چهارشنبه‌سوری در جدال‌ بی‌امان برای بقا در جمهوری اسلامی

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران با اشاره به تلفات روزافزون مراسم چهارشنبه‌سوری از متولیان امر می‌خواهد، به جای تلاش برای فراموشی این رسم مدیریت آن را بر عهده گرفته و برگزاری امن آن را امکان‌پذیر کنند.چهارشنبه‌سوری که رسمی باستانی برای وداع با سال گذشته و رنج‌هایش و استقبال از سور و نشاط سال جدید شمرده می‌شود در تاریخ جمهوری اسلامی و مخالفت‌های پیدا و نهانش رنگی دیگر به خود گرفته است.

رسم کهن پریدن از روی آتش و خواندن “زردی من از تو، سرخی تو از من” که در فرهنگ کهن ایرانیان بنا شد تا زردی سال گذشته به آتش سپرده شود و جایش را سرخی آتش برای سالی نو و شاد بگیرد هر سال که می‌گذرد در ایران قربانی بیش‌تری می‌گیرد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

بابک یکتاپرست، سخنگوی اورژانس کشور می‌گوید، شمار مصدومان این رسم در سال جاری نسبت به به مدت مشابه سال گذشته (از اول تا ۲۷ اسفند) ۲۶درصد افزایش نشان داده است.

به گفته یکتاپرست، تا کنون میزان سوختگی‌ها ۱۲درصد، آسیب‌های چشمی ۳۷درصد و موارد قطع عضو نیز ۱۰ درصد افزایش یافته است.

برخی از رسانه‌های ایران با اشاره به این آسیب‌ها از صدماتی یاد کرده‌اند که چهارشنبه‌سوری می‌تواند به دلیل پرحادثه بودن به گردشگری وارد کند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

خبرگزاری ایلنا در گزارشی نوشته است: «در صورتی که آتش‌بازی‌ها و مواد محترقه به‌درستی کنترل نشوند، می‌تواند به زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها، رستوران‌ها و جاذبه‌های توریستی آسیب بزند.»

در ادامه آمده است: «در این صورت، هزینه‌های بالای تعمیرات و خسارات اقتصادی می‌تواند فشار زیادی به صنعت گردشگری وارد کند و حتی منجر به تعطیلی موقت برخی از امکانات گردشگری شود.»

چهارشنبه‌سوری که روزگاری ایرانیان را دور هم گرد آورده و چهره‌ای امیدبخش از سال جدید در ذهنشان تداعی می‌کرد بعد از ظهور جمهوری اسلامی و تلاش سردمداران آن برای پشت کردن به تاریخ و فرهنگ ریشه‌دار این کشور رفته‌رفته رنگ خشونت به خود گرفت.

پیش از انقلاب مردم در آخرین چهارشنبه سال در حیاط منازل یا خیابان‌ها آتشی کوچک به پا می‌کردند و بدون ترس از برخوردهای انتظامی و امنیتی از روی آن پریده و به استقبال سال نو می‌رفتند.

این آیین گاهی با مراسمی دیگر مانند قاشق‌زنی، فالگوش ایستادن و حافظ‌خوانی همراه می‌شد و روزی غنی برای مردم می‌ساخت.

اینک که چهل و اندی سال از پیدایش جمهوری اسلامی می‌گذرد روشن شده که مردم نه تنها از رسوم قدیمی شادی‌آور خود دور نشده‌اند بلکه با مداومت خود به دست‌اندرکاران نشان‌ داده‌اند که حاضر به وداع با ریشه‌های تاریخی‌ خود نیستند.

تا جایی که برخی از مسئولان نیز دریافته‌اند که دیگر نمی‌توان بر طبل دفن نوروز و رسومش کوبید و باید راه میان‌بری پیشه کرد.

“تلاش برای فراموشی شهر را ناایمن کرده است”

جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران به مناسبت فرارسیدن نوروز در گفت‌وگویی با ایلنا با گریز به سوانح بی‌شمار چهارشنبه‌سوری می‌گوید: «تلاش‌های انجام‌شده برای فراموشی چشن چهارشنبه‌سوری شهر را برای مردم ناایمن کرده است.»

او نیز به قدیم و این “جشن سنتی زیبا و دوست‌داشتنی” شادی‌آور اشاره می‌کند و می‌افزاید: «ما به جای این که به نسل جدید آموزش بدهیم و آنان را به سمت سبک و سیاق جشن قدیمی‌ها سوق دهیم، گویا به‌نوعی سعی کرده‌ایم که چهارشنبه‌سوری را فراموش کنیم و این مشکلات پیش آمد.»

ملکی به دلایلی اشاره می‌کند که باعث شده چهارشنبه‌سوری از روال خود خارج شود. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تأکید می‌کند که مسئولان باید به سمت امن‌تر کردن چهارشنبه‌سوری بروند و خود دستگاه‌ها و نهادهای متولی باید این کار را به عهده بگیرند. تنها در این صورت است که ترقه‌های بی‌خطر جای ترقه‌های دست‌ساز پرخطر را خواهند گرفت و جوانان نیز با کار فرهنگی دائم یاد می‌گیرند که چگونه این رسم را در محیطی امن به جا بیاورند.

در سال‌های هستی جمهوری اسلامی و مانع‌سازی‌های بسیار آن بر سر راه شادی‌های مردم، بسیاری از مراسمی که روزگاری ماهیت عادی خود را طی می‌کرد تبدیل به روزنه‌ای برای مخالفت با سیاست‌های حکومت شد، از جمله چهارشنبه‌سوری که اجرای خشونت‌آمیز آن گویی خشمی فروخورده بود که به بیرون می‌ریخت.

جلال ملکی به سایر کشورها اشاره می‌کند و می‌گوید: «خیلی از کشورهای دنیا آتش‌بازی دارند. در بعضی از کشورها آتش‌بازی آنقدر گسترده است که به یک جاذبه توریستی تبدیل شده و منبع درآمدی برای آن کشور است. افراد هزینه می‌کنند و از نقطه‌ دیگری از دنیا فقط برای دیدن این آتش‌بازی به این کشورها سفر می‌کنند.»

او ادامه می‌د‌هد: «اما ما نه تنها چنین چیزی نداریم بلکه برای خودمان هم یک محل ناایمن درست می‌کنیم؛ چه رسد به اینکه بخواهیم از آن درآمدزایی کنیم.»

ملکی دستگاه‌های متولی را تشویق می‌کند که با به دست گرفتن مدیریت این کار مکان‌هایی مناسب برای آن تعیین کرده و با برنامه‌ریزی مطلوب، این فرایند را تحت کنترل خود بگیرند به گونه‌ای که دیگر هر کس برای آتش‌بازی “یک کیلوگرم مواد محترقه برندارد” و خود و دیگران را به خطر بیاندازد.

متولیان هم به گفته او، باید کسانی باشند که خودشان قدرت تصمیم‌گیری و مسئولیتی دارند: «نه اینکه بار دیگر کار را به جوانان و نوجوانانی بسپرند که سرشار از هیجان و پر از انرژی‌اند و هیچ آموزشی برای چگونگی کنترل هیجانات به آن‌ها داده نشده و مواد مناسب در اختیارشان قرار داده نشده است و در نتیجه باز دوباره همان آش و همان کاسه باشد.»