فریدریش سال ۱۹۷۵ مدرک دیپلم خود را دریافت کرد و بلافاصله وارد خدمت سربازی شد. پس از سربازی با بورسیه تحصیلی از سوی بنیاد کنراد آدناور وارد دانشگاه شهر بن شد و همچون بیشتر اعضای خانواده‌اش به تحصیل در رشته حقوق پرداخت. سال ۱۹۸۱ فریدریش مرتس با همسرش شارلوت ازدواج کرد؛ ازدواجی که حاصلش یک پسر و دو دختر شد.
مرتس گواهینامه خلبانی دارد و همچنان نیز گاه تصاویری از او در حال خلبانی منتشر می‌شود.
ورود به سیاست
فریدریش فعالیت سیاسی را با عضویت در حزب دموکرات مسیحی شروع کرد و به طور مشخص از دهه ۱۹۸۰ وارد کار سیاسی شد؛ علاقه‌اش به سیاست اما از زمان تحصیل در دبیرستان آغاز شده بود: «من متوجه شدم که چقدر به سیاست علاقمندم و سیاست من را هیجان‌زده می‌کند.»
سال ۱۹۹۴ برای نخستین بار به عنوان نامزد حزب دمکرات مسیحی (CDU) به عضویت پارلمان آلمان (بوندستاگ) درآمد و با رای مردم آلمان سال‌ها در این پارلمان ماند طوری که در این زمینه می‌نویسد: «سال ۲۰۰۹ در حدود ۵۵ سالگی حدود ۲۰ سال سابقه عضویت در پارلمان آلمان در کارنامه‌ام به ثبت رسیده بود.» او همچنین از سال ۱۹۸۹ و به مدت پنج سال عضو پارلمان اروپا بود.
بیشتر بخوانید: روبرت هابک؛ نامزد صدراعظمی آلمان و حامی معترضان ایرانی
از اوایل دهه ۲۰۱۰ فریدریش مرتس رفته‌رفته با آنگلا مرکل، صدراعظم وقت و رهبر حزب دمکرات مسیحی، دچار اختلاف‌نظر شد و کمی از فضای سیاست دوری گرفت و به مدت ده سال در شرکت‌های حقوقی بین‌المللی مشغول به کار شد. برخی رسانه‌های آلمانی نوشته‌اند که او در این سال‌ها به ثروتی کلان دست یافت.
او اما پس از ده سال بار دیگر به سیاست بازگشت و عضو پارلمان آلمان (بوندستاگ) شد؛ مرتس پس از دو بار شکست سرانجام اسفندماه سال ۱۴۰۰ با بیش از ۹۴ درصد از آراء در کنگره مجازی حزب دموکرات مسیحی آلمان به ریاست این حزب رسید.
کفیل سیاسی جمشید شارمهد
فریدریش مرتس تحولات سیاسی در ایران را به دقت رصد می‌کند؛ نام او درباره ایران با پذیرش کفالت سیاسی جمشید شارمهد، زندانی سیاسی ایرانی-آلمانی گره خورده است.
او درباره انگیزه‌اش در قبول کفالت سیاسی شارمهد گفته بود: «من با کفالت خود می‌خواهم پیامی برای همه مردان و زنانی بفرستم که در ایران برای یک زندگی آزاد مبارزه می‌کنند و می‌خواهند خود تعیین آن را بر عهده بگیرند.»
مرتس بارها از آلمان و شرکت‌های آلمانی خواسته بود تا تمام تلاش خود را برای لغو حکم اعدام شارمهد به کار گیرند. مرتس همچنین خواستار سفر به ایران به منظور دیدار با شارمهد در زندان شده بود اما این درخواست او از سوی جمهوری اسلامی رد شد.
بیشتر بخوانید: زارا واگن‌کنشت؛ سیاستمدار ایرانی‌تبار و نماد چپ‌گرایی آلمان
جمشید شارمهد تابستان ۱۳۹۹ توسط ماموران وزارت اطلاعات ایران در دوبی ربوده و به ایران منتقل شد و به اتهام “طراحی عملیات انفجار در حسینیه سیدالشهدای شیراز” به اعدام محکوم شد. اتهامی که بارها از سوی خانواده او، سازمان ملل و نهادهای حقوق‌بشری رد شد. خبرگزاری میزان هفتم آبان ۱۴۰۳ گزارش داد که شارمهد “به سزای اعمالش رسید.” این خبر به مثابه اجرای حکم اعدام او تلقی شد اما غزاله شارمهد، دختر او می‌گوید ممکن است پدرش “مسموم” یا در اثر حبس انفرادی و بدرفتاری جان باخته یا به دار آویخته شده باشد.
دفاع مرتس از موازین حقوق بشری البته تنها محدود به ایران نیست؛ مثلا او پس از سقوط اسد در سوریه خواستار کنترل شدیدتر در مرزهای اروپا به‌منظور جلوگیری از ورود حامیان اسد شد و هشدار داد اروپا باید مانع از ورود هم‌دستان رژیم اسد شود.
تاکید مرتس بر ضرورت کاهش تعداد پناهجویان
فریدریش مرتس از جمله سیاستمدارانی است که بارها بر ضرورت کنترل شمار پناهجویان در آلمان تاکید کرده است و از این جهت تفاوت پررنگی با آنگلا مرکل دارد. او مثلا اسفندماه سال ۱۴۰۲ گفت حزبش قصد دارد، تعداد پناهندگان در آلمان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و به ۶۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر در سال برساند.
او همچنین سیاست”مرزهای باز” آنگلا مرکل در مواجهه با بحران پناهجویان سوری در سال ۲۰۱۵ را به‌شدت مورد انتقاد قرار داده و آن را نمونه‌ای از رویکرد اشتباه دولت‌های پیشین در مدیریت مهاجران دانسته است.
مرتس مدل پذیرش پناهجویی بریتانیا موسوم به مدل رواندا را “ایده خوبی” توصیف کرد و خواستار سفر صدراعظم آلمان به کشورهای جهان به منظور یافتن گزینه‌هایی برای رویه‌های پناهندگی در کشورهای ثالث شد.
اشاره مرتس به سیاست دولت بریتانیاست که قصد دارد با وضع قوانین سخت‌گیرانه از ورود مهاجران جلوگیری کند و کسانی را که به طور غیرقانونی وارد این کشور شده‌اند بدون در نظر گرفتن شرایط شخصی به کشور آفریقایی رواندا بفرستد.
شهریورماه سال ۱۴۰۳ در پی حمله مرگبار یک پناهجوی سوری ۲۶ ساله در شهر زولینگن، فریدریش مرتس در اظهاراتی صریح، خواستار “تغییرات اساسی در سیاست‌های مهاجرتی” آلمان شد و در برنامه‌ای تلویزیونی به صورت مستقیم به دوربین نگاه کرده و با اظهاراتی که به نظر می‌رسید مخاطب آن اولاف شولتس، باشد گفت: «دیگر بس است.»
مرتس دی‌ماه سال ۱۴۰۳ در سخنانی جنجالی خواستار سلب تابعیت آلمانی از مجرمان دارای تابعیت دوگانه شد و گفت که تابعیت دوگانه فقط باید در “موارد استثنایی” مجاز باشد.
برخی منتقدان و محافل سیاسی در آلمان اما رویکرد مرتس در قبال پناهجویان را مشابه با سیاست‌های حزب دست‌راستی ” آلترناتیو برای آلمان” (AfD) می‌دانند. همچنین به عقیده برخی از کارشناسان، نظرات و پیشنهادهای مرتس در محافل سیاسی و رسانه‌ای آلمان از حمایت گسترده‌ای برخوردار نیست.
قمار سیاسی مرتس در آستانه انتخابات
تنها چند هفته پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در آلمان، فردریش مرتس، با وجود انتقادهای زیاد طرح جنجالی احزاب محافظه‌کار برای محدودیت مهاجرت به این کشور را با حمایت حزب لیبرال موسوم به “دمکرات‌های آزاد” (FDP) به پارلمان ارائه کرد.
در میان احزاب دمکراتیک و میانه آلمان این توافق کلی وجود داشته که هرگونه همکاری با حزب راست افراطی “الترناتیو برای آلمان” یا اتکای به رای آن برای تصویب این طرح یا آن لایجه ممنوع بماند.
خود مرتس نیز دی‌ماه سال ۱۴۰۳ صراحتا اعلام کرده بود که تحت هیچ شرایطی حاضر به همکاری و ائتلاف با حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان نیست و استعفا از نامزدی برای صدراعظمی را به همکاری با این حزب ترجیح می‌دهد.
او تاکید کرده بود: «ما با حزبی که ضد خارجی‌ها است، یهودی‌ستیز است، راست‌گرایان افراطی و مجرمان را در میان خود دارد، با روسیه هم‌دست است و خواستار خروج از ناتو و اتحادیه اروپاست، همکاری نخواهیم کرد.»
با این همه، مرتس در ارائه طرح یادشده اعلام کرد که برایش دیگر السویه است که این طرح با رأی کمکی حزب الترناتیو برای آلمان از تصویب بگذرد، موضعی که نوعی تابوشکنی در مرزبندی‌های سیاسی در هشتاد سال تاریخ آلمان پس از جنگ تلقی شد.
طرح در جلسه روز ۳۱ ژانویه مجلس به رأی گذاشته شد و به دلیل عدم انسجام در نمایندگان حامی آن، بر خلاف پیش‌بینی‌ها رد شد؛ موضوعی که شکست بزرگی برای مرتس در آستانه انتخابات به شمار می‌رود و به این ادعا قوت بخشید که رویکردهای مرتس در زمینه مهاجران شباهت زیادی با مواضع AfD دارد.
بیشتر بخوانید: واکنش‌ها به رویداد بی‌سابقه در بوندستاگ: “روز سیاه دموکراسی”
این طرح جنجالی و شکست آن در پارلمان، اما پیامدهای سنگینی برای مرتس به همراه داشته است؛ آنچنانکه حتی آنگلا مرکل نیز لب به انتقاد از مرتس گشود؛ اقدام مرتس را “نادرست” دانست و تأکید کرد که حزب دموکرات مسیحی آگاهانه اکثریتی با آرای حزب “آلترناتیو برای آلمان” ایجاد کرده است.
فریدریش مرتس همچون آنگلا مرکل از مطرح‌ترین چهره‌های حزب دموکرات مسیحی آلمان است. مرتس که سال‌ها اصلی‌ترین رقیب مرکل برای ریاست این حزب بود، البته تا کنون در بسیاری از زمینه‌ها از مرکل انتقاد کرده و مثلا خواهان تمرکز مجدد بر ارزش‌های محافظه‌کارانه‌ای شده است که از نظر او در دوران صدراعظمی مرکل تا حدی در جهت‌گیری‌های حزب کم‌رنگ شدند.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان نیز به رقیب انتخاباتی خود، فریدریش مرتس گفته بود که تصمیم برای همکاری با AfD یک “اقدام نابخشودنی” است.
مرتس بارها اولاف شولتس را مورد انتقاد قرار داده است؛ مثلا سیاست‌های اقتصادی شولتس را عامل مشکلات آلمان دانسته و از رویکرد شولتس در مورد جنگ در اوکراین بویژه عدم تأمین موشک‌های کروز برای کی‌یف انتقاد کرده است.
طرح بحث‌برانگیز مهاجرتی حزب دموکرات‌مسیحی و سوسیال‌مسیحی و همکاری آنها با AfD خشم بسیاری از آلمانی‌ها را به همراه داشت و هزاران نفر در شهرهای مختلف آلمان به خیابان‌ها آمدند.
آیا او سرانجام “نفر اول” خواهد شد؟
فریدریش مرتس نامزد اتحادیه احزاب دمکرات مسیحی و سوسیال مسیحی آلمان برای مقام صدراعظمی این کشور است؛ رسانه‌های حزب دموکرات مسیحی در هفته‌های قبل، از شانس بالای او برای تصدی این مقام خبر داده‌اند؛ هرچند که همکاری غیرمستقیم اخیر او با حزب راست افراطی حالا تردیدهایی جدی در میان بسیاری از رای‌دهندگانی آلمانی برانگیخته است و شمار زیادی از محافل و رسانه‌ها از کاهش چشم‌گیر موقعیت و پایگاه اجتماعی او خبر می‌دهند.
از سوی دیگر، برخی منتقدان نیز می‌گویند که مرتس به رغم سال‌ها حضور در بوندستاگ اما از تجربه سیاسی لازم و کافی در مسئولیت‌های دولتی برخوردار نیست. برخی سیاستمداران نیز آشکارا مواضع مرتس درباره پناهجویان را “بازی با آتش پوپولیسم راست‌گرا” و حتی “نژادپرستی آشکار” دانسته و نتیجه گرفته‌اند که او گزینه مناسبی برای صدراعظمی در کشوری نیست که در آن هزاران نفر مهاجر زندگی می‌کنند.
اعتراض‌ها و انتقادها نسبت به مرتس تاکنون بارها به خیابان‌ها نیز کشیده شده است؛ مثلا روز ۱۴ بهمن‌ماه سال ۱۴۰۳ حدود ۱۶۰ هزارنفر در برلین با در دست داشتن پلاکاردهایی در مخالفت با سیاست دست‌راستی و بیگانه‌ستیز حزب “آلترناتیو برای آلمان” و تصاویری از فریدریش مرتس و دونالد ترامپ دست به تجمع زدند.
برخی رسانه‌های آلمانی با اشاره به قدرت سخنوری، صراحت لهجه، اعتماد به نفس زیاد و علاقه مرتس به حضور در صحنه‌ها نوشته‌اند که او سال‌ها در سایه آنگلا مرکل قرار داشت و نفر دوم حزبش بود؛ آیا او می‌تواند به نفر اول در آلمان تبدیل شود؟
