میانجی‌گری برای پایان جنگ اوکراین؛ ریاض در پی چه اهدافی است؟

عربستان سعودی در حال حاضر نقش میانجی را در راستای مذاکرات میان مسکو، کی‌یف و نیز واشنگتن برای پایان جنگ در اوکراین ایفا می‌کند. ریاض از مناسبات خوبی با ترامپ برخوردار است اما در پس‌زمینه چه اهدافی را دنبال می‌کند؟عربستان سعودی در خصوص جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین آگاهانه موضعی خنثی اتخاذ کرده و با هر دو طرف مناسبات خوبی دارد.

ریاض با مسکو روابط اقتصادی نزدیکی دارد، به ویژه در زمینه فروش و صادرات نفت. این دو کشور سیاست‌ها و مواضع خود را در چارچوب نشست‌های اوپک پلاس هماهنگ می‌کنند. عربستان در جریان جنگ روسیه در اوکراین حتی میلیون‌ها بشکه نفت و گازوئیل به قیمت ارزان از روسیه خرید و به این ترتیب به اقتصاد این کشور کمک کرد.

کمک به اوکراین و نزدیکی به آمریکا

میان عربستان سعودی و اوکراین نیز مناسبات خوبی حاکم است. ریاض در سال ۲۰۲۲ به اوکراین کمک‌هایی بشردوستانه بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار وعده داد.

عربستان یک سال بعد میزبان نشست صلح اوکراین بود که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری این کشور در آن “فرمول صلح” را در حضور سران کشورهای “جهان جنوب” (کشورهای به اصلاح در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته) معرفی کرد تا نظر موافق آنان را در مورد موضع اوکراین جلب کند. در این گردهمایی البته مقامات روسیه حضور نداشتند، اما در جریان آن قرار گرفته بودند.

نزدیک‌ترین روابط اما بدون شک میان ریاض و واشنگتن برقرار است، اگر چه باید اذعان داشت که مناسبات دو طرف در سال‌های گذشته دستخوش نوسانات زیادی بوده است. قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در ترکیه از جمله سبب شده بود که روابط ریاض و واشنگتن به شدت رو به سردی بگذارد. استقبال جو بایدن، رئیس جمهوری پیشین آمریکا از محمد بن سلمان در سال ۲۰۲۲ میلادی نیز چندان گرم نبود.

اکنون اما به نظر می‌رسد که دو کشور بار دیگر به یکدیگر نزدیک شده‌اند. عربستان به ویژه با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور کنونی ایالات متحده روابطی بسیار عالی دارد و هر دو کشور به یکدیگر به چشم شریکی تجاری می‌نگرند.

عربستان سعودی اعلام کرده که قصد دارد در چهار سال آینده ۶۰۰ میلیارد دلار اضافه در آمریکا سرمایه‌گذاری کند؛ تزریق کمکی کلان که بدون شک موجب خشنودی ترامپ است. ترامپ نیز با اعلام این خبر که قصد دارد در ریاض با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود دیدار کند، نگاه جهانیان را به عربستان معطوف کرده است.

در اواخر ماه فوریه بود که مقامات آمریکا و روسیه در سطح وزیران خارجه با یکدیگر در عربستان دیدار و گفت‌وگو کردند. موضوع محوری این دیدار جنگ در اوکراین و آینده این کشور بود، البته بدون آنکه کی‌یف و همچنین مقامات اروپایی به این گفت‌وگوها دعوت شوند. روند میانجیگری عربستان در رابطه با جنگ در اوکراین ادامه دارد.

امید به تغییر وجهه بین‌المللی

آیا این امکان وجود دارد که عربستان سعودی به عنوان میانجی زمانی خبر برقراری صلح در اوکراین را اعلام کند؟ چنین امری برای ریاض موفقیتی چشمگیر خواهد بود. جلب توجه بین‌المللی و همچنین صیقل دادن به وجهه خود در سطح جهانی از جمله مهمترین اهدافی است که ریاض دنبال می‌کند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

عربستان در دوران اخیر بیشتر به خاطر اخبار مربوط به اعدام‌های گسترده، نقض حقوق بشر و قتل جمال خاشقچی خبرساز شده بود تا با اخبار “مثبت”. ریاض می‌کوشد که این نشیب‌ها را پشت سرگذارد و در سطح بین‌المللی گفت‌وگوهایی با همه طرف‌ها به‌شکلی فعالانه و هم‌تراز انجام دهد.

ریاض می‌خواهد بازیگری قدرتمند باشد و نقشی بزرگ‌تر در صحنه سیاست بین‌الملل ایفا کند. ایفای نقشی موفقیت‌آمیز به عنوان میانجی در پایان جنگ در اوکراین بدون‌شک به مثابه آن خواهد بود که بلیط این کشور در بخت‌آزمایی سیاسی‌دیپلماتیک جهان برنده شده است.