پیشتر نیز بانک جهانی، آژانس بین‌المللی انرژی و دیگر نهادهای بین‌المللی خواستار کاهش یارانه‌های انرژی در جهان شده بودند تا جلو مصرف بی‌رویه آن و انتشار گازهای گلخانه‌ای گرفته شود و از طرفی انرژی‌های پاک بتوانند در بستر رقابتی سالم با انرژی‌های فسیلی آلاینده توسعه یابند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
برای نمونه هزینه تولید برق از زغال‌سنگ، محصولات نفتی و گاز کمتر از هزینه تولید انرژی‌های پاک مانند خورشیدی و بادی است؛ اما این فقط روی یک سکه است و اگر هزینه خسارات گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوخت‌های فسیلی و اثرات بسیار مخرب آن بر سلامتی انسان‌ها، گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و غیره در نظر گرفته شود، انرژی‌های فسیلی یک بحران تمام‌عیار برای آینده جهان است.
مخاطب ایرانی طبیعتا با توجه به وضعیت آلودگی شدید هوا و مرگ هزاران نفر به خاطر استشمام آن، کسری هنگفت برق، گاز و بنزین به خاطر عدم توسعه انرژی‌های پاک، درک ملموس‌تری از این بحران دارد.
۱۲۷ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی در ایران
آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید یارانه پنهان انرژی در ایران، بعد از روسیه بالاترین میزان در جهان و معادل ۳۶ درصد از کل تولید ناخالص داخلی ایران است. یارانه پنهان انرژی یعنی اختلاف قیمت انرژی در داخل یک کشور و بازارهای جهانی.
اختلاف قیمت حامل‌های انرژی عرضه شده در بازار داخلی ایران طی سال گذشته با قیمت‌ها در بازارهای جهانی ۱۲۷ میلیارد دلار بوده است.
علت وجود چنین حجم عظیمی از یارانه پنهان انرژی، سقوط شدید ارزش ریال از یک طرف، ناتوانی دولت در بهبود شاخص‌های انرژی مانند شدت مصرف انرژی، بهره‌وری، جلوگیری از اتلاف انرژی، بهبود راندمان بخش صنعتی، خودروها و نیروگاه‌های برق، نوسازی شبکه انتقال و توزیع برق و گاز، همچنین ترس دولت از افزایش چشمگیر قیمت حامل‌های انرژی به خاطر واکنش اعتراضی مردم، ایجاد شده است.
البته تاکید فوری بر این مطلب نیز ضروری است که اولا مردم ایران در بوجود آمدن چنین وضعیتی نقشی نداشته و ثانیا بخش عظیمی از یارانه‌های پنهان ایران ارتباط مستقیمی با مردم ندارد و صرف بخش صنعتی، تجاری، عمومی، نیروگاه‌های برق، پتروشیمی‌ها و غیره می‌شود.
از طرفی ریال ایران طی یک دهه گذشته ۹۵ درصد از ارزش خود را از دست داده و ایجاد شکافی عظیم در قیمت حامل‌های انرژی در بازارهای داخلی ایران و خارج از کشور بدیهی است.
آژانس بین‌المللی انرژی در تازه‌ترین گزارش خود می‌گوید ایران در سال گذشته میلادی ۵۲ میلیارد دلار یارانه پنهان محصولات نفتی، ۴۵ میلیارد دلار یارانه پنهان گاز و ۳۰ میلیارد دلار یارانه پنهان برق داشته است؛ مجموعا ۱۲۷ میلیارد دلار که معادل ۳۶ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران و سه سال بودجه عمومی دولت است.
البته چنانچه ذکر شد، مردم ایران نقشی در این وضعیت ندارند. برای نمونه، تنها یک سوم برق تولیدی ایران را خانوارها مصرف می‌کنند. سهم خانوارها در مصرف گاز کشور حدود ۲۵ درصد است و تنها یک سوم محصولات تولیدی پالایشگاه‌های ایرانی صرف سوخت خودروهای شخصی می‌شود. بقیه انرژی فسیلی کشور در بخش صنعتی، تجاری، پتروشیمی‌ها، بخش عمومی و نیروگاه‌های برق استفاده می‌شود و اتفاقا بخش اعظمی از آن نیز به خاطر راندمان پایین این بخش‌ها، همچنین فرسودگی شبکه انتقال و توزیع، تلف می‌شود.
برای نمونه نیروگاه‌های برقی کشور با راندمان پایین ۳۳ درصدی، سالانه ۷۰ میلیارد متر مکعب گاز (معادل سه چهارم مصرف گاز کل خانوارهای ایرانی) و ۲۵ میلیارد لیتر مازوت و گازوئیل (معادل ۶۰ درصد از مصرف بنزین خودروهای شخصی) سوخت مصرف می‌کنند. در کنار راندمان بسیار پایین نیروگاه‌های برقی، ۱۳ درصد از برق تولیدی کشور بدون اینکه به دست هیچ مصرف‌کننده‌ای برسد، در شبکه فرسوده انتقال و توزیع تلف می‌شود.
مثال دیگر، حوزه گاز کشور است که بنابر آمارهای بانک جهانی و آژانس بین‌المللی انرژی، سالانه حدود ۱۸ میلیارد متر مکعب آن (معادل ۷ درصد از کل تولید گاز کشور) در همان مرحله تولید در مشعل‌ها سوزانده و به هدر داده می‌شود و ۷ میلیارد متر مکعب نیز نشتی گاز در تاسیسات میادین نفت و گاز، همچنین خطوط لوله اتفاق می‌افتد. به عبارتی ۱۰ درصد از تولید گاز ایران بدون اینکه به دست هیچ مصرف‌کننده‌ای برسد، تلف می‌شود و یک چهارم آن نیز تحویل نیروگاه‌های برقی با راندمان بسیار پایین می‌شود. وضعیت راندمان بخش صنعتی نیز دست کمی از نیروگاه‌های برقی ندارد.
تنها ارزش تلفات سالانه برق و گاز ایران در مرحله تولید و انتقال، بدون اینکه به دست هیچ مصرف‌کننده‌ای برسد، بیش از ۲۰ میلیارد دلار به قیمت بازارهای منطقه‌ای است.
انتشار گازهای گلخانه‌ای
ایران از لحاظ نشتی گاز متان (گاز طبیعی) مقام دوم جهان و از لحاظ انتشار دی‌اکسید کربن مقام ششم جهان را دارد. در مجموع انتشار گازهای گلخانه‌ای ایران طی دو دهه گذشته دو برابر شده و به رقم ۹۰۵ میلیون تن در سال اوج گرفته است.
نشتی سالانه ۵.۵ میلیون تن گاز متان ایران در حالی است که تاثیر این گاز در گرمایش زمین ۸۰ برابر دی‌اکسید کربن است.
برگزاری نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل در امارات و هشدارهای کریستالینا جورجیوا رئیس صندوق بین‌المللی پول در روز پنج‌شنبه ۷ دسامبر در حالی است که ایران به همراه چند کشور انگشت‌شمار از این اجلاس بین‌المللی بسیار حیاتی و حساس غایب هستند.
بیشتر بخوانید: تغییرات اقلیمی
هیئت ایرانی با این استدلال که حضور نمایندگان اسرائیل در این کنفرانس، مشروعیت‌بخشی به دولت اسرائیل است، از شرکت در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل، موسوم به کاپ ۲۸، خودداری کرد.
ایران نیز مانند دیگر کشورها در سال ۲۰۱۶ با عضویت در پیمان جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، متعهد شده بود که تولید گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴ درصد کاهش دهد و اگر سرمایه‌های خارجی جذب شود، حتی ۱۲ درصد کاهش دهد.
اما از آن زمان، تولید گازهای گلخانه‌ای ایران نه تنها روند نزولی نداشته، بلکه با رشدی ۱۳ درصدی به ۹۰۵ میلیون تن در سال گذشته میلادی رسیده است.
نتیجه اینکه، تهران در سال گذشته فقط سه روز هوای پاک را تجربه کرد و شهرهای بزرگ دیگر ایران نیز دست کمی از پایتخت نداشتند.
