“آیات شیطانی” در اکتبر ۱۹۸۸ منتشر شد. این کتاب با موجی از خشم مسلمانان ایران، پاکستان، هند و بریتانیا روبرو شد. دولت هند در نگرانی از واکنش احتمالی مسلمانان تصمیم به اعمال ممنوعیت واردات این کتاب به کشور گرفت؛ تصمیمی که رشدی آن را “بسیار نگران‌کننده” توصیف کرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
سندی دال بر ممنوعیت یافت نشد
اکنون یعنی ۳۶ سال بعد دولت هند می‌گوید نتوانسته دستور اولیه این ممنوعیت را پیدا کند. این مسئله در سال ۲۰۱۹ پس از آن آشکار شد که پرونده‌ای توسط شهروندی به نام ساندیپان خان در دادگاه عالی دهلی به جریان افتاد. او گفت که تلاش کرده کتاب را از کتاب‌فروشی‌ها بخرد، اما به او اطلاع داده شده که این کتاب غیرقانونی است. با این حال، او نتوانست ابلاغیه‌ای در مورد ممنوعیت واردات در هیچ وب‌سایت دولتی پیدا کند.
خان این موضوع را در دادگاه عالی دهلی به چالش کشید و شکایت کرد که ممنوعیت واردات “آیات شیطانی” خلاف قانون اساسی است. پرونده سال‌ها به طول انجامید و دولت چندین بار درخواست تمدید زمان برای یافتن دستور اولیه را مطرح کرد، اما موفق به یافتن آن نشد.
در جلسه‌ای در ۵ نوامبر سال جاری میلادی دولت مجبور شد در برابر دادگاه عالی دهلی اذعان کند که دستور ممنوعیت واردات “قابل ردیابی و بنابراین قابل ارائه نیست”. قضات پرونده گفتند که دادگاه “گزینه دیگری ندارد جز اینکه فرض کند چنین ابلاغیه‌ای وجود ندارد”. به گفته اودیام موکرجی، وکیل پرونده این به‌معنای لغو عملی محدودیت واردات این کتاب در هند است. او گفت: «ممنوعیت از ۵ نوامبر برداشته شده است، زیرا هیچ ابلاغیه‌ای وجود ندارد.»
بنیادگرایانی که کتاب را نخواندهاند
این رمان رئالیسم جادویی الهام‌گرفته از زندگی پیامبر اسلام است. اگرچه هیچ نامی از او برده نشده و شخصیت‌ها و مکان‌های خیالی در آن پرداخته شده‌اند. با این حال روح‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی در ایران فتوایی برای قتل سلمان رشدی صادر کرد.
رشدی مجبور شد سال‌ها در اختفا زندگی کند. او در اوت سال ۲۰۲۲ نیز در مراسم کتاب‌خوانی موسسه آموزشی “چاتاکوا” در نیویورک با چاقو مورد حمله قرار گرفت و یک چشم خود را از دست داد.
رشدی، نویسنده آمریکایی-بریتانیایی هندی‌تبار، همواره اصرار داشته که کتابش حاوی هیچ توهین به اسلام یا کفرگویی نیست و تنها کاوشی داستانی از مسائل دین، مهاجرت و هویت است. او در نامه‌ای سرگشاده به راجیو گاندی، نخست وزیر هند که در سال ۱۹۸۸ در نیویورک تایمز منتشر شد، انتقاد کرد که دولت تسلیم “بنیادگرایانی” شده که هیچگاه کتاب را نخواندهاند. رشدی در این نامه ابراز تاسف کرد که دموکراسی هند پس از اعمال ممنوعیت بر واردات کتاب او به “مضحکه‌ای” تبدیل شده است.
