خبرگزاری فارس
دوباره فصل حضور دامداران در منطقه توران فرا می‌رسد، حضور دام‌ها و خطراتی که سگ‌های گله برای یوزها به وجود می‌اورد دوستداران محیط زیست را نگران وضعیت این حیوانات در معرض انقراض کرده است.۱۲ آبان
مدت زیادی است که آخرین زیستگاه زادآور یوزپلنگ آسیایی در توران، به قیمت چرای صدها گله دام به جولانگاه سگ‌های گله تبدیل شده است. سگ‌هایی که همانند یک دشمن طبیعی و تهدید بالقوه، دندان برای شکار یوزها تیز کرده ، برخلاف باور عمومی یوزها توان دفاع از خود در برابر سگ را ندارند.
ورود امسال دام‌ها
طبق آخرین آمار منتشر شده در دهه‌های اخیر، ۳۰ درصد یوزها در توران در ماه آذر تلف شده‌اند! درست زمانی که کوچ گله‌های دام آغاز شده و سگ‌های درنده خود را برای نابودی بقای این‌گونه در معرض انقراض آماده کرده‌اند. اگرچه سازمان محیط زیست برای حل این مشکل بخشی از منطقه حفاظت شده توران را خریداری کرده و ورود دام و سگ گله را ممنوع کرده، اما این میزان کافی نبوده و هنوز سگ‌های درنده با جمعیتی بیشتر در منطقه جولان می‌دهند.کارشناسان زیادی خروج دام و دامداری از منطقه را پیشنهاد داده‌اند، اما تاکنون اقدامی موثر برای این امر انجام نشده است.
خروج دام وقتی اتفاق می‌افتد که ما بودجه لازم را داشته باشیم!
حسن اکبری معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته در پاسخ به این پرسش که چرا باید اجازه حضور چوپان و دام در پارک ملی توران به عنوان زیستگاه مهم و بسیار حساس یوزپلنگ ایرانی داده شود، توضیح داد: افرادی به این موضوع انتقاد دارند که با شرایط ، قوانین و مقررات کشور کشور آشنایی ندارند. براساس قانون ما تنها زمانی می‌توانیم دام را از یک منطقه خارج کنیم که تمام اوقافی آن را پرداخت کرده باشیم. این اقدام بسیار هزینه‌بر است و تاکنون دولت‌ها چنین بودجه‌ای را به ما نداده‌اند.
وی افزود: دولت‌ها بسیار شفاف این موضوع را بیان می‌کنند که در تمامی آن‌ها این اعتبارات درخواست شده اما تاکنون اعتباری که بتوانیم تمام دام‌های موجود در یک منطقه حساس را خارج کنیم، محقق نشده است.
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به حضور دام در پارک ملی توران اشاره کرد و گفت: بخش‌هایی از منطقه توران که در پارک ملی قرار دارد، آزادسازی شده و هیچ دامی در منطقه نیست.
ماجرای پیدا شدن دو توله یوز
سال گذشته در آذرماه دو توله یوز توسط یک چوپان پیدا شدند و بسیاری این پرسش را مطرح کرده بودند که شاید این توله‌ها توسط چوپان از مادر جدا شده‌اند. اما بهرامعلی ظاهری مدیرکل محیط زیست سمنان پیدا شدن جدا شدن دام توسط چوپان را تکذیب کرد و گفت: این یوزها تنها توسط چوپان پیدا شده‌اند و به محیط زیست اطلاع داده شده، این یوز توسط چوپان جدا نشده‌اند.
ظاهری گفت: اینکه چه اتفاقی برای یوز مادر افتاده ما نمی‌دانیم و تا به امروز هم نتوانستیم ردی از او پیدا کنیم.
ورود تعداد زیادی سگ گله به توران
بخش دیگر توران که پوشش گیاهی داشته و زیستگاهی مناسب برای حیات وحش تلقی می‌شود توسط دام‌ها احاطه شده است. دام‌هایی که در فصل قشلاق وارد منطقه شده و تا زمان تولد توله یوزها باقی می‌مانند! تعداد دام‌ها (گوسفند و بز) در کل منطقه توران بسته به میزان علوفه همه ساله به ۱۵۰ تا ۳۵۰ هزار رأس می‌رسد؛ با همین تعداد دام نیز حدود ۱۵ هزار سگ گله وارد منطقه شده و بقای یوز را به طور جدی تهدید می‌کنند.
شتر مشکل دیگر یوزها
مشکل دیگری که در توران دیده می‌شود حضور شتر است، امسال یوز نر جوان ۴ ساله در منطقه توران درگذشت. این یوز «تارا» فرزند «تلخاب» بود که به علت کم خونی شدید توسط زالوها از بین رفته بود، به طوری که تقریباً ۳۰ عدد زالو به محدوده سقف دهان چسبیده و تعداد زیادی نیز در انتهای حلق مشاهده شده و تعداد بیشتری هم در مسیر نای و مری قرار داشته‌اند.
رضا کاظمی فعال محیط زیست درباره این مرگ گفت: گوسفندان و شترها زالو را در دهان خود حمل کنند و وقتی به آبشخور می‌رسند زالو از دهان آن‌ها جدا شده و داخل آبشخور پخش می‌شود، یوز با آب خوردن از این آبشخورها زالو را وارد نای و مری این حیوان شده و با چسبیدن به آن‌ها خون این حیوان را مکیده و باعث کم خونی و مرگ آن می‌شود.
باید دام‌ها خارج شوند
باید با تامین بودجه مناسب این دام‌ها بتوان پروانه چرای آن‌ها را خرید و از ورود دام به منطقه توران جلوگیری کرد. تا زمانی که دام‌ها در این منطقه حضور داشته باشند خطر حضور سگ‌های گله همچنان وجود دارد. از طرفی اعتبار لازم برای خرید سامانه‌های عرفی (محدوده‌های مجاز برای چرای دام) وجود ندارد. همچنین چوپانان این منطقه که اغلب نیز تبعه افغان هستند، مسؤولیت‌پذیری اندکی نسبت به موضوع یوزها دارند.
بیماری که دام‌ها می‌آورند
علاوه بر همه این مشکلات می‌توان به این موضوع اشاره کرد که دام‌ها با وارد شدن به منطقه می‌توانند باعث انتقال بیماری شوند، مثلاً با خود طاعون نشخوار کنندگان را بیاورند و کل و میش‌های موجود در منطقه را به این بیماری دچار کنند و باعث مرگ بسیاری ازآن‌ها شده و در واقع طعمه یوز را کم کنند و بیماری را در منطقه گسترش دهند.
چرای دام‌ها در توران باعث می‌شود علف کافی به سایر علف‌خواران موجود در این منطقه نرسد و تعداد آن‌ها که در حال حاضر هم کم هستند از این تعداد هم کمتر شود. در صورت نبود طعمه مشکلات زیادی برای یوزها به وجود می‌آید و یوزها به دنبال شکار به جاده نزدیک شده و خطر تصادف در آن‌ها زیاد می‌شود.
همه این موارد نشان می‌دهد که ورود دام‌ها به توران مشکلات زیادی را برای طبیعت این منطقه و تعداد اندک باقی مانده یوز در آخرین پناهگاه ایجاد خواهد کرد.
