در دو انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ و دوازدهمین دور مجلس شورای اسلامی، میزان مشارکت مردم به کم‌ترین سطح در ۴۵ سال عمر حکومت اسلامی رسید؛ نشانه‌ای آشکار از عدم “حمایت از نظام” که خامنه‌ای با سخنرانی‌اش ظاهرا تلاش دارد منحنی آنرا تغییر دهد. او گفت: «هر وقت میزان مشارکت در انتخابات بالا بوده است، زبان بدگویان کوتاه شده و نتوانستند ملامت و شادی کنند».
بیشتر بخوانید:نظرسنجی‌ها: سقوط نرخ مشارکت در انتخابات به زیر ۵۰ درصد
این سخنان در حالی گفته می‌شوند که بنا بر نظرسنجی‌های گوناگون و گزارش‌های میدانی، بخش بزرگی از جامعه نسبت به انتخابات بدبین یا در بهترین حالت بی‌اعتنا است. مناظره‌های انتخاباتی نیز تاکنون جاذبه‌ای برای عامه نداشته و بیشتر مورد توجه طرفداران این یا آن گروه سیاسی بوده است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
در تازه‌ترین نظرسنجی‌ها از جمله نظرسنجی موسسه افکارسنجی وابسته به مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که در روز شنبه ۲ تیر (۲۲ ژوئن) منتشر شده است، نرخ “مشارکت قطعی” که پیش از این در بازه زمانی ششم تا نهم خرداد ماه ۵۳.۴ درصد بوده، در بازه زمانی بیست‌و‌نهم تا سی‌و‌یکم خرداد به ۴۵.۵ درصد سقوط کرده است.
بیشتر بخوانید:ارزش راهبردی تحریم در انتخابات ۱۴۰۳
انتقاد به نامزد اصلاح‌طلبان
تنها نامزد مورد حمایت جبهه اصلاح‌طلبان مسعود پزشکیان است که توانسته از سد شورای نگهبان بگذرد. او در سخنان تاکنونی خود به‌ویژه بر سیاست خارجی تعاملی، برداشتن تحریمها و حل مسئله اف‌‌ای‌تی‌اف انگشت گذاشته است. رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی تازه خود درست بر همین موارد تاخت و او را به تمسخر گرفت.
بیشتر بخوانید:کروبی: پزشکیان می‌تواند منجی جمهوریت نظام باشد
خامنه‌ای به “تصور برخی سیاسیون” مبنی بر ناگزیر بودن از “آویزان شدن به این قدرت یا آن قدرت دنیا” و “توهم اینکه همه راه‌های پیشرفت از آمریکا می‌گذرد” انتقاد کرد. او اگرچه اسمی از کسی نیاورد، اما سخنانش اشاره‌ای روشن به مواضع پزشکیان بود. خامنه‌ای گفت: «کسانی که چشمشان به خارج از مرزها است، قادر به دیدن و شناختن ظرفیت‌های مهم درونی و طبعاً قادر به برنامه‌ریزی برای استفاده از آنها نیستند.»
رهبر نظام نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان را دچار “توهم یا سوء تعبیر” از تاکیدهای تاکنونی خودش مبنی‌بر “استفاده از ظرفیت‌های داخلی” توصیف کرد. او به شکایت “از حصارکشی دور کشور و قطع ارتباط با دنیا” چنین پاسخ داد: «ما از اول به دنبال ارتباط با همه دنیا به جز یکی دو استثنا بودیم و اتفاقاً در دولت‌هایی مانند دولت شهید رئیسی که به شدت به مبانی پایبند بودند، ارتباطات بین‌المللی کشور هم تقویت شد.»
مسعود پزشکیان در مناظره‌های انتخاباتی خود ضمن تاکید بر انزوای ایران در جهان گفته است که “لاجرم باید روابط مان با دنیا را اصلاح کنیم”. به گفته او لازمه “رشد اقتصادی هشت درصدی سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار جذب سرمایه” است که این “بدون اصلاح روابط با دنیا ممکن نیست”. این نامزد تاکید کرده است که برای حل مشکلات اقتصادی “باید تحریمها و FATF را حل کنیم”. سخنانی تا کنون گوش شنوایی در میان تندروها نداشته است.
بیشتر بخوانید:انتخابات در ایران؛ کشمکش‌های جناحی در آستانه آغاز مناظره‌ها
او در بخشی از سخنان خود به “آتش زدن” برجام هم از سوی ترامپ و هم در مجلس ایران اشاره کرده و پرسیده است: «این‌ها چه فرقی با ترامپ و دشمنان دارند؟ اگر می‌گویند برجام خوب نیست بگوید و چه گزینه دیگری دارند؟ بگویند چه کسی از دیوار سفارت‌ها بالا رفت که امروز (امکانات کریدور) ترانزیت ما به این وضعیت رسیده است.»
تاکید محتاطانه پزشکیان تنها این بوده است که “هیچ کشوری در طول تاریخ نتوانسته با بستن مرزها و اینکه بخواهد تنها خودش کار کند، به رونق و رشد برسد”.
مواضع آذر منصوری، دبیرکل “حزب اتحاد ملت ایران اسلامی” و رئیس “جبهه إصلاحات” از پزشکیان کمی صریح‌تر بود. او دو روز پیش انتقاد کرد: «امروز ما با گروهی مواجه هستیم که بدون درک این واقعیت ها، تصورشان این است که فقط با توهم می توان تولید ملی را افزایش داد.» او افزود که نباید گذاشت “شعار محور مقاومت تمام دنیا را مقابل ما قرار دهد و نباید در مورد آن بی تفاوت باشیم.”
تعیین تکیلف برای کابینه بعدی
مسعود پزشکیان برخی چهره‌های دولت روحانی را مشاور خود انتخاب کرده است و با طرح بسیار کلی و محافظه‌کارانه مسایل مربوط به “حقوق زنان”، “آزادی اینترنت” یا ایجاد “پلی برای ارتباط میان حکومت و نسل جوان” ظاهرا می‌خواهد “روزنه”ای در فضای کنونی بگشاید. او مثلا گفته که آمده است تا رئیس جمهور دولتی باشد که “به زنان این سرزمین احترام می‌گذارد و زمینه شکوفایی بیشترشان را فراهم می‌کند.”
علی خامنه‌ای برای زدودن هرگونه “توهمی” نسبت به تغییر مسیر حکومت “یکدست” دو سال اخیر به نامزدها تاکید کرد:«هر فردی ذره‌ای با انقلاب و امام و نظام اسلامی زاویه داشته باشد به درد شما نمی‌خورد و همکار خوبی برای شما نخواهد بود». او افزود: «کسی که دلبسته آمریکا باشد و تصور کند بدون لطف آمریکا نمی‌شود قدم از قدم برداشت و همچنین کسی که به راهبرد دین و شریعت بی‌اعتنایی کند، همکار و مدیر خوبی نیست.» خامنه‌ای از رئیس جمهور بعدی خواست: «همکارانی انتخاب کنید که اهل دین، شریعت، انقلاب و اعتقاد کامل به نظام اسلامی باشند.»
این سخنان پس از جنبشی سراسری بر ضد حجاب اجباری گفته می‌شود که در ادامه خود کلیت نظام اسلامی را هدف گرفت. تعیین تکلیف رهبری برای رئیس دولت‌بعدی، شاید آنهایی را که نمی‌خواهند “موجب سرافرازی” نظام شوند، در عدم شرکت مصمم‌تر کند.
هم‌زمان با سخنرانی خامنه‌ای، محمد خاتمی، “رئیس جمهور اصلاحات” این حرف خود را تکرار کرد که در انتخابات گذشته رأی نداده و “با اکثریتی که احساس می‌کند گوشی برای شنیدن صدای او و دست توانایی برای رفع مشکلات او وجود ندارد” همصدا شده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اما او حالا “امیدوار” است که “فرصتی” پیش آمده باشد و این انتخابات “روزنه‌ای باشد به فضایی که در آن صدای اکثریت شنیده شود”. او و بسیاری از طرفداران شرکت در انتخابات تکرار می‌کنند تنها انتظارشان “تفاوتی هرچند اندک” در فضای کنونی و جلوگیری از ادامه”خسارات فراوانی” است که وارد شده است.
خاتمی با ابراز تاسف از نادیده گرفته شدن “حق و حرمت بخش‌های زیادی از جامعه” از این که “بخش اصلاح‌طلب و تحول‌خواه جامعه دست کم یک نامزد” دارد، ابراز خوشحالی کرده و گفته امیدوار است که رای‌دهندگان “دست‌کم بخشی از خواست‌های نادیده انگاشته شده و حقوق پایمال شده” خود را در “مواضع” پزشکیان بیابند.
