ممنوعیت پروازهای ایران: یک محدودیت استراتژیک
بر اساس این گزارش، این ممنوعیت مستقیماً بر توانایی جمهوری اسلامی برای حفظ مسیرهای تأمین سلاح و تجهیزات ایران برای لبنان تأثیر می‌گذارد، جایی که این کشور مدت‌هاست از حزب‌الله حمایت می‌کند. از زمان سقوط رژیم بشار اسد در ۸ دسامبر، ایران دسترسی زمینی مستقیم به لبنان را از دست داده است. ممنوعیت پروازها نیز عملیات لجستیکی تهران را بیشتر محدود می‌کند و این کشور را مجبور به جستجوی مسیرهای جایگزین می‌کند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
رسانه‌های عربی گزارش داده‌اند که خطوط هوایی ایرانی، از جمله “ماهان ایر” که وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، مسیرهای پروازی خود را تغییر داده و از حریم هوایی سوریه اجتناب می‌کنند. یک مسیر پروازی اخیر از تهران به بیروت که توسط رسانه‌ها منتشر شده، نشان می‌دهد که پرواز “ماهان ایر” به طور کامل از سوریه عبور نکرده است.
تغییر در اتحادها
این اقدام در میان تغییرات گسترده‌تر منطقه‌ای رخ داده است. در دوران ریاست جمهوری بشار اسد، رئیس‌جمهور پیشین سوریه ایران یکی از متحدان کلیدی بود و از سوریه به عنوان مرکز حیاتی برای انتقال تجهیزات، منابع مالی و پرسنل به متحدان خود در لبنان، غزه و سوریه استفاده می‌کرد. اما محدودیت‌های دولت جدید نشان‌دهنده فاصله‌گیری عمدی از تهران و احتمالاً تقویت روابط با کشورهای عربی و کاهش تنش‌های منطقه‌ای است.
احمد شرع در گفت‌وگو با روزنامه “الشرق الاوسط” بر تعهد سوریه به ثبات منطقه تأکید کرده و گفته است: «ما اکنون بر ساخت دولت متمرکز هستیم. سوریه به بستری برای تهدید یا برهم زدن آرامش هیچ کشور عربی یا حوزه خلیج [فارس] تبدیل نخواهد شد. انقلاب سوریه با سقوط رژیم پایان یافت و ما اجازه گسترش آن را به جای دیگر نخواهیم داد.»
چالش‌های فزاینده برای ایران
از دست دادن حریم هوایی سوریه چالش‌های لجستیکی و استراتژیک ایران را تشدید می‌کند. در حالی که نفوذ تهران در لبنان همچنان قابل توجه است، ناتوانی در استفاده از سوریه به عنوان یک نقطه ترانزیت، تلاش‌های این کشور برای حمایت از حزب‌الله و دیگر نیروهای نیابتی را پیچیده‌تر می‌کند. این ممکن است ایران را مجبور به جستجوی مسیرهای جایگزین، مانند مسیرهای دریایی کند که هزینه‌ها و آسیب‌پذیری‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد.
کاهش دسترسی ایران همچنین ممکن است بر توانایی‌های حزب‌الله تأثیر بگذارد. با کاهش منابعی که به لبنان می‌رسد، این گروه ممکن است در فعالیت‌های نظامی و سیاسی خود با محدودیت‌هایی مواجه شود که می‌تواند پویایی‌های پیچیده سیاسی لبنان را تغییر دهد.
پیامدهای منطقه‌ای و جهانی
تصمیم سوریه برای محدود کردن نفوذ ایران با تلاش‌های گسترده‌تر کشورهای عربی و قدرت‌های بین‌المللی برای مهار دامنه نفوذ تهران همسو است. اوایل ماه جاری، امان، پایتخت اردن میزبان نشستی بود که در آن دیپلمات‌های عرب، ترکیه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده بر لزوم انتقال فراگیر و صلح‌آمیز در سوریه تأکید کردند.
ممنوعیت پروازهای ایرانی را می‌توان نشانه حسن نیت تلقی کرد که سوریه را بیشتر در چارچوب منطقه‌ای که اولویت آن ثبات است، ادغام می‌کند.
در عین حال، این تغییر سیاست ممکن است تنش‌ها میان ایران و دولت جدید سوریه را تشدید کند. تهران طی سال‌ها سرمایه‌گذاری‌های مالی و نظامی قابل توجهی در سوریه انجام داده و با از دست دادن پایگاه استراتژیک خود می‌تواند به اقدامات تلافی‌جویانه سوق پیدا کند. این سناریو خطر درگیری‌هایی را افزایش می‌دهد که ممکن است قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی را نیز درگیر کند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
سیاست جدید دولت سوریه در ممنوعیت پروازهای ایرانی نشان‌دهنده اولویت‌ها و اتحادهای در حال تغییر است. با فاصله گرفتن از تهران و همسو شدن بیشتر با قدرت‌های عربی و غربی، دمشق قصد خود را برای بازسازی کشور بدون اتکا به همکاری‌های بحث‌برانگیز نشان می‌دهد. با این حال، مسیر پیش رو مملو از چالش‌هایی است که قدرت‌های منطقه‌ای باید خود را با این چشم‌انداز در حال تحول وفق دهند.
برای ایران، این ممنوعیت یک عقب‌نشینی بزرگ محسوب می‌شود که این کشور را مجبور به بازنگری در استراتژی‌های خود در لبنان و فراتر از آن می‌کند. جامعه بین‌المللی با دقت نظاره‌گر خواهد بود که تهران چگونه به این محدودیت‌ها واکنش نشان می‌دهد و آیا پویایی‌های جدید در سوریه می‌تواند به کاهش تنش‌های گسترده‌تر در خاورمیانه منجر شود.
