کشورهای عرب خلیج فارس، خصوصا عربستان سعودی و امارات متحده عربی، طی سالهای گذشته نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار در جمهوری آذربایجان و چهار کشور تُرک‌زبان ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان و ازبکستان در آسیای میانه قرارداد سرمایه‌گذاری امضا کرده و روابط تجاری با این کشورها را چندین برابر افزایش داده‌اند. بخش اعظم روابط تجاری اعراب با این کشورها، شامل محصولات غیرنفتی است و بخش بزرگی از سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی‌های پاک است.
اعراب و جمهوری آذربایجان
شرکت “مصدر” امارات آبان امسال پروژه ۲۳۰ مگاواتی نیروگاه خورشیدی قره‌داغ جمهوری آذربایجان را به ارزش ۲۶۲ میلیون دلار افتتاح و هم‌زمان قرارداد ساخت سه نیروگاه خورشیدی و بادی با مجموع ظرفیت تولید هزار مگاوات برق با این کشور را امضا کرد.
در کنار شرکت مصدر، توتال فرانسه و بی‌پی بریتانیا، شرکت “آکوا پاور” عربستان نیز هم‌اکنون با سرمایه‌گذاری ۲۹۰ میلیون دلاری در آستانه راه‌اندازی یک نیروگاه بادی ۲۳۰ مگاواتی در آذربایجان است و بهار سال جاری نیز دو تفاهم‌نامه عظیم تولید ۲۵۰۰ مگاوات نیروگاه بادی و خورشیدی در خشکی و دریا را با جمهوری آذربایجان امضا کرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
قراردادهای جمهوری آذربایجان با شرکت “توتال” و “آکوا پاور” همچنین شامل تاسیسات بزرگ ذخیره برق است؛ موضوعی که به این کشور امکان می‌دهد حجم عظیمی از برق را برای فروش به قیمتی بسیار بالاتر در زمان پیک مصرف آن به مشتریان خارجی فراهم سازد.
جمهوری آذربایجان از روش مشابهی در تجارت گاز نیز استفاده می‌کند، به طوری که این کشور با توسعه انبارهای زیرزمینی گاز، هم‌اکنون ظرفیت ذخیره گاز را به ۳.۵ میلیارد متر مکعب رسانده و گاز دریافتی از ترکمنستان از طریق سوآپ با ایران را به همراه گاز مازاد خود در تابستان به این انبارها تزریق می‌کند و زمستان‌ها با قیمتی بالاتر صادر می‌کند.
شرکت ملی نفت ابوظبی امارات نیز مرداد امسال ۳۰ درصد از سهم میدان گازی آبشرون در بخش آذربایجانی دریای خزر را خریداری کرد.
فاز اول این میدان گازی با اپراتوری شرکت توتال فرانسه امسال افتتاح شد و فاز دوم آن تا سال ۲۰۲۷ به بهره‌برداری می‌رسد. کل ۶ میلیارد متر مکعب تولید سالانه گاز این میدان راهی بازارهای اروپایی خواهد شد.
دولت باکو تا سه سال آینده صادرات گاز به اروپا را دو برابر خواهد کرد.
این کشور هفته گذشته فروش گاز به صربستان، هفتمین مشتری خود، را آغاز کرد. هم‌اکنون گرجستان، ترکیه، یونان، ایتالیا، رومانی، بلغارستان و صربستان مشتریان گازی این کشور هستند و مجموعا در ۱۱ ماه امسال ۲۲ میلیارد متر مکعب گاز از آذربایجان خریداری کرده‌اند.
سال گذشته برای اولین بار درآمد صادرات گاز جمهوری آذربایجان از صادرات نفتش پیشی گرفت، اما این کشور رشد چشمگیر صادرات برق را نیز در دستور کار قرار داده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
جمهوری آذربایجان در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه برقی تجدیدپذیر راه‌اندازی کند که معادل ۱۰ برابر تولید برق نیروگاه اتمی بوشهر در ایران است و بخش قابل توجهی از این برق به اروپا صادر خواهد شد.
این کشور سال گذشته بیش از سه تراوات ساعت صادرات برق داشت که سه برابر صادرات خالص برق ایران بود. از سال گذشته عملیات کابل‌گذاری دریایی از سواحل گرجستان تا منطقه بالتیک در آن‌سوی دریای سیاه به طول ۱۱۰۰ کیلومتر آغاز شده تا صادرات برق آذربایجان از مسیر گرجستان به اروپا آغاز شود.
تجارت جمهوری آذربایجان با عربستان و امارات نیز طی سه سال گذشته به ترتیب پنج برابر و ۲.۵ برابر شده و تقریبا کل تجارت میان این کشورها شامل اقلام غیرنفتی است.
اعراب و آسیای مرکزی
امارات و عربستان قراردادهای سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰ میلیارد دلار را با چهار کشور تُرک‌زبان آسیای مرکزی شامل ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان امضا کرده‌اند و اخیرا قطر و عمان نیز تفاهم‌نامه‌های سرمایه‌گذاری جدید در این کشورها امضا کردند.
دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ثروت ملی کشورهای عرب خلیج فارس به چهار تریلیون دلار می‌رسد و این کشورها به مدد همین دارایی‌ها، همچنین با دریافت تکنولوژی غربی، راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان و بومی کردن فناوری‌های مدرن غرب، خیز عظیمی برای ورود به پروژه‌های خارجی برداشته‌اند.
شرکت نفتی دراگون اویل امارات سال‌هاست که توسعه میادین نفت و گاز ترکمنستان در دریای خزر را در انحصار خود دارد و نفت تولیدی از آن را از طریق جمهوری آذربایجان به بازارهای اروپایی صادر می‌کند. این شرکت سال گذشته قرارداد جدید یک میلیارد دلاری با ترکمنستان امضا کرد و تا ۱۵ سال آینده متعهد به ۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در میادین نفت و گاز ترکمنستان شده است.
بیشتر بخوانید: خیز جمهوری آذربایجان برای توسعه انرژی‌های پاک
امارات هم‌اکنون هفت میلیارد دلار نیز در قزاقستان و ازبکستان سرمایه‌گذاری کرده که بخشی از این پروژه‌ها مربوط به توسعه هزار مگاوات نیروگاه‌های خورشیدی و بادی توسط شرکت مصدر امارات است. قطر نیز پارسال یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با دارایی اولیه ۱۰۰ میلیون دلاری به همراه تعهد برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی به ارزش ۱.۲ میلیارد دلار با قرقیزستان امضا کرد.
امارات همچنین سهمی ۵۱ درصدی در گمرک “خورگوس” قزاقستان با چین و سهمی ۴۹ درصدی در بندر دریایی “آکتائو” این کشور در دریای خزر دارد.
در این میان، شرکت “آکوا پاور” عربستان نیز قراردادهایی به ارزش ۱۳.۵ میلیارد دلار با قزاقستان و ازبکستان برای توسعه انرژی‌های پاک، از جمله خورشیدی، بادی، تبدیل انرژی‌های فسیلی به سوخت پاک هیدروژن و غیره امضا کرده است.
در نشست ماه ژوئن رهبران کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و آسیای مرکزی، شرکت ملی انرژی ابوظبی از توافق با ازبکستان برای سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد دلاری در نیروگاه‌های حرارتی برق این کشور خبر داد و قطر نیز با سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد دلاری در این کشور موافقت کرد.
در این نشست، عمان و کویت نیز به توافقات اولیه برای سرمایه‌گذاری جدید در این کشورها رسیدند.
عمان هم‌اکنون ۲۰ درصد سهم در میادین نفتی ژمچیژونا و دونگا در قزاقستان دارد.
تمرکز کشورهای یادشده بر توسعه اقتصادی و رفاه مردم، اجتناب از تنش با جامعه جهانی، هم‌پوشانی نیازها و امکانات هم‌دیگر و خصوصا روابط احترام‌آمیز اعراب و همسایگان شمالی ایران به بستری برای گسترش پرشتاب روابط اقتصادی و تجاری تبدیل شده است.
