انتخابات ریاست‌جمهوری آذربایجان، امروز ۷ فوریه ۲۰۲۴ (۱۸ بهمن) برگزار می‌شود.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
احزاب اپوزیسیون واقعی از معرفی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری خودداری کرده‌اند. آنها نمی‌خواستند در این “صحنه‌سازی دموکراسی” شرکت کنند. در سالهای اخیر، رهبری حول علی‌اف سیطره خود را در تمام حوزه‌های جامعه گسترده و زیر کنترل خود درآورده است؛ به این صورت که به عنوان مثال، سازمان‌های جامعه مدنی راه‌اندازی کرده و افراد خود را در رأس آن قرار داده‌اند. علاوه بر این، از سال ۲۰۲۲، دولت شرایط را برای احزاب و رسانه‌ها تشدید کرده که تنها با ثبت نام دولتی مجاز به فعالیت هستند.
موج دستگیری‌ها
در تابستان ۲۰۲۳، قباد عباداوغلو، اقتصاددان مشهور بین‌المللی و منتقد دولت، در جریان سفر به آذربایجان زندانی شد. این استاد میهمان در دانشکده اقتصاد لندن اعلام کرده بود که می‌خواهد با مؤسساتی در ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا همکاری کند تا ثروت‌های حاصل از فساد در این کشور را برملا کند.
موج دستگیری‌ها در حوزه رسانه‌ها در نوامبر گذشته آغاز شد. از آن زمان تاکنون دست‌کم ۱۳ فعال رسانه‌ای زندانی شده‌اند. پلتفرم “آبزاس مدیا” بیشترین ضربه را خورد، زیرا بارها در مورد فساد، از جمله در خانواده ریاست جمهوری گزارش داده بود.
هنگامی که علی اف در ۷ دسامبر اعلام کرد که انتخابات ریاست جمهوری را بیش از یک سال زودتر، در ۷ فوریه برگزار می‌کند، بسیاری از فعالان رسانه‌ای و منتقدان دولت در انتظار بودند که پلیس به سراغ‌شان برود. چنین نیز شد و بازداشت‌های دیگری نیز صورت گرفت. وکلا و نزدیکان زندانیان از بدرفتاری و حتی شکنجه در زندان‌ها خبر می‌دهند.
علی‌اف از هم‌اکنون خود را پیروز انتخابات می‌داند
علی‌اف به احتمال حتی می‌تواند بدون سرکوب مخالفان و منتقدان پنجمین دوره ریاست جمهوری را برای خود تضمین کند. او در سپتامبر گذشته به هدفی دست یافت که هویت کشور را در ۳۰ سال گذشته رقم زده بود: تسخیر مجدد منطقه قره‌باغ کوهستانی و هفت منطقه اطراف آن که از زمان جنگ دهه ۱۹۹۰ تحت کنترل ارمنی‌ها درآمده بود.
علی‌اف با تکیه بر حمایت ترکیه، اسرائیل و روسیه، نیروهای مسلح آذربایجان را مدرنیزه کرد و آنها را قادر ساخت که قره‌باغ کوهستانی را تصرف کنند. این منطقه کوهستانی از دیرباز تسخیرناپذیر تلقی می‌شد. در پی آخرین عملیات نظامی، حدود ۱۰۰هزار ارمنی تا پایان ماه سپتامبر از قره‌باغ کوهستانی گریختند. به دنبال آن علی‌اف پرچم آذربایجان را در آنجا برافراشت و رژه نیروهای مسلح آذربایجان برگزار کرد.
رویکرد تهاجمی در درون و بیرون
حال علی‌اف به یک توافقنامه صلح با ارمنستان نیاز دارد که در آن پیروزی‌های نظامی او به صورت مکتوب ثبت شده باشد. او برای تاکید بر این موضوع، نه تنها در ۷ دسامبر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را اعلام کرد، بلکه در همین روز آذربایجان و ارمنستان برای اولین بار بیانیه مشترکی صادر کردند. آنها متعهد به عادی‌سازی روابط خود شدند و مبادله زندانیان اعلام و اجرا شد. علاوه بر این، ارمنستان اعلام کرد که از پیشنهاد خود برای میزبانی کنفرانس اقلیمی سازمان ملل متحد “کوپ۲۹” به نفع آذربایجان کناره‌گیری می‌کند. این کنفرانس بین‌المللی قرار است در ماه نوامبر سال جاری در باکو برگزار شود.
در این صفحه ویژه بیشتر بخوانید: قره‌باغ
اما به محض شروع سال جدید و آغاز کارزار رسمی انتخابات، علی‌اف مسیر خود را تغییر داد. او بار دیگر لحن خود را نسبت به ارمنستان تندتر کرد. او در یک مصاحبه تلویزیونی با کانال‌های حامی دولت، پایتخت ارمنستان، ایروان، را یک سرزمین تاریخی آذربایجان عنوان کرد. او بار دیگر خواستار باز شدن “کریدور زنگزور” به منطقه محصور نخجوان شد که از خاک ارمنستان می‌گذرد و گفت که باید بدون اعمال کنترل ارمنستان صورت گیرد. چند هفته پیش از آن، علی‌اف از اتصال جایگزین از طریق ایران در جنوب آن خبر داده بود. این اظهارات باعث نگرانی شدید در ارمنستان شد که احتمال می‌دهند تهاجم جدید نیروهای آذربایجان مانند سپتامبر ۲۰۲۲ در راه باشد.
مسئله بر سر قدرت است
آلتای گویوشوف، مورخ از مؤسسه تحقیقاتی باکو در مورد انگیزه‌های علی‌اف در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت: «علی‌اف نه از سرکوب منتقدان خود در داخل و نه از سخنوری نفرت‌پراکنانه علیه “دشمنان خارجی” دست خواهد کشید. این هر دو ابزار اصلی هستند تا قدرت در دست خاندان حاکم بماند.»
در سالهای اخیر حتی در محافل منتقد دولت نیز گفته می‌شد که اگر قره‌باغ دوباره تحت کنترل آذربایجان قرار گیرد و حاکمیت کامل دوباره برقرار شود، آنگاه دموکراسی به آذربایجان باز خواهد گشت.
اگرچه در این میان دستگاه اداری کشور اصلاح شده و فساد به سطوح پایین کاهش یافته است، اما فساد نخبگان همچنان مشکل‌ساز است و درآمدها به سمت پروژه‌های پرستیژی سرازیر می‌شوند. این در حالی است که عموم مردم باید با قیمت‌های بالا و درآمد نازل کنار بیایند. علاوه بر این، به‌رغم همه اصلاحات، این کشور واقع در حاشیه دریای خزر، همچنان دولتی وابسته به قیمت نفت و گاز است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اینکه علی‌اف پس از انتخابات چه مسیری را در پیش خواهد گرفت، تا حد زیادی به فشارهای بین‌المللی بستگی دارد. رویکردهای او در چند ماه گذشته، حاکی از این امر است.
هم‌اکنون یک بحث بین‌المللی در مورد تحریم‌های احتمالی علیه آذربایجان و عدم همکاری و سرمایه‌گذاری خارجی در حال شکل‌گیری است که باعث واکنش‌های تهاجمی دولت علی‌اف شده است. نیاز این کشور به سرمایه‌گذاری بین‌المللی در حوزه انرژی و توسعه “مناطق آزاد شده” بالا است. به همین دلیل احتمال می‌رود که علی‌اف پس از انتخابات بار دیگر رویکرد اعتدال در پیش گیرد، آن هم تنها به دلایل تاکتیکی.
