بحرین تنها کشور حاشیه خلیج فارس بود که در این عملیات‌ها مشارکت داشت. عمان و جمهوری اسلامی حملات را محکوم کردند. عربستان سعودی نیز با فاصله گرفتن خواهان خویشتن‌داری و کاهش تنش‌ها شد. موضع‌گیری عربستان رضایت دولت وابسته به حوثی‌ها در یمن را به همراه داشت.
محمد عبدالسلام، سخنگوی “انصارالله یمن”، موضع‌گیری عربستان را “متوازن” نامید. امارات متحده عربی با ابراز نگرانی از مورد حمله قرارگرفتن کشتی‌ها در باب‌المندب و دریای سرخ، به صورت تلویحی از حملات نظامی به مراکز وابسته به حوثی‌ها حمایت کرد. دولت رسمی یمن به رهبری عبد ربه منصور هادی نیز ضمن پشتیبانی از حملات یادشده اعلام کرد که حوثی‌ها «مسئول کشاندن کشور به درگیری نظامی هستند».
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
طبق گزارش نیروی هوایی آمریکا، در مرحله نخست، به بیش از ۶۰ هدف مرتبط با حوثی‌ها در ۳۰ مکان با استفاده از بیش از ۱۵۰ قطعه “مهمات هدایت‌شونده دقیق” اعم از بمب و موشک حمله شد. در مرحله دوم در روز جمعه ۱۲ ژانویه در ادامه حملات مرحله نخست تاسیسات رادار در الحدیده یمن مورد اصابت قرار گرفت. بر اساس برخی گزارش‌ها، مناطق زیر در شهرهای صنعا، الحدیده، صعده، تعز و ذمار یمن مورد حمله قرار گرفتند:
پایگاه هوایی الدیلمی در شمال صنعا
اطراف فرودگاه الحدیده و مناطقی در شهرستان زبید در این استان
پادگان کهلان واقع در شرق شهر صعده
فرودگاه شهرستان عبس در استان حجه
فرودگاه تعز و پادگان تیپ ۲۲ ارتش یمن در شهرستان التعزیه
لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، با صدور بیانیه‌ای از بیمارستان اظهار داشت که عملیات مشترک نظامی ایالات متحده و بریتانیا علیه مواضع حوثی‌ها با هدف “مختل کردن و تضعیف توانایی” آنها انجام شد. او اطلاع داد که اهداف مورد نظر “پهپادها، شناورهای بدون سرنشین، موشک‌های کروز زمینی، و تجهیزات رادار ساحلی و تجسس هوایی حوثی‌ها” بودند. او تهدید جو بایدن را تکرار کرد که «اگر به حملات غیرقانونی خود پایان ندهند، هزینه‌های بیشتری متحمل خواهند شد.»
طبق گزارش نشریه “پولیتیکو”، جو بایدن از انجام عملیات نظامی اکراه داشت، اما بعد از نادیده گرفتن اولتیماتوم آمریکا و ۱۳ کشور همسو در تاریخ سوم ژانویه به حوثی‌ها در خصوص پیامد تکرار حملات موشکی به کشتی‌ها و انجام حمله موشکی و پهپادی از سوی حوثی‌ها علیه ناو آمریکایی در نهم ژانویه، فرمان حمله را به وزارت دفاع آمریکا داد. در نهم ژانویه حوثی‌ها بزرگترین عملیات ایذائی خود با شلیک ۱۸ پهپاد انتحاری، موشک بالستیک و موشک کروز ضدکشتی را در دریای سرخ اجرا کردند.
منتها همانطور که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، اظهار داشت، فعلا رویکرد نظامی آمریکا و بریتانیا و متحدانش جنبه دفاعی برای بازگرداندن امنیت نقل و انتقالات دریایی در دریای سرخ داشته، خنثی کردن پیامدهای منفی برای تجارت جهانی از طریق افزایش هزینه مسیرهای ترانزیت دریایی به دلیل استفاده از مسیرهای طولانی‌تر نسبت به کانال سوئز و دریای سرخ را دنبال می‌کند.
حوثی‌های یمن به شدت حملات فوق را محکوم کرده و سخن از عملیات تلافی‌جویانه شدید به زبان آوردند. اما علی‌رغم واکنش کلامی شدید آنها، تا کنون اقدام قابل توجهی انجام نشده است. بنا به اظهارات یحیی سریع، سخنگوی “نیروهای مسلح یمن” که متحد حوثی‌ها هستند، در حملات موشکی آمریکا، پنج نفر کشته شده و شش نفر مصدوم شده‌اند. روسیه خواستار بررسی موضوع در شورای امنیت سازمان ملل شده و نسبت به تشدید تنش‌ها ابراز نگرانی کرده است. چین موضع بی‌طرفانه اتخاذ کرده و نسبت به امنیت ترانزیت دریایی و جلوگیری از گسترش تنش در خاورمیانه تاکید کرده است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز حملات نظامی انجام شده را “نامتناسب” خوانده و مدعی شده است که دولت‌های آمریکا و بریتانیا به دنبال “خونین کردن دریای سرخ” هستند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اگر چه مقامات دولت یمن وابسته به حوثی‌ها مدعی هستند که فقط کشتی‌های وابسته به اسرائیل را برای توقف جنگ غزه هدف قرار داده‌و در آینده نیز به این کار مبادرت خواهند ورزید، اما حملات انجام‌شده عمدتا کشتی‌های باربری را هدف قرار داده که ارتباط مستقیمی با اسرائیل نداشته‌اند. ممکن است در مالکیت کشتی و یا شرکت باربری‌ای که کشتی را به خدمت گرفته شهروندان اسرائیلی هم باشند، اما فعالیت آنها در کشورهای دیگر انجام می‌شود.
از سوی دیگر پرتاب موشک‌ها از سوی حوثی‌ها و توقیف کشتی‌ها، از جمله کشتی باری “گلکسی لیدر” تحت نظارت ژاپن، ثبات و امنیت آبراهه بین‌المللی دریای سرخ را به خطر انداخته است؛ آبراهه‌ای که ۱۵ درصد ترانزیت دریایی دنیا را تشکیل می‌دهد. اهمیت این موضوع برای کشورهای دنیا و بویژه روسیه و چین به دلیل انتقال نفت در حدی بود که علی‌رغم اختلافات با آمریکا، قطعنامه شماره ۲۷۲۲ را وتو نکرده و به آن رای ممتنع دادند. اگرچه نماینده روسیه انتقاداتی علیه یک‌جانبه‌گرایی آمریکا طرح کرد، اما در نهایت مانع تصویب آن نشد. قطعنامه فوق که رای مثبت ۱۱ رای از ۱۵ عضو دائم و غیردائم شورای امنیت را داشت، از انصارالله یمن خواسته است که حملات به بارهای تجاری دریایی و خطوط کشتی‌رانی را متوقف کند.
اکنون به لحاظ حقوق بین‌الملل بعد از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، حوثی‌ها و حامی اصلی‌شان جمهوری اسلامی در تنگنا هستند. البته انفعال جامعه جهانی در برابر عملیات نظامی اسرائیل در غزه، که منتقدان آن را “نامتناسب” می‌دانند، برای آنها توجیهاتی ساخته، اما اکثریت قاطع کشورهای دنیا پذیرای این امر برای پاسخگویی به آنچه “استاندارد دوگانه” نامیده می‌شود نیستند و کار حوثی‌ها را برای منافع اقتصادی خود پرهزینه و تهدیدآمیز قلمداد می‌کنند.
همانطور که پیش‌بینی می‌شد، نیروی دریایی ارتش ایران و سپاه پاسداران اقدامی برای بازدارندگی و یا حمایت از یمنی‌ها انجام ندادند. البته نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در عراق و لبنان تهدیدات‌شان را افزایش دادند، اما بعید است حملات ایذائی آنها از حالت محدود و کنترل‌شده خارج شود. ممکن است شمار حملات به پایگاه‌های آمریکا و بریتانیا افزایش یابد که با توجه به مهار اکثریت قریب به اتفاق آنها تاثیر معناداری در تغییر شرایط ندارد.
بیشتر بخوانید: حملات پهپادی حوثی‌ها در دریای سرخ با چه هدفی صورت می‌گیرد؟
به نظر می‌رسد حوثی‌ها در رویکردی غیرتعجیلی به حملات خود به کشتی‌هایی که تصور می‌کنند به اسرائیل وابسته هستند، ادامه دهند. آنها اینک مراکز آمریکا و بریتانیا را نیز برای حملات نظامی “هدف مشروع” تعریف کرده‌اند و در نخستین حمله تلافی‌جویانه خود به اشتباه یک کشتی را در روز جمعه ۱۲ ژانویه هدف قرار دادند که حامل محموله نفتی روسیه بود. همچنین موشک بالستیک دیگری نیز پرتاب کردند که بدون اصابت به هدف مشخصی در دریای سرخ رها شد.
بنابراین می‌توان انتظار داشت که حوثی‌ها حملات پهپادی و موشکی دیگری را در روزهای آینده سازماندهی کنند، اما واکنش ائتلاف “عملیات حفاظت از رفاه” می‌تواند به زنجیره‌ای از عملیات‌های متوالی بیانجامد که در نهایت بازنده آن، به دلیل تضعیف توان موشکی و تسلیحاتی‌شان، حوثی‌ها خواهند بود.
از آنجا که ائتلاف فوق قصد اشغال یمن و ساقط کردن حوثی‌ها از حکمرانی را ندارد، جنگ فرسایشی هم موضوعیت پیدا نمی‌کند؛ امری که می‌توانست نقطه قوت حوثی‌ها محسوب شود. علاوه بر این، تشدید تحریم‌ها حوثی‌ها را در داخل جامعه یمن به دلیل افزایش فقر، گرسنگی و مشکلات اقتصادی تحت فشار قرار داده است.
همچنین تضعیف حوثی‌ها می‌تواند برای دولت رسمی یمن و رقبای آنها در پایان دادن به آتش‌بس ایجاد انگیزه کند. در مقطع فعلی بعید است حوثی‌ها به ترک تخاصم خود با عربستان سعودی و امارات متحده عربی پایان بدهند. بنابراین حوثی‌ها به دلیل محدودیتی که آمریکا و موئلفانش ایجاد کرده‌اند، امکان قابل اجرایی جز استمرار حملات محدود و کم‌دامنه و امید بستن به تحرکات آزاردهنده شبکه نیروهای بنیادگرای اسلامی شیعه‌محور از یک طرف و تکاپوهای جهانی از سوی دیگر برای توقف جنگ غزه ندارند. آنها از حملات محدود و فعالیت‌های ایذائی برای تثبیت موقعیت خود در یمن، توجیه وضعیت فلاکت‌بار اقتصادی و حفظ فضای پلیسی نیز استفاده می‌کنند.
از این رو اگر چه رویارویی مستقیم نظامی آمریکا و بریتانیا با دولت وابسته به حوثی‌ها در یمن، تنش در دیگ جوشان خاورمیانه را افزایش داده، اما هنوز شرایط در حدی بحرانی نشده که منجر به گسترش جنگ خارج از نوار غزه شود. این عملیات نظامی حتی در شرایطی می‌تواند با کاهش حملات موشکی و تضعیف توان نظامی حوثی‌ها، بی‌ثباتی در خاورمیانه را کاهش دهد.
* این یادداشت نظر نویسنده را منعکس می‌کند و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.
