این مخالفت‌ها پس از آن مطرح شد که دولت موریس گفت‌وگوهایی را با تهران برای میزبانی شعبی از دانشگاه‌های ایرانی در این کشور آغاز کرده است. کارشناسان امنیتی آمریکا نگران هستند که ممکن است این اقدام برای جاسوسی از پایگاه دیگو گارسیا مورد سوء استفاده ایران قرار گیرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
سفیر ایران در منطقه در روزهای گذشته پس از گفت‌وگویی با وزیر آموزش جمهوری موریس در بیانیه‌ای اعلام کرد که پیش‌نویس توافقنامهٔ همکاری دانشگاهی میان دولت موریس با ایران تنظیم شده است.
جمهوری اسلامی پیش‌تر نیز به سوء استفاده از مناسبات دانشگاهی برای استقرار جاسوسانی در آلمان، سوئد و ایالات متحده متهم شده بود.
فشار جمهوری‌خواهان
احتمال می‌رود که پرزیدنت ترامپ با این توافق مخالفت جدی کند و آن را نپذیرد و از بریتانیا بخواهد آن را لغو کند. این امر شکست بزرگی برای سیاست‌های نخست‌وزیر بریتانیا خواهد بود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
جان کندی، سناتور لوئیزیانا، در مقاله‌ای که برای روزنامه تلگراف نوشته هشدار داده که ایران در تلاش است تا روابط خود را با موریس گسترش دهد و واگذاری جزایر چاگوس تهدیدی برای امنیت بریتانیا و ایالات متحده است. اوتصریح کرده است: «اگر موریس روابط خود را با چین و ایران گسترش دهد، چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که دولت موریس جاسوسان دشمن را از پایگاه ما دور نگه دارد.»
جیم ریش، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیزگفته نشانه‌های روشنی وجود دارد که پرزیدنت ترامپ با این توافق مخالفت کند و از اجرایی شدن آن جلوگیری به عمل آورد. جیم ریش به روزنامه تلگراف گفته “هنوز نگرانی‌های عمیقی درباره این توافق” دارد و “خوشبختانه می‌داند که پرزیدنت ترامپ این توافق را تهدید عظیمی برای ایالات متحده می‌داند.”
بیشتر بخوانید: آمریکا به کشتی‌های تجاری در حال عبور از اقیانوس هند هشدار داد
افزون بر این نزدیکی چین به دولت موریس نیز تهدیدی بزرگ برای نیروهای آمریکایی در پایگاه جزیره دیگو گارسیا در اقیانوس هند خواهد بود.
به گفته ناظران سیاسی مداخله و مخالفت آمریکا به شدت به دولت بریتانیا ضربه خواهد زد، زیرا بیانگر آن است که تلاش‌های حزب کارگر برای قانع کردن جمهوری‌خواهان آمریکا برای حمایت از توافق واگذاری جزایر چاگوس به شکست انجامیده است.
نظر دادگاه بین‌المللی لاهه
پس از ارائه شکایتی از سوی دولت موریس، دادگاه بین‌المللی لاهه در سال ۲۰۲۱ ادامه حاکمیت بریتانیا بر جزایرچاگوس را رد کرد و با ارائه توصیه‌ای مشورتی برای حل منازعه اعلام کرد که حاکمیت این جزایر به دولت موریس واگذار شود. جزایر موریس پیش‌تر در سال ۱۹۶۷ از حاکمیت دولت بریتانیا خارج شده و اعلام استقلال کرده بود.
بریتانیا در ادامه مذاکرات در توافقی که با دولت موریس کرد قرار شد، کنترل جزایر چاگوس را به موریس واگذار کند. این مجمع الجزایر شامل جزیره دیگو گارسیا نیز می‌شود اما بر اساس توافق دو کشور، از آنجایی که دیگو گارسیا محل پایگاه نظامی ایالات متحده و بریتانیا است، مقرر شده که دولت بریتانیا با اجاره ۹۹ ساله این جزیره هزینه‌ای حدود ۹ میلیارد پوند به دولت موریس بپردازد.
تهدید امنیتی برای آمریکا
پیشترمنتقدان بارها هشدار داده بودند که این توافق می‌تواند امنیت بریتانیا و ایالات متحده را به خطر انداخته و موضع نظامی آنها را تضعیف کند. نگرانی منتقدان از مناسبات رو به رشد موریس با چین و ایران بود. سیاستمداران حزب کارگر بریتانیا اما استدلال می‌کنند که واگذاری جزایر پیروی از قوانین بین‌المللی و تضمین امنیت پایگاه دیگو گارسیا برای آینده‌ای طولانی است.
روزنامه تلگراف بر اساس خبرهایی که به دست‌آورده می‌نویسد که در محافل کاخ سفید انتظارات گسترده‌ای وجود دارد که دونالد ترامپ ممکن است حتی در روزهای آتی با این توافق مخالفت کند.
یک سیاستمدار نزدیک به جمهوری‌خواهان به روزنامه تلگراف گفته بر اساس گفتگوهایی که او اخیرا با برخی مقامات نزدیک به ترامپ داشته، آنها تاکید کرده‌اند که “بسیار مطمئن هستند که این توافق مسدود خواهد شد.” فرد دیگری نیز اظهار داشته که در میان کسانی که به رئیس‌جمهور نزدیک هستند، این احساس وجود دارد که “خیانتی” در کار بوده تا کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا هر چه زودتر تا زمانی که جو بایدن هنوز در کاخ سفید است این توافق را به امضا برساند.
انتقاد از سیاست‌های دولت بریتانیا
همین منبع به روزنامه تلگراف گفته که بسیاری در محافل سیاسی آمریکا “شگفت‌‌زده” از اقدامات بریتانیا هستند و به احتمال قوی این توافق “کاملاً از هم خواهد پاشید”.
حتی گفته می‌شود که بوریس جانسون، نخست‌وزیر سابق بریتانیا از حزب محافظه کار در تلاش بوده تا جمهوری‌خواهان آمریکایی را به مخالفت با این توافق ترغیب کند. جانسون نقشی کلیدی در تاثیرگذاری بر دونالد ترامپ داشته است. او روابط نزدیکی با ترامپ دارد و تنها سیاستمدار معروف بریتانیایی بود که در مراسم تحلیف ترامپ در هفته گذشته، جایگاه ویژه‌ای به او در کنگره اختصاص داده شده بود.
ریچارد دیرلاو، رئیس پیشین سازمان امنیت خارجی بریتانیا گفته هر گونه توافق درباره تبادلات دانشگاهی میان ایران و دولت موریس “پوششی” برای استقرار جاسوسان جمهوری اسلامی در این جزایر خواهد بود. او هشدار داد که چنین اقدامی از سوی ایران زنگ خطری برای آمریکا است و ایالات متحده قطعا با چنین توافقی موافقت نخواهد کرد.
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ایالات متحده در دوران نخست ریاست جمهوری ترامپ، نیز درباره “تلاش هماهنگ ایران و چین” برای انجام “فعالیت‌های مخفیانه” در جزایرموریس هشدار داده بود. به گفته بولتون ایران و چین در پی “هدفی مشابه” هستند و این موضوع امنیت پایگاه دیگو گارسیا را به خطر می‌اندازد. بنا به ارزیابی او ترامپ قطعا با توافق واگذاری جزایر چاگوس به دولت موریس مخالفت خواهد کرد. به گفته او “این موردی قابل تأمل از مقاومت آمریکا در مقابل منافع بریتانیا به طور غیرمستقیم خواهد بود.”
مناسبات ایران و جزیره موریس
سازمان امنیت داخلی بریتانیا نیز سال گذشته هشدار داد که کشورهای خارجی به طور معمول از دانشگاه‌های بریتانیا برای انجام عملیات‌های جاسوسی استفاده می‌کنند.
گسترش روابط دیپلماتیک میان موریس و ایران در سالهای اخیر که پس از دهه‌ها سردی دوباره از سر گرفته شده، بدون تامین منافع امنیتی جمهوری اسلامی قابل فهم نیست.
در ماه مارس سال گذشته نیز یک هیأت تجاری ایرانی برای بحث در مورد سرمایه‌گذاری‌های جدید در جزیره موریس در صنایع شیمیایی به این کشور سفر کرده بود.
بیشتر بخوانید: جمهوری اسلامی اقامتگاه رضاشاه در جزیره موریس را می‌فروشد
یک هیأت از سوی دولت موریس نیز در سال ۲۰۲۲ به تهران سفر کرد تا در نخستین “فوروم اقتصادی مشترک” میان دو کشور شرکت کند که در آنجا درباره گسترش روابط تجاری میان دو کشور گفتگوهایی صورت گرفت.
پریتی پاتل از حزب محافظه‌کار بریتانیا و کارشناس سیاست خارجی این حزب گفته است دولت کنونی بریتانیا “چشم خود را برروی تهدیدات امنیتی این توافق بسته” است و به دلیل “تعصبات ایدئولوژیک” ابعاد آن را نادیده می‌گیرد.
پاتل گفت ایران “عامل اصلی بی‌ثباتی و رنج جهانی” است و تنها یک سیاست فشار حداکثری از سوی ایالات متحده می‌تواند “این شکست بزرگ در سیاست‌گذاری را که از سوی دولت حزب کارگر به ما تحمیل شده متوقف کند”. او اقدامات دولت کنونی بریتانیا را تهدیدی برای همکاری‌های ترانس آتلانتیک و امنیت بریتانیا و آمریکا خواند.
به‌رغم گزارش مبسوط روزنامه تلگراف و نقل قول‌های مستقیم از سوی سیاستمداران دو کشور، وزارت امور خارجه آمریکا و وزارت دفاع این کشور هنوز اظهار نظری در این باره نکرده‌اند.
