ماکس کولهاوس، مدیرعامل یک شرکت طراحی داخلی در شهری در نزدیکی مونیخ از مشکل کمبود نیروی کار شکایت می‌کند و با اشاره به یکی از کارکنان ایرانی خود به نام سعید می‌گوید: «برای ما پیدا کردن افرادی مثل سعید خیلی مهم است». سعید کماکنش در بریتانیا، مالزی و لهستان رشته مهندسی راه و ساختمان خوانده و دو سال است که در این شرکت کار به عنوان مدیر پروژه می‌کند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
او در سال ۲۰۲۰ از ایران فرار کرد و در آلمان درخواست پناهندگی داد. این درخواست یک سال بعد رد شد. او که ۳۶ سال دارد، به این حکم اعتراض کرد و هنوز در انتظار تصمیم دادگاه است.
دشواری “تغییر مسیر”
بر اساس داده‌های آمار اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان آلمان (Bamf)، ایرانی‌ها ۲۸.۷ درصد متقاضیان پناهندگی در آلمان را تشکیل می‌دهند. در سال گذشته ۹۷۵ نفر از ایران برای اولین بار در ایالت بایرن تقاضای پناهندگی دادند. از ژانویه تا پایان ماه مه سال جاری ۲۹۰ مورد درخواست پناهندگی ایرانی‌ها در این ایالت ثبت شده است.
بیش از ۹ هزار درخواست پناهندگی از سوی ایرانیان تا پایان ماه مه در انتظار تصمیم اداره مهاجرت بوده است. از ماه ژانویه به این سو تعداد بیشتری از پناهجویان ایرانی ایالت بایرن به ایران بازگردانده شده‌اند.
برخی پناهجویان واجد شرایط هستند و بازار کار آلمان نیازمند آن است که سعید کمانکش یکی از آنهاست. مشکل سعید این است که از راه پناهندگی به آلمان آمده و “تغییر مسیر” از پناهندگی به “مهاجرت کاری” دشوار است و از سوی وزارت کشور قوانینی برای آن در نظر گرفته نشده است.
بیشتر بخوانید:بالاترین رکورد پناهجویان در آلمان از دهه ۵۰ میلادی تا کنون
استثناء فقط شامل حال آن دسته از پناهجویانی می‌شود که رد شده‌اند اما “تحمل می‌شوند” زیرا به خوبی در جامعه آلمان ادغام شده و هزینه زندگی‌شان را از طریق اشتغال تامین می‌کنند.
اما این موارد عمومیت پیدا نمی‌کند، زیرا این کار نباید “سیگنالی” را برای دور زدن قوانین مهاجرت به آلمان ارسال کند و “مسیر اقامت و ورود به بازار کار را از طریق درخواست پناهندگی هموار کند که پیشاپیش محکوم به رد شدن است.”
برای ماکس کولهاوس، مدیرعامل یک شرکت طراحی در آلمان این سیستم “غیر منعطف” تهدیدی برای کارفرما به شمار می‌رود. برای این که سعید، که از نظر او یک همکار شایسته و حرفه‌ای است، بتواند در شرکت او کار کند یک قرارداد کار دائم لازم است. به گفته کولهاوس، او مجبور است “هزینه‌ای را پیش‌پرداخت کند و در بدترین حالت ممکن است به سعید اجازه ماندن داده نشود”.
ایرانی‌ها و ونزوئلایی‌ها در صدر پناهجویان با تحصیلات بالا
بنا بر گزارش اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان آلمان، درصد نسبتا زیادی از پناهجویان ایرانی، ونزوئلایی و روس واجد شرایط لازم برای ورود به بازار کار آلمان هستند. ۸۳ درصد متقاضیان ایرانی و ۷۸ درصد ونزوئلایی که در نیمه اول سال گذشته میلادی اطلاعاتی در مورد وضعیت تحصیلی خود ارائه کردند، دارای مدارکی معادل دیپلم دبیرستان آلمانی هستند. ۴۶.۳ درصد ایرانی‌ها و ۴۰.۵ درصد ونزوئلایی‌ها دارای مدارک دانشگاهی هستند.
متقاضیان پناهندگی از روسیه نیز تحصیلات بالایی دارند. ۹۳.۲ مدرک دبیرستانی خوب یا عالی دارند. ۳۳.۷ درصد دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی‌اند و ۲۴.۵ درصد یک آموزش حرفه‌ای را به پایان رسانده‌اند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
سعید کمانکش نزدیک به سه سال است که منتظر جلسه دادگاه است. تصمیم در مورد قانونی بودن رد درخواست پناهندگی او، موضوعی است که به شکل فزاینده‌ای به سعید فشار می‌آورد. او از یک وکیل کمک گرفته است، با این وجود اگر این تصمیم از سوی دادگاه تایید شود، او باید این کشور را ترک کند، حتی اگر صلاحیت کافی در کار و زبان آلمانی داشته باشد و نامزد شایسته‌ای برای تغییر نوع مهاجرت باشد.
سطح تخصص بیش از ۳۰۰ هزار متقاضی پناهندگی
در سال گذشته ۳۳۰ هزار نفر در آلمان تقاضای پناهندگی دادند. اداره مهاجرت و پناهندگان در نورنبرگ “توانایی‌های اجتماعی” این پناهندگان را هم مورد بررسی قرار می‌دهد. این مولفه‌ها شامل پیشینه حرفه‌ای و تحصیلات نیز می‌شود. در نیمه اول سال ۲۰۲۳ حدود ۱۵۰ هزار نفر تقاضای پناهندگی کرده‌اند که ۱۰۳ هزار نفرشان بزرگسال هستند.
۶۹ هزار نفر از این گروه اطلاعاتی از سابقه تحصیلی و حرفه‌ای خود را ارائه داده‌اند. بیشترین پناهجویانی که برای اولین بار تقاضای پناهندگی داده‌اند از سوریه (۲۹۱۵۰) هستند. در پی آن پناهجویان از افغانستان (۱۸۸۹۶نفر)، ترکیه (۱۳۸۵۰ نفر) و ایران (۴۶۸۳ نفر) هستند.
در حوزه‌هایی که آلمان در آنها دچار کمبود نیروست و تقاضای بالایی وجود دارد، ایرانی‌ها، ونزوئلایی‌ها و روس‌ها بیشترین نیروی کارآزموده را دارند. ۶.۶ درصد متقاضیان پناهندگی از ایران در رشته‌های فنی و مهندسی تحصیل کرده‌اند، ۵.۴ درصد در فناوری اطلاعات، ۵.۱ درصد آموزش و پرورش و ۷.۱ درصد از بخش بهداشت و درمان.
۳.۳ درصد ونزوئلایی‌ها و ۳.۵ درصد روس‌ها رشته‌های فنی و مهندسی و ۴.۱ درصد ونزوئلایی‌ها و ۵.۵ درصد روس‌ها در حوزه فناوری اطلاعات تخصص دارند. در بخش آموزش ونزوئلایی‌ها ۶.۶ درصد متقاضیان و روس‌ها ۷ درصد را تشکیل می‌دهند. ۷.۵ درصد ونزوئلایی‌ها و ۶.۵ درصد روس‌ها در بخش بهداشت و مراقبت کارآزموده هستند.
آلمان می‌تواند با این نیرو کمبود شدید متخصص و نیروی کار را در عرصه‌های مختلف کاهش دهد. اما مادام که قوانین پیچیده تغییر نکند، این مسیر برای متقاضیان پناهندگی همچنان دشوار باقی خواهد ماند.
