کاربرد هوش مصنوعی برای نابينايان

سازمان ملل ۱۵ اكتبر را روز جهانی عصای سفيد ناميده تا همگان را متوجه چالش ها، خدمات و تلاش های ويژه نابينايان كند. همكار ما اسكندر آبادی كه خود نابينا است، به اين مناسبت به هوش مصنوعی در ارتباط با نابينايان مي‌پردازد.آسان‌سازهای توانخواهان، تنها در خدمت ايشان نيستند و چه بسا ابزارهای كمکی كه پيشتر برای آنان ساخته شده، امروزه يک تسهيل در امور همگان به شمار آيند.

درهای خودكار، كنترل‌های از راه دور و پله های برقی از نمونه های آشكار اين‌ها هستند.

پيش از آنكه در اواخر دهه ۱۹۹۰ ناويگِيشِن‌ها (مسیریاب‌ها و جهت‌یاب ها) ابداع و عرضه شوند، دو مهندس آلمانی به نام های توماس بومه و پِتِر اشميت در سال ۱۹۹۶ يك دستگاه راهيابی برای نابينايان ساخته بودند كه به خاطر وزن بالا با استقبال رو به رو نشد.

بیشتر بخوانید: در دست راست عصای سفید، در دست چپ ساعت هوشمند

نمونه آخر هم اينكه پيش از عرضه دستگاه های سخنگويی مانند الِكسا (آمازون)، “اپِلپاد” و “گوگِل هوم”، صداسازهايی برای نابينايان ساخته شده بودند كه هم اكنون همگان برای نمونه در متروها و هنگام استفاده از اتومات ها از آنها بهره مي برند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

همانگونه كه مي دانيم در سال جاری چندين نرم افزار، بر پايه هوش مصنوعی عرضه شده كه شناخته‌ترين آنها “گوگل بارد” google bard و “چات جی پی تي” chat gpt هستند كه كاربر مي تواند به صورت نوشتاری و گاه گفتاری با آنها مراوده كند و پاسخ پرسش‌هايش را بگيرد و كارهای بسيار ديگری هم به كمک آنها انجام دهد.

در اين ميان در سال ۲۰۱۵ يك گروه مردم نهاد دانماركی به نام “بی مای آيز” be my eyes (چشمانِ من باش) تشكيل شد كه به كمک نرم افزاری به همين نام از داوطلبان مي خواهد عضو شوند يعنی آماده باشند به هنگام نيازهای روزمره از طريق تماس ويدئويی نابينايان را راهنمايی كنند كه رنگ لباسشان را تشخيص دهند، راه گم كردهشان را پيدا كنند و برچسب هايی را بخوانند. نگارنده چندين بار از اين امكان برای پيدا كردن آدرس و خواندن روی جعبه های گوناگون بهره برده است.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

هم اكنون ۷ ميليون داوطلب و دو و نيم ميليون كاربر نابينا در سراسر جهان عضو اين گروه خيرخواه هستند. از آنجا كه نابينايان در اين گروه بيشتر توضيح و توصيف تصويری را از داوطلبان مي خواهند، شركت “اوپِن اِی آي” “open a i” سازنده “چات جی پی تي” به صرافت افتاد كه از گروه “بی مای آيز” تقاضای همكاری كند چون اين گروه غير انتفاعي، انباشته ای از صدها ميليون تصوير در اختيار دارد كه برای آموزش هوش مصنوعی حياتی است.

بیشتر بخوانید: روز عصای سفید؛ روز جهانی نابینایان

هم اكنون در پی اين همكاري، هر كاربری مي تواند با نصب اپليكِيشِن “چشمانِ من باش” به كمك هوش مصنوعي، پيرامون خود را بكاود، متن بخواند، اسكناس ها را تشخيص دهد و چهره اشخاص را تصور كند. نگارنده چند بار راه خود را در يك پارک ناشناس به كمك اين برنامه و هوش مصنوعی پيدا كرد و يك بار حتا يک دستنوشته را خواند.

دور از ذهن نيست كه اين اپليكِيشن هم در آينده نزديک، يك كمک ابزار همگانی به شمار آيد.

تازه ترين صداسازها

شركت داده پردازی و توسعه هوش مصنوعی “۱۱ لابز” 11 Labs برنامه ای عرضه كرده كه توسط آن مي شود هر صدايی را شبيه سازی كرد. اگرچه گاهی صداهای توليدشده شباهت كامل به صدای مورد نظر ندارد، ولی كيفيت صدا آنقدر بالا و به صدای انسان نزديک است كه ديری نخواهد پاييد كتاب های شنيداری را با صدای اين شبه خواننده‌ها بشنويم. در اين مورد نابينايان از يک نرم افزار همگانی بهره مي‌گيرند. بماند كه نياز ايشان باعث شد كه داده‌پردازان به فكر ساختن صداسازها بيفتند.

با اين وصف، روز عصای سفيد را گرامی بداريم كه تنها روز جهانی نابينايان نيست و به همه ما مربوط مي‌شود.