بر اساس گزارش رسانه‌های حقوق‌بشری تنها در روز چهارشنبه ۱۰ بهمن پنج فعال کرد بە نام‌های محی‌الدین خالدیان، وهاب خدیری‌پور، رحمان رحیم‌پور، جلال پرهیزکار و سرور حمه‌نازدار در شهرهای سنندج، مهاباد و سقز دستگیر و به بازداشتگاه‌های اطلاعاتی در سنندج و ارومیه منتقل شده‌اند.
این در حالی است کە یک روز پیشتر در ادامه موج بازداشت‌ها در مناطق کردنشین خبر بازداشت دست‌کم ۷ شهروند و فعال دیگر به نام‌های حسن خلیلی، محمد رمضانی، صادق کوردی، فرهاد زندی، مهدی جوانمردی، چیاکو قربه و منصور مولودپوری توسط نیروهای امنیتی در شهرهای سردشت، مهاباد، پیرانشهر، سنندج و دهگلان توسط رسانه‌ها منتشر شدە بود.
عدنان حسن‌پور، کارشناس مسائل کُردها و زندانی سیاسی پیشین کە اکنون در فرانسه زندگی می‌کند، در گفتگو با دویچه وله فارسی درباره دلایل این بازداشت‌ها می‌گوید: «بخشی از آن را می‌توان در چارچوب همان سیاست‌های همیشگی حکومت در سرکوب جنبش سیاسی-اجتماعی کردستان تفسیر کرد. این نوع سرکوب‌ها هیچ‌گاه متوقف نشده، چرا که جنبش کردستان پویاترین جنبش در داخل ایران است.»
تحولات منطقه‌ای و واکنش حکومت
عدنان حسن‌پور معتقد است، بخش دیگری از این بازداشت‌ها به تحولات منطقه‌ای مربوط می‌شود. او می‌گوید: «اگر نگاهی به برخی از رسانه‌ها و اظهارات مسئولین امنیتی ایران بیندازیم متوجه می‌شویم که یکی از تحلیل‌های جدی آنان این است که سمت‌وسوی تحولات به سمت برجسته‌تر شدن “مساله کرد” در منطقه حرکت می‌کند.»
او به احتمال تثبیت خودمدیریتی دمکراتیک شرق و شمال شرق سوریه (روژاوا) و شروع مجدد مذاکرات صلح دولت ترکیه با رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) و کردها اشاره می‌کند و می‌افزاید: «جمهوری اسلامی تا به اینجا نه تنها سعی در انطباق خود با شرایط جدید نداشته بلکه مجدداً همان راهکار همیشگی سرکوب را در پیش گرفته است.»
آمار بازداشت‌ها و وضعیت حقوقی بازداشت‌شدگان
بر اساس آمار ارائه شده توسط عدنان حسن‌پور، از اوایل آذر امسال تاکنون بیش از ١٣٠ نفر در شهرهای مختلف کردستان بازداشت شده‌اند. بیشترین تعداد بازداشت‌ها در شهرهای پیرانشهر، سنندج و مهاباد صورت گرفته است.
وی درباره وضعیت حقوقی بازداشت‌شدگان می‌گوید: «در مراحل اولیه بازداشت به هیچ وجه امکان دسترسی به وکیل‌مدافع داده نشده است. حتی فراتر از آن، امکان تماس و ملاقات با خانواده نیز یا اساساً وجود نداشته و یا به تماس‌های تلفنی بسیار کوتاه و معدود محدود شده است.»
اتهامات و روند قضایی علیه فعالان کرد
عدنان حسن‌پور درباره اتهامات احتمالی این افراد توضیح می‌دهد: «معمولاً در مراحل بعدی که تحقیقات دادسرا شروع می‌شود طیف متنوعی از اتهامات به بازداشت‌شدگان تفهیم می‌شود، از جمله اقدام علیه امنیت ملی از طریق عضویت یا همکاری و هواداری از احزاب کردستان، تبلیغ علیه نظام و حتی در مواردی اتهامات سنگینی چون جاسوسی و محاربه.»
با این حال، او تأکید می‌کند که بیشتر بازداشت‌شدگان اخیر هنوز مورد تفهیم اتهام قرار نگرفته‌اند و در وضعیت معلقی قرار دارند.
تأثیر بازداشت‌ها بر روند اعتراضات
اوین مصطفی‌زاده، فعال حقوق بشر و از مدیران آژانس خبری کردپا، معتقد است که این بازداشت‌ها در آستانه نوروز و به عنوان عامل پیشگیرانه صورت می‌گیرد. او کە در آلمان زندگی می‌کند، در گفت‌وگو با دویچە ولە فارسی گفت: «با توجه به بستر مبارزاتی و روحیه عمومی در کردستان، دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی به عنوان عامل پیشگیرانه هر از گاهی موج بازداشت کنشگران را راه می‌اندازد.»
او همچنین تاکید می‌کند کە بخشی از بازداشت‌ها نیز با اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها مربوط به صدور احکام اعدام برای وریشه مرادی و پخشان عزیزی مرتبط است.
مسعود کردپور، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر در بوکان، نیز در این‌بارە بە دویچه ولە فارسی گفت: «پاسخ حکومت به مطالبات قانونی مردم بازداشت و احضار است. اما تجربه نشان داده است که این فشارها موثر نیستند. مردم هر بار بر خواست‌های خود بیشتر پافشاری می‌کنند.»
عدنان حسن‌پور هم در این باره می‌گوید: «اگر این سوال را در یک زمینه طولانی مدت‌تر مورد بررسی قرار دهیم متوجه خواهیم شد که سرکوب‌ها حتی اگر در کوتاه‌مدت قادر به انسداد فضا و جلوگیری از اعتراضات توده‌ای بزرگ شده باشند، در بازه‌های زمانی میان‌مدت به هیچ وجه نتوانسته‌اند به اهداف خود برسند.»
بازداشت فعالان کُرد در ایران سابقه‌ای طولانی دارد. در سال ۲۰۲۴، طبق گزارش سالانه شبکه حقوق بشر کردستان، دست‌کم ۴۷۴ شهروند و کنشگر کُرد در استان‌های مختلف ایران به دلایل سیاسی بازداشت شدند.
