان‌ها صدمه ندیده‌اند.
سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در عین حال تصریح کرد، گریز شتابزده و هراسان ساکنان ارمنی قره‌باغ و همچنین درد و رنج‌های ناشی از این تجربه اما برای اعضای این هیأت تکان‌دهنده بوده است.
به گفته او، این هیأت اطلاعات و شواهدی در مورد اینکه شهروندان پس از آتش‌بس هدف خشونت قرار گرفته‌اند، دریافت نکرده است. سخنگوی دبیرکل سازمان ملل بر ضرورت اعتمادسازی تأکید کرد.
ایالات متحده بار دیگر خواهان اعزام و استقرار ناظران بین‌المللی شده است. متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این رابطه تصریح کرد، چنین مأموریتی و همچنین اطمینان از اینکه حقوق قومی و امنیت شهروندان ارمنی تأمین و حفظ می‌شوند، وضعیت را برای ساکان قره‌باغ شفاف می‌کند، به ویژه برای آن دست از ارمنی‌ها که میل و قصد بازگشت به این منطقه را دارند.
ارمنستان جمهوری آذربایجان را به “پاکسازی قومی” متهم می‌کند. باکو این اتهامات را رد کرده و اطمینان داده، ارمنی‌هایی که میل بازگشت به قره‌باغ را دارند، دوباره جذب منطقه شده و زندگی خود را از سر گیرند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مورد اتهامات مطرح‌شده از سوی ارمنستان در مورد “پاکسازی قومی” گفت، واشنگتن این اتهامات و نگرانی‌ها را “جدی” می‌گیرد، اما چنین اتهاماتی باید بر اساس ارائه مدارک و شواهد مطرح شوند.
او افزود، اگر شواهد و مدارک دال بر این اتهامات جدی شوند، واشنگتن درنگ نخواهد کرد و به شکلی مناسب به آن واکنش نشان خواهد داد.
ایران مخالف تغییرات ژئوپولیتیک در منطقه است
جمهوری اسلامی نیز روند اوضاع در قره‌باغ را دنبال می‌کند. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران دوشنبه ۱۱ مهر (۲ اکتبر) در نشست خبری هفتگی خود گفت، ایران از حل و فصل اختلافات میان آذربایجان و ارمنستان استقبال کرده و “مخالف تغییر در مرزهای بین‌المللی و تغییر در ژئوپولیتیک منطقه” است.
